Mùa hái "lộc" đem lại thu nhập khủng: Nghề lạ nổi tiếng Việt Nam, kiếm nửa triệu đồng mỗi ngày

Chưa đầy một tháng sau Tết Nguyên Đán năm Quý Mão, vợ chồng anh Hu’Ra Mang Yang (trú tại Buôn Mê Thuật, tỉnh Đắk Lắk) đã bắt đầu hành trình hái bông đót mọc dày đặc trong rừng. Cặp đôi này mỗi ngày thu về được khoảng 500.000 - 600.000 đồng, số tiền đáng kể đối với người dân địa phương. “Lộc rừng đó đã giúp tôi và những người đi hái bông đót mỗi ngày có thêm thu nhập, tạo điều kiện cho cuộc sống tốt hơn", anh Hu'Ra Mang Yang chia sẻ đầy phấn khởi.

Việc hái bông đót thường bắt đầu từ 7 giờ sáng, khi mà Tây Nguyên vẫn phủ trong sương mờ. Chị Hyeh, vợ của anh Hu'Ra, đã chuẩn bị đồ ăn, nước uống trong balô để mang lên rừng. Trong khi đó, anh Hu'Ra lại kiểm tra xe máy và đổ xăng để chuẩn bị cho chuyến đi hái đót. Sau khi cột túi đồ đạc phía sau xe, đôi vợ chồng đã khởi hành lên đường để bắt đầu cuộc "săn bông đót" của mình.

Đót là một loại cây cỏ dại mọc hoang dã trên các triền núi, lưng đồi của vùng Tây Nguyên. Cây có tên khoa học là Thysanolaena latifolia, thuộc họ Hòa thảo. Đây là một loại cây thường gặp trên đất khô của các tỉnh Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum, Quảng Ngãi, Quảng Nam..., ở độ cao từ 50m đến 2.000m. Thân cây cao tới 3,5 m, có hình dạng giống sậy và lau, thân to 5-8 mm. Lá cây cứng, hình giáo rộng, nhọn mũi, ôm lấy thân, có mép, hơi ráp. Bông đót rất nhỏ, gồm nhiều cọng nhỏ, hình dải thuôn, chụm lại với nhau.

Mỗi năm, đót chỉ nở hoa đúng một lần, thường vào đầu xuân. Người dân sử dụng bông đột để làm nguyên liệu cho chiếc chổi đót - một vật dụng phổ biến trong gia đình. Ở vùng Tây Nguyên, thời gian đót trổ bông kéo dài từ tháng 12 đến tháng 2, tuy nhiên tháng Giêng âm lịch là thời điểm lý tưởng để hái bông đót. Quãng thời gian cây đột trổ bông rất ngắn, chỉ khoảng 30 ngày và nếu để quá lâu, bông sẽ già và không ai muốn mua.

Cây đót phổ biến trên các triền núi, ven đồi, và thậm chí cả dọc đường. Tuy nhiên, để đến được khu vực có nhiều cây đót, vợ chồng anh Hu'Ra và người dân trong xã phải vượt qua hơn 10km đường đất, vượt qua vài con suối. Tuy đường đi khá khó khăn, nhưng khi đến đồi cây đót, bạn sẽ thấy hàng ngàn bãi bông đót xanh tươi.

Anh Hu'Ra nhanh chóng nắm ngọn, bóc lấy phần bông dài hơn nửa mét. Còn chị Hyeh gom lại từng bó nhỏ và nhét vào cái túi sau lưng. Anh Hu'Ra chia sẻ: "Đợt năm nay bông đót vừa to vừa không quá già, mình may mắn gặp trúng được vào khu vực nhiều bãi bông đót mà chưa có ai phát hiện."

Kết quả cuối ngày, vợ chồng anh Hu'Ra thu hoạch được hơn 100kg bông đót, với giá bán 6.200 đồng/kg, và kiếm được hơn 600.000 đồng. Chị Hyeh cho biết: "Số tiền kiếm được được dùng để mua gạo và thực phẩm, còn lại dành dụm để mua đồ." Trong xã của anh chị, hơn một nửa dân làng đang làm nghề săn bông đót. Vì thu nhập cao, cả người lớn và trẻ em trong làng đều tận dụng cơ hội lên rừng hái đót. Mọi người cố gắng đi sớm và đi xa để tìm những đám đót mới và nhiều hơn.

Vợ chồng Hu'Ra và chị Hyeh cho biết, mặc dù kiếm được một khoản thu nhập đáng kể nhưng nghề hái bông đót cũng rất nguy hiểm. Vì bông đót thường mọc ở vách đá, bờ suối, nơi có nhiều rắn và sâu bọ, nên không cẩn thận có thể gặp nguy hiểm đến tính mạng. Vợ chồng anh Hu’Ra, sau nhiều năm theo nghề, đã nghe nhiều câu chuyện thương tâm của những người dân trong xã, thị trấn hay khu vực lân cận vì bị tai nạn trong lúc hái bông đót, gãy tay hay gãy chân.

Mùa đót mọc cũng là dịp học sinh được nghỉ học, nhiều em nhỏ từ gia đình khó khăn cũng theo cha mẹ lên rừng hái bông đót. Nếu mùa bông đót kéo dài sau khi kết thúc dịp nghỉ Tết, khả năng em nhỏ đó sẽ phải "nghỉ học" để đi hái bông đót kiếm thêm thu nhập. Tuy nhiên, việc này có thể gây ảnh hưởng xấu đến việc học tập và phát triển tương lai của các em nhỏ.

Cũng trong nghề "săn bông đót" giống như vợ chồng anh Hu'Ra và chị Hyeh ở xã trên, tuy nhiên anh Huỳnh Văn Kim không bán ngay cho các thương lái mà phơi khô để đan chổi. Với mỗi 1kg bông đót tươi, khi phơi khô chỉ còn khoảng 4 lạng. Giá bông đót khô dao động từ 19.000 đến 20.000 đồng một kg. Gia đình anh Kim bán chổi đan với giá từ 30.000 đến 100.000 đồng một chiếc, tùy thuộc vào độ dày và mỏng. Phần bông đót còn dư lại, anh Kim mới bán cho các đại lý nông sản.

Trước đây, mỗi vụ thu hoạch bông đót kéo dài tới 2 tháng, và một số thương lái đã mua được khoảng 30 tấn bông đót tươi (tương đương với 10 tấn bông đót khô). Tuy nhiên, trong những năm gần đây, do khai thác quá mức, lượng bông đót tự nhiên thu hoạch giảm đáng kể. Do đó, một số hộ dân đã chuyển sang trồng loại cây dại này trong vườn nhà để tăng thêm nguồn thu nhập. Tuy nhiên, mô hình này vẫn chưa phổ biến ở các tỉnh Tây Nguyên.

Tác giả: Trần Thu Thủy