Vì sao phù thuỷ thường là bà già xấu xí và cưỡi chổi mà không phải thứ khác?

Vì sao phù thuỷ thường là bà già xấu xí?

Phù thuỷ là nhân vật tượng trưng cho cái ác thường xuất hiện trong các câu chuyện cổ tích. Trong các câu chuyện này, chúng ta thường thấy phù thuỷ là người tìm mọi cách để hãm hại người tốt.

Trải qua nhiều thế hệ, người ta thường nhớ tái phù thuỷ với hình ảnh của những bà già gầy ốm, lưng gù, tóc bạc, mũi khoằm, đôi mặt gian xảo, giọng nói khó nghe, gương mặt khó chịu… Trong rất nhiều câu chuyện, hình ảnh phù thuỷ đều được miêu tả như vậy.

Từ xa xưa, phụ nữ được nhận định là người đóng vai trò sinh nở, chăm sóc gia đình, là người đi hái lượm, chọn lọc thực phẩm để chuẩn bị các bữa ăn cho gia đình. Họ trở thành người có những kiến thức cơ bản về nhiều lĩnh vực trong cuộc sống trong quá trình chăm sóc gia đình. Các kiến thức, kinh nghiệm của họ được truyền lại cho thế hệ sau. Theo thời gian, phụ nữ trở thành người bảo vệ tri thức và quyền lực nữ giới bắt đầu hình thành. Điều này có ảnh hưởng lớn đối với chế độ phụ hệ gia trưởng.

Nhiều học giả cho rằng việc một số người phụ nữ trở nên độc lập hơn, đặc biệt là những người phụ nữ lớn tuổi sống ngoài các quy tắc của gia đình phụ hệ thường bị cáo buộc là phù thuỷ.

Đa số những người này ở độ tuổi ngoài 50, chưa từng có con. Trong xã hội cũ, họ được coi là những người khó hoà nhập vào xã hội phụ hệ. Để thoát khỏi hệ tư tưởng chung của xã hội bấy giớ, những người phụ nữ này buộc phải trở thành người độc lập, không phụ thuộc, không gia đình. Họ thậm chí có thể sở hữu nhiều tài sản mà không cần đến sự chống lưng của bất cứ người đàn ông nào. Điều này cũng biến họ trở thành "cái gai" trong mắt của những người theo chế độ xã hội do nam giới nắm quyền thống trị.

Bên cạnh đó, một số phụ nữ lớn tuổi, nghèo khổ cũng có thể bị buộc tội là phù thuỷ. Họ bị coi là gánh nặng của gia đình. Tuy nhiên, có một sự thật rất ngang trái là nếu họ cố gắng kiếm tiền để trở thành người độc lập về kinh tế thì họ cũng bị trùng phạt.

Những người phụ nữ như vậy vô tình trở thành "mối đe doạ" đối với phần còn lại của xã hội vì họ bị coi là gánh nặng, không có đóng góp gì cho cộng đồng (do độ tuổi già yếu). 

Đây được cho là nguyên nhân của việc hình ảnh phù thuỷ luôn gắn liền với những người phụ nữ già xấu xí. 

Vì sao phù thuỷ cưỡi chổi?

Hình ảnh phù thuỷ cưỡi chổi cũng được khắc sâu trong tâm trí của con người qua nhiều thế hệ. Có nhiều lý do được đưa ra việc phù thuỷ cưỡi chổi.

Phù thuỷ đầu tiên nhận việc cưỡi chổi là Guillaume Edelin - một người đàn ông. Người này tự nhận mình là một thầy tế đến từ Saint-Germain-en-Laye, gần Paris. Năm 1453, người đàn ông này bị bắt và bị kết tội sử dụng tà thuật. Sau khi bị bắt và tra tấn, người này đã tự thú về việc cưỡi chổi. Kết cục của Edelin là phải ngồi tù đến hết đời.

Chính từ thời điểm Edelin tự thú, ý tưởng phù thuỷ cưỡi chổi bay trở nên phổ biến hơn trong xã hội.

Theo nghiên cứu, hình ảnh sớm nhất về việc phù thuỷ cưỡi chổi bay đã xuất hiện từ năm 1451 (trước thời điểm Edelin bị bắt). Tác phẩm Le Champion des Dames (tạm dịch là Người bảo vệ các quý cô) của Martin Le France - một nhà thơ người Pháp có vẽ hai hình, một là người phụ nữ ngồi trên một cây chổi và lượn trong không trung, một là người phụ nữ bay trên một cái que.

Robin Skelton - một nhà nhân chủng học cho rằng hình ảnh phù thuỷ cưỡi chổi có thể xuất phát từ một nghi lễ nông nghiệp ngoại giáo. Trong nghi lễ này, người nông xây sẽ nhảy múa trên cây cột, cây chĩa hoặc cây chổi dưới ánh săng tròn. Nghi lễ này được thực hiện để cầu cho mùa màng bội thu. Và có thể, nhiều người đã nhầm điệu nhảy chổi này với những miêu tả phổ biến về phù thuỷ cưỡi chổi trong màn đêm.

Tác giả: Thanh Huyền