Loại quả rừng lạ lẫm, giờ 'lên đời' đặc sản, giá 'chát' mà ai cũng muốn thử

Trên một số trang web chuyên bán đặc sản vùng miền, quả màng tang đang được rao bán dưới cả hai dạng tươi và khô, thu hút sự chú ý của nhiều người tiêu dùng. Theo người bán, màng tang tỏa ra hương thơm dễ chịu, tương tự như mùi sả, và có vị cay nhẹ hơn so với hạt tiêu, trở thành một đặc sản nổi bật của núi rừng Tây Bắc và Tây Nguyên.

Qua tìm hiểu, màng tang có tên khoa học là Litsea cubeba Pers và thuộc họ long não. Cây này còn được gọi là tiêu núi. Màng tang thường mọc rải rác hoặc tập trung thành từng đám nhỏ ở độ cao khoảng 1.500m trong các khu rừng thứ sinh, với chiều cao từ 5-8m. Cây ra hoa vào khoảng tháng 2 đến tháng 3, và quả bắt đầu thu hoạch từ tháng 7 đến tháng 8. Loại quả này xuất hiện ở nhiều nước Đông Nam Á. Tại Việt Nam, màng tang được tìm thấy nhiều ở các tỉnh như Lào Cai, Sơn La, Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Phú Thọ, Kon Tum, Gia Lai, và Lâm Đồng.

"Quả màng tang có hình dạng tương tự hạt tiêu rừng nhưng vị cay nhẹ hơn và đặc biệt có hương thơm mùi sả đặc trưng. Ngoài việc được sử dụng làm gia vị cho các món nướng hay làm muối chấm, tinh dầu chiết xuất từ quả màng tang còn được dùng để tạo hương thơm trong nhiều loại mỹ phẩm," anh Ngọc, một người dân ở Lạng Sơn chia sẻ.

Theo anh Ngọc, trên thị trường hiện nay có ba loại màng tang được bán: tươi, khô và dạng bột. Giá bán lẻ của màng tang tươi là 70.000 đồng/kg, trong khi màng tang dạng bột có giá 250.000 đồng/kg. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng có sẵn hàng và rất ít người biết đến loại quả này.

"Trước đây, người dân địa phương chỉ hái màng tang để làm gia vị cho các món ăn dân dã. Nhưng dần dần, thứ quả dại này đã được nhiều người biết đến và ưa chuộng hơn. Khách hàng ở Hà Nội và các tỉnh thành khác thường đặt mua để làm gia vị cho các món nướng. Nhiều đầu bếp nhà hàng cũng sử dụng màng tang để tạo ra hương vị độc đáo cho các món ăn của họ. Có người thì thích dùng quả tươi để tận hưởng hương tinh dầu đậm đà, trong khi có người lại ưa chuộng dạng bột vì sự tiện lợi," anh Ngọc bổ sung.

Cũng là người dân vùng núi, chị Thúy Hằng từ Kon Tum cho biết, quả màng tang mọc thành từng chùm, tuy nhỏ nhưng dày đặc trên cây, tỏa hương thơm nồng đậm và khi chín có màu đen sậm.

"Quả này có mùi thơm đặc trưng, nhưng để hưởng thụ hết hương vị, bạn nên sử dụng trong vòng 6 tháng, vì sau khoảng thời gian này, tinh dầu sẽ dần bay hơi, làm giảm đi độ thơm ban đầu. Màng tang được dùng thay thế cho hạt tiêu và sả trong chế biến món ăn, thậm chí còn được dùng làm muối chấm hay sắc nước uống để tốt cho tiêu hóa. Những năm gần đây, quả màng tang được nhiều người tìm mua nên bà con thường vào rừng thu hái để bán ra thị trường," chị Hằng chia sẻ.

Nhiều người dân vùng cao đã phát triển mô hình sản xuất tinh dầu màng tang, tạo ra nguồn thu nhập đáng kể. Anh Chính, một người dân ở xã Chiềng Khay, huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La, cho biết với ba tạ quả đem chưng cất từ 8-10 tiếng sẽ thu được 8 kg tinh dầu. Để đạt hàm lượng tinh dầu cao nhất, quả phải được chưng cất ngay sau khi thu hái, nếu không phải bảo quản trong túi nilon đóng kín. Trong quá trình chưng cất, nhiệt độ đóng vai trò then chốt quyết định chất lượng tinh dầu, do đó, lửa phải được duy trì đều đặn, không được quá lớn hoặc quá nhỏ.

Sản phẩm tinh dầu màng tang có mùi thơm dịu nhẹ, thích hợp để tắm, xông hơi, massage, xông hương khử mùi, và đuổi muỗi. Cây màng tang có tuổi đời ngắn, chỉ cho thu hoạch quả khoảng 4 năm rồi chết khô, và thường mọc lẻ tẻ, phân tán. Vì vậy, hiện nay cây màng tang được ươm giống và trồng vào những diện tích đất đồi trống, bỏ hoang để thu hoạch quả.

Tác giả: Trần Thu Thủy