Như nhiều nước châu Á khác, người Nhật Bản xưa cũng dùng lịch âm. Nhật Bản cũng đã có lịch sử sử dụng lịch âm trong suốt 1200 năm, từ thế kỷ thứ 7 sau Công nguyên tới khi xóa bỏ năm 1872. Lịch âm cũng từ Trung Quốc du nhập vào Nhật Bản. Nhưng quyết định xóa bỏ lịch âm cũng đã tạo ra một bước ngoặt mới cho họ.
Giai đoạn Minh trị (1868 – 1912), Nhật Bản trải qua nhiều biến động và chuyển đổi sâu sắc. Sau cuộc cách mạnh Duy tân Minh Trị, Nhật Bản bắt đầu mở cửa giao lưu với thế giới phương Tây nên đã thực hiện cải tổ, hiện đại hóa đất nước. Và họ cần có những thay đổi để theo kịp phương Tây. Chính phủ Minh trị xóa bỏ lịch âm là một động thái hiện đại hóa đất nước và hội nhập với thế giới phương Tây.
Xóa bỏ lịch âm lúc đó có thể là để thích ứng được với thực tại mới. Khi đó người Tây phương dùng lịch dương, áp dụng lịch dương sẽ giúp Nhật Bản dễ dàng giao thương và hợp tác với các nước này, đồng thời thể hiện sự tiến bộ và hòa nhập với trật tự thế giới mới.
Chính phủ Minh trị bắt đầu bỏ lịch âm từ năm 1872
Lịch dương là lịch theo chu kỳ mặt trời, nên phù hợp nhịp điệu hoạt động kinh tế hơn lịch mặt trăng, nên nếu thống nhất lịch hoạt động với Tây phương có thể giúp họ tăng hiệu quả sản xuất và thương mại, thúc đẩy phát triển kinh tế. Áp dụng lịch dương nên giảm số ngày nghỉ làm tăng năng suất thời gian lao động.
Hơn nữa thời đó xóa bỏ lịch âm như cách thể hiện thoát khỏi ảnh hưởng từ Trung Hoa. Thời đó nhiều người cho rằng những thứ ảnh hưởng từ Trung Hoa đều kém hơn so với phương Tây.
Từ khi bỏ lịch âm, người Nhật Bản đón Tết Dương lịch thay vì tết Âm lịch.
Xóa bỏ lịch âm, Nhật Bản gặp hệ lụy gì không?
Xóa bỏ lịch âm khiến các ngày lễ Tết, các nghi lễ truyền thống và các hoạt động xã hội khác đều phải được điều chỉnh theo lịch dương. Tất nhiên điều đó cũng sẽ gây bỡ ngỡ cho những người đã quen lịch âm. Hơn nữa một số phong tục sẽ mai một khi chúng đi theo lịch âm. Một số văn hóa phương Tây sẽ nổi lên. Nhưng nhiều giá trị văn hóa truyền thống vẫn được người Nhật giữ gìn và lưu truyền, tạo nên một sự kết hợp hài hòa giữa cũ và mới.
Nhật Bản đã nhanh chóng phát triển kinh tế nhờ tăng cường giao thương quốc tế. Nhật Bản nhanh chóng trở thành một trong những quốc gia tiên tiến nhất thế giới nhờ vào sự hiện đại hóa toàn diện, bao gồm cả việc thay đổi hệ thống lịch.
Việc xóa bỏ lịch âm được xem là một bước thay đổi bắt kịp phương Tây. Ảnh minh họa
Ngày nay, người Nhật còn biết dùng lịch âm không?
Bên cạnh lịch dương, người Nhật vẫn sử dụng hệ thống đánh số năm theo niên hiệu và số năm trị vì của Nhật Hoàng đương thời. Hệ thống này được sử dụng trong các văn bản chính thức và giúp người Nhật dễ dàng xác định thời gian trong lịch sử.
Trong một số sự kiện đặc biệt có tính truyền thống như các lễ hội truyền thống, các nghi lễ tôn giáo, dự đoán thời tiết và mùa vụ, và phong tục xem ngày tốt xấu cho các việc quan trọng thì người Nhật vẫn dùng lịch âm.
Trong thời gian đầu khi xóa bỏ lịch âm, nhiều người chưa quen. Ví dụ như liên quan tới việc bỏ Tết Âm đón Tết Dương thì nhiều người phản đối đối đặc biệt những người ở vùng nông thôn vẫn nhất quyết ăn Tết nguyên đán theo lịch âm vì cho rằng Tết âm rơi vào đầu xuân, thời tiết ấm áp. Thời gian diễn ra Tết dương lịch rất lạnh lẽo, không phù hợp đón năm mới. Nhưng dần dần người Nhật đã tăng nghỉ Tết lên 4 ngày và cũng thành quen.
