Cây rau dền gai: Cứ tưởng chỉ ăn lá, ai ngờ rễ mới là "mỏ vàng" giúp nông dân đổi đời

Từ loại rau dân dã bị xem là cỏ dại…

Ở nông thôn Việt Nam, rau dền gai (hay còn gọi là dền hoang, dền tía có gai) là cái tên chẳng mấy xa lạ. Cây mọc tự nhiên khắp nơi: từ bờ ruộng, ven đường đến những mảnh đất trống. Lá non được nhiều bà nội trợ hái nấu canh, luộc, hoặc xào tỏi – đơn giản mà ngon, lại mát gan, giải nhiệt, rất hợp với thời tiết oi bức miền nhiệt đới.

Thế nhưng, cũng chính vì mọc lan quá nhanh và có gai, nhiều người từng xem dền gai là "cỏ dại cần nhổ bỏ". Thậm chí, nhiều nông dân còn than phiền vì chúng mọc dày đặc, ảnh hưởng đến cây trồng chính. Nhưng điều kỳ lạ là, chính phần bị bỏ đi ấy – phần rễ – giờ lại trở thành “kho báu” quý giá.

…đến phần rễ thành hàng xuất khẩu giá cao

Không lâu trở lại đây, nhiều người bắt đầu chú ý đến rễ rau dền gai sau khi thương lái Trung Quốc thu mua với giá cao bất ngờ. Theo thông tin từ báo Người Đưa Tin, tại một số khu vực ở Trung Quốc, rễ dền gai được mua với giá lên tới 40 nhân dân tệ/kg – tức khoảng 141.000 đồng/kg. Nếu được sấy khô, giá trị còn cao hơn.

Ở Việt Nam, rễ phơi khô đang được thu mua với giá từ 80.000 – 100.000 đồng/kg, tùy chất lượng và độ sạch. So với giá rau tươi chỉ vài chục nghìn đồng/kg, rõ ràng đây là sự chênh lệch không nhỏ. Một số nông dân nhanh nhạy đã bắt đầu thu hoạch rễ thay vì bỏ đi như trước, từ đó mở ra một hướng phát triển kinh tế mới.

Vì sao rễ rau dền gai lại được săn lùng?

Theo các nghiên cứu Đông y và tài liệu y học cổ truyền, rễ dền gai có nhiều công dụng đáng giá:

• Thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tán huyết, tiêu viêm – rất tốt trong điều trị mụn nhọt, thấp khớp, sưng đau.
• Giàu vitamin và khoáng chất, trong đó nổi bật là vitamin C, K, canxi, sắt, magie – giúp hỗ trợ xương khớp, tăng sức đề kháng.
• Chứa flavonoid và saponin, hai hoạt chất có tác dụng chống oxy hóa mạnh, giúp phòng ngừa lão hóa và bảo vệ gan.

"Rễ rau dền gai có thể sử dụng như một vị thuốc nam lành tính. Khi kết hợp đúng cách với các loại thảo dược khác, nó mang lại hiệu quả hỗ trợ điều trị bệnh rất tích cực", theo chia sẻ từ PGS.TS Nguyễn Thị Mai, chuyên gia nghiên cứu thảo dược tại Viện Dinh dưỡng Việt Nam.

Không chỉ y học cổ truyền mà các nhà khoa học hiện đại cũng bắt đầu quan tâm tới rễ dền gai như một nguyên liệu tự nhiên tiềm năng để phát triển các sản phẩm hỗ trợ điều trị và bảo vệ sức khỏe.

Nông dân “trúng mánh” nhờ rễ rau dại

Chị Nguyễn Thị Hà (Đồng Tháp) chia sẻ: “Nhà tôi trồng rau dền gai từ lâu nhưng chỉ để nấu ăn và bán rau tươi. Từ khi có người đến hỏi mua rễ với giá gấp đôi, tôi bắt đầu gom lại, phơi khô rồi bán. Mỗi ký rễ khô bán được gần 100.000 đồng, trong khi rau tươi phải bán cả rổ mới được vài chục ngàn”.

Nhiều hộ khác cũng đang học cách khai thác phần rễ một cách bài bản: thu hoạch đúng thời điểm, làm sạch đất, phơi kỹ và bảo quản nơi khô ráo. Nhờ vậy, chất lượng rễ giữ được tốt hơn và bán được giá cao hơn.

Một vài lưu ý khi khai thác và sử dụng

Dù mang lại giá trị kinh tế và sức khỏe, nhưng việc khai thác rễ rau dền gai cũng cần lưu ý:

• Không nhổ rễ non: Rễ quá non sẽ ít dưỡng chất, lại khó phơi khô. Nên thu hoạch cây từ 2 tháng tuổi trở lên.
• Làm sạch kỹ: Rễ thường bám đất, cần rửa kỹ và phơi trong điều kiện có nắng nhẹ để tránh mất hoạt chất.
• Không lạm dụng: Dù là dược liệu tự nhiên, nhưng không nên dùng rễ rau dền gai thay thế thuốc chữa bệnh, cần tham khảo ý kiến chuyên gia nếu dùng lâu dài.

Kết luận: Từ rễ bé nhỏ đến tiềm năng lớn

Chẳng ai ngờ rằng một phần của cây rau dại – rễ rau dền gai – lại mở ra cánh cửa thu nhập mới cho người nông dân. Điều này không chỉ thay đổi cách nhìn về những loài cây mọc dại quanh ta, mà còn chứng minh: giá trị đôi khi nằm ở chỗ ít ai để ý nhất.

Thay vì bỏ đi, hãy thử nhìn lại những điều giản dị quanh mình – biết đâu bạn sẽ tìm thấy “mỏ vàng” quý giá ngay trong khu vườn nhỏ của cuộc sống.