Rau cải cúc: thứ rau tuyệt vời của mùa đông nhưng cần lưu ý để giữ dinh dưỡng tốt nhất

Mùa đông là lúc rau cải cúc xuất hiện nhiều trong các bữa ăn. Loại rau này đặc biệt chỉ thường có trong mùa đông với mùi thơm nhẹ, dễ ăn, hợp nhiều món và đặc biệt là những lợi ích sức khỏe đã được y học cổ truyền lẫn hiện đại ghi nhận.

Đặc điểm và giá trị dinh dưỡng của rau cải cúc

Rau cải cúc còn được gọi là tần ô, cải tần ô hay rau cúc tần. Rau cải cúc giàu vitamin A, vitamin C, vitamin K, chất xơ, folate, cùng nhiều khoáng chất như canxi, magie, kali. Rau có hàm lượng năng lượng thấp nhưng nồng độ chất chống oxy hóa cao, đặc biệt là lutein và zeaxanthin. Hai chất này thường được các nghiên cứu quốc tế nhắc tới khi nói về bảo vệ tế bào và sức khỏe mắt.

Y học cổ truyền xếp cải cúc vào nhóm rau có tính mát, công dụng điều hòa tạng phủ, giảm ho, nhuận tràng và hỗ trợ nuôi dưỡng khí huyết. Chính sự kết hợp của giá trị dinh dưỡng và tác dụng y học đã giúp cải cúc trở thành món ăn – vị thuốc quen thuộc trong đời sống người Việt.

Công dụng nổi bật của rau cải cúc theo nghiên cứu và kinh nghiệm dân gian

1. Hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy bụng, khó tiêu

Hàm lượng chất xơ tự nhiên trong rau cải cúc giúp kích thích nhu động ruột, cải thiện tình trạng táo bón và giảm cảm giác đầy hơi sau bữa ăn. Theo Bộ Y tế, bổ sung chất xơ từ rau xanh là biện pháp quan trọng để duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Cải cúc chứa nhiều chất xơ hòa tan, tạo môi trường thuận lợi cho lợi khuẩn phát triển, từ đó giúp cải thiện hệ vi sinh đường ruột.

Ngoài ra, hương thơm đặc trưng của cải cúc có các tinh chất tự nhiên giúp làm dịu dạ dày, giảm buồn nôn nhẹ và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.

2. Thanh nhiệt cơ thể, hỗ trợ giải độc

Cải cúc có tính mát theo y học cổ truyền. Khi sử dụng trong các món canh, đặc biệt là khi thời tiết nóng hoặc cơ thể cảm giác bức bối, rau giúp điều hòa thân nhiệt và hỗ trợ quá trình giải độc của gan. Những món ăn như canh cải cúc nấu tôm, cải cúc nấu thịt hoặc canh cải cúc trứng được nhiều gia đình sử dụng như món thanh nhiệt nhẹ nhàng, phù hợp người lớn lẫn trẻ nhỏ.

3. Tốt cho hệ tim mạch

Các nghiên cứu trên PubMed cho thấy những loại rau giàu kali và chất chống oxy hóa có vai trò quan trọng trong việc duy trì huyết áp ổn định. Rau cải cúc chủ yếu chứa kali và rất ít natri, hỗ trợ quá trình cân bằng điện giải trong cơ thể. Ngoài ra, chất xơ và các chất chống oxy hóa trong rau góp phần giảm stress oxy hóa – yếu tố gây tổn thương mạch máu.

Nhờ đó, cải cúc được khuyến khích bổ sung trong chế độ ăn của người muốn bảo vệ tim mạch hoặc đang duy trì lối sống lành mạnh.

4. Tăng cường miễn dịch, phòng bệnh theo mùa

Rau cải cúc chứa vitamin C và beta-caroten – chất mà cơ thể sẽ chuyển hóa thành vitamin A. Đây đều là những dưỡng chất quan trọng đối với hệ miễn dịch. Vitamin C hỗ trợ hoạt động của tế bào bạch cầu, trong khi vitamin A giúp bảo vệ niêm mạc hô hấp. Những người thường xuyên ăn cải cúc sẽ có sức đề kháng ổn định hơn, đặc biệt là trong giai đoạn chuyển mùa hoặc khi cơ thể bị suy nhược.

5. Giảm ho, làm dịu cổ họng

Theo y học cổ truyền, cải cúc có tác dụng giảm ho, làm dịu họng và giảm đờm. Nhiều địa phương sử dụng cải cúc nấu với mật ong hoặc hấp cách thủy để hỗ trợ giảm ho nhẹ ở người lớn. Dù mẹo dân gian không thay thế thuốc điều trị, nhưng tính chất kháng viêm và dịu mát của cải cúc có thể mang lại cảm giác dễ chịu khi cổ họng bị khô rát.

6. Tốt cho mắt nhờ lutein và zeaxanthin

Hai chất chống oxy hóa lutein và zeaxanthin trong rau cải cúc được nhiều nghiên cứu trên thế giới chứng minh là có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ võng mạc. Chúng giúp giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng và hạn chế tác động của ánh sáng xanh lên mắt. Vì vậy, người thường xuyên làm việc với thiết bị điện tử hoặc người lớn tuổi đều có thể hưởng lợi khi ăn cải cúc.

7. Hỗ trợ giấc ngủ và giảm căng thẳng nhẹ

Tính chất thanh mát, hương thơm nhẹ của cải cúc giúp tinh thần thư giãn. Y học cổ truyền từng sử dụng rau cải cúc như món ăn hỗ trợ an thần nhẹ, thích hợp cho người hay lo âu hoặc khó ngủ do căng thẳng. Những bữa tối sử dụng canh cải cúc với lượng protein vừa phải giúp cơ thể dễ tiêu và ngủ ngon hơn.

8. Lợi ích cho phụ nữ sau sinh

Cải cúc dễ tiêu, giàu vitamin và khoáng chất, thích hợp để bổ sung vào khẩu phần ăn của phụ nữ sau sinh. Chất xơ giúp cải thiện nhu động ruột, vitamin A và vitamin C hỗ trợ miễn dịch. Ngoài ra, cải cúc là loại rau ít gây đầy bụng cho trẻ nhỏ, nên nhiều gia đình lựa chọn nấu canh cải cúc cho mẹ sau sinh trong những tuần đầu.

Cách sử dụng rau cải cúc để giữ trọn dưỡng chất

Để phát huy tối đa công dụng, rau cải cúc nên được nấu nhanh, tránh nấu quá lâu khiến vitamin bị phân hủy. Một số phương pháp được khuyến nghị gồm:

Nấu canh trong 1 đến 2 phút sau khi nước đã sôi, không nên nấu lâu.

Chần sơ rồi trộn với dầu mè, tỏi hoặc gừng.

Dùng trong các món lẩu nhưng chỉ cho vào khi chuẩn bị ăn để giữ độ tươi.

Kết hợp với thực phẩm lành mạnh như tôm, cá, thịt nạc hoặc trứng.

Ngoài ra, nên rửa rau nhẹ nhàng để tránh dập nát và giảm mất chất dinh dưỡng.

Ai nên cẩn trọng khi ăn rau cải cúc

Dù có nhiều lợi ích, một số trường hợp cần chú ý:

Người bị dị ứng họ Cúc nên tham khảo ý kiến bác sĩ.

Người có vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng nên thử lượng nhỏ trước.

Không nên ăn rau đã úa, ngả màu hoặc có mùi lạ.