Tin vui: Vắc-xin đầu tiên phòng ung thư phổi chuẩn bị bước vào thử nghiệm lâm sàng năm 2026

Nhóm nghiên cứu tại Đại học Oxford và University College London đã phát triển vắc-xin LungVax, sử dụng công nghệ tương tự loại vắc-xin COVID-19 Oxford/AstraZeneca. LungVax đưa vào cơ thể một bộ “hướng dẫn” di truyền giúp hệ miễn dịch nhận diện các tế bào phổi bất thường — những tế bào mang “neoantigen”, tức protein hình thành do đột biến ADN và được xem là dấu hiệu cảnh báo sớm nguy cơ ung thư.

Bằng cách kích hoạt cơ chế phát hiện từ giai đoạn rất sớm, vắc-xin được kỳ vọng có thể loại bỏ các tế bào bất thường trước khi chúng phát triển thành ác tính. Đây là điểm khác biệt quan trọng so với nhiều loại vắc-xin ung thư hiện tại vốn chỉ sử dụng sau khi bệnh đã được chẩn đoán.

Trong các thử nghiệm tiền lâm sàng, LungVax đã tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ chống lại các tế bào có nguy cơ cao trở thành ung thư.

Giáo sư Sarah Blagden, đồng sáng lập dự án LungVax, cho biết: “Ung thư phổi là căn bệnh vô cùng khốc liệt, cướp đi sinh mạng của rất nhiều người. Tỷ lệ sống sót gần như không cải thiện suốt nhiều thập kỷ. LungVax mở ra cơ hội can thiệp chủ động thay vì chỉ tập trung vào điều trị.”

Dự án hiện nhận được hơn 2,06 triệu bảng Anh từ Quỹ Ung thư CRIS cùng các tổ chức nghiên cứu khác. Thử nghiệm lâm sàng pha 1, kéo dài bốn năm, dự kiến bắt đầu vào mùa hè năm 2026.

Mục tiêu chính của thử nghiệm là xác định liều tối ưu, đánh giá độ an toàn và theo dõi phản ứng miễn dịch của người tham gia. Đối tượng thử nghiệm ban đầu bao gồm những bệnh nhân từng điều trị ung thư phổi giai đoạn sớm và có nguy cơ tái phát cao, cùng với một nhóm người đang tham gia chương trình tầm soát ung thư phổi.

Nếu kết quả thuận lợi, các giai đoạn tiếp theo sẽ mở rộng sang nhóm nguy cơ cao hơn, chẳng hạn như người hút thuốc trong thời gian dài.

Giáo sư Mariam Jamal-Hanjani, chủ trì thử nghiệm, nhấn mạnh: “Chỉ dưới 10% bệnh nhân ung thư phổi sống được 10 năm. Con số này phải thay đổi. Can thiệp ở giai đoạn sớm nhất chính là chìa khóa. Thử nghiệm LungVax là nền tảng để hiện thực hóa mục tiêu phòng ngừa ung thư bằng công nghệ miễn dịch.”

Dù LungVax là vắc-xin đầu tiên nhằm phòng ngừa ung thư phổi, ý tưởng sử dụng vắc-xin để ngăn chặn ung thư không phải mới. Vắc-xin HPV đã từng chứng minh hiệu quả khi giúp giảm gần 90% nguy cơ ung thư cổ tử cung ở những phụ nữ được tiêm sớm.

Tuy nhiên, khác với vắc-xin HPV hoạt động bằng cách bảo vệ cơ thể khỏi virus gây ung thư, LungVax lại nhắm trực tiếp vào các tế bào có khả năng chuyển thành ung thư — một hướng tiếp cận hoàn toàn mới.

Các chuyên gia kỳ vọng rằng loại vắc-xin này có thể trở thành một công cụ bổ sung đầy triển vọng trong việc ngăn chặn ung thư ngay từ những bước đầu tiên.

Giáo sư Jamal-Hanjani nhấn mạnh: “Vắc-xin không thể thay thế việc từ bỏ thuốc lá — biện pháp quan trọng nhất để giảm nguy cơ ung thư phổi. Nhưng chúng có thể trở thành giải pháp hỗ trợ đầy hứa hẹn trong phòng ngừa ung thư từ giai đoạn sớm.”

Dù cần thêm thời gian để đánh giá tính an toàn và hiệu quả, LungVax vẫn được xem là một bước tiến quan trọng trong hành trình ứng dụng công nghệ miễn dịch vào phòng ngừa ung thư.

Giám đốc điều hành Michelle Mitchell nhận định: “Những hiểu biết khoa học tích lũy qua nhiều năm đã mở ra cơ hội phòng ngừa ung thư theo những cách chưa từng có trước đây. Thử nghiệm LungVax chỉ là bước đầu, nhưng là bước đi mang tính nền tảng, hướng đến một tương lai nơi con người có thể sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn và bớt nỗi lo đối mặt với ung thư phổi.”