Cảnh báo từ chuyên gia: 2 hành vi tưởng chừng vô hại ở trẻ lại là dấu hiệu của EQ thấp

Bà Lý Mai Cẩn, một giáo sư và chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực Tâm lý học tội phạm và Tâm lý trẻ em tại Trung Quốc, đã dành nhiều năm nghiên cứu tâm lý con người. Bà thừa nhận rằng, dù năng lực kinh doanh không phải là điều kiện tiên quyết để trở thành một nhà lãnh đạo xuất sắc, thì trí tuệ cảm xúc lại đóng vai trò vô cùng quan trọng. Những người lãnh đạo thành công thường sở hữu tính cách hòa đồng và khả năng tạo dựng mối quan hệ tốt đẹp.

Theo giáo sư Daniel Goleman, thành công không chỉ phụ thuộc vào chỉ số IQ, mà có đến 75% đến từ chỉ số cảm xúc (EQ). Điều này chứng tỏ rằng trí tuệ cảm xúc là yếu tố then chốt quyết định tương lai của mỗi cá nhân.

Trên cương vị là cha mẹ, ai cũng mong muốn con mình lớn lên trở thành những người xuất sắc trong xã hội. Do đó, việc hiểu biết về chỉ số EQ của trẻ là rất quan trọng trong việc định hướng phát triển cho con.

Bà Lý cũng nhấn mạnh rằng trí tuệ cảm xúc của trẻ có mối liên hệ chặt chẽ với những năm tháng đầu đời. Qua quan sát một số thói quen, cha mẹ có thể nhận diện được mức độ EQ của trẻ.

Chuyên gia này đã chỉ ra 2 thói quen tưởng chừng như vô hại ở trẻ nhưng thực tế có thể là dấu hiệu cho thấy trí tuệ cảm xúc của trẻ còn chưa phát triển. Nếu con bạn có những biểu hiện này, việc giáo dục đúng cách là điều cần thiết để hỗ trợ trẻ phát triển tốt hơn.

Giành ăn

Một trong những biểu hiện dễ nhận biết nhất ở trẻ nhỏ là khi chúng gặp món ăn yêu thích, chúng thường xuyên đặt nó ngay trước mặt mình và không cho ai khác chạm vào. Điểm đáng lưu ý là nhiều bậc phụ huynh không chỉ không ngăn cản hành vi này mà thậm chí còn khuyến khích, cho rằng đó là cách để trẻ bảo vệ những gì thuộc về mình, đồng thời đảm bảo rằng chúng sẽ không bị người khác bắt nạt.

Tuy nhiên, sự thật lại phản ánh một khía cạnh tiêu cực hơn: hành vi này thường liên quan đến trẻ có chỉ số trí tuệ cảm xúc (EQ) thấp. Những trẻ này thường ích kỷ, thiếu tinh thần chia sẻ và có xu hướng xem bản thân là trung tâm. Nếu như cha mẹ không nhanh chóng nhận diện và can thiệp để điều chỉnh hành vi này, trẻ có thể lớn lên với tư duy độc quyền, không muốn chia sẻ hay hợp tác với người khác. Kết quả là, những cá nhân như vậy thường gặp khó khăn trong việc đạt được thành công trong cuộc sống.

Vì vậy, điều cần thiết là cha mẹ không chỉ nên tránh chiều chuộng, mà còn phải nghiêm khắc trong việc hướng dẫn và sửa chữa những thói quen không lành mạnh của trẻ.

Hay mất bình tĩnh

Một dấu hiệu dễ nhận diện ở trẻ nhỏ là việc chúng thường la hét, ném đồ vật, hoặc ăn vạ khi không được đáp ứng nhu cầu tức thì. Đây là biểu hiện của trẻ có chỉ số trí tuệ cảm xúc (EQ) chưa cao, cho thấy sự thiếu kiểm soát trong việc quản lý cảm xúc.

Theo chuyên gia Lý Mai Cần, nhiều bậc phụ huynh cho rằng đây chỉ là giai đoạn nổi loạn của trẻ, do đó họ thường để mặc cho con có những phản ứng tiêu cực. Tuy nhiên, trong những tình huống này, cha mẹ cần giữ được sự bình tĩnh và tạo cho trẻ một khoảng thời gian ngắn để ổn định lại tâm trạng. Sau đó, việc giải thích một cách rõ ràng về đúng sai để trẻ hiểu là vô cùng quan trọng. Đồng thời, cha mẹ cũng nên lắng nghe và tìm hiểu nguyên nhân từ phía trẻ để cùng nhau tìm kiếm giải pháp thích hợp.

Trong mọi trường hợp, việc bỏ mặc trẻ hoàn toàn là điều không nên. Khi cảm thấy bị bỏ rơi, trẻ sẽ dễ có cảm giác cô đơn và có thể gia tăng hành vi quấy khóc để thu hút sự chú ý từ cha mẹ.

Vai trò của cha mẹ trong việc phát triển EQ của trẻ

Cha mẹ không chỉ là người nuôi dưỡng mà còn là những người thầy đầu tiên trong cuộc đời của mỗi đứa trẻ. Khi một đứa trẻ chào đời, chúng giống như một tờ giấy trắng, và việc hình thành nên những màu sắc trong cuộc sống của chúng phụ thuộc rất nhiều vào sự hướng dẫn từ cha mẹ. Chỉ số trí tuệ cảm xúc (EQ) hoàn toàn có thể được cải thiện, do đó, cha mẹ có khả năng điều chỉnh và uốn nắn hành vi cũng như cảm xúc của con.

Theo giáo sư Lý Mai Cẩn, để nâng cao chỉ số EQ của trẻ, bước đầu tiên mà cha mẹ cần thực hiện là dạy con cách nhận diện và xử lý cảm xúc của mình. Khi trẻ có những cảm xúc tiêu cực, sự chấp nhận và hỗ trợ từ cha mẹ là rất quý giá. Chẳng hạn, khi trẻ đang khóc, cha mẹ có thể thể hiện sự đồng cảm với câu nói: "Bố mẹ hiểu rằng con đang buồn, bố mẹ có thể giúp gì cho con?" Tương tự, khi trẻ cảm thấy tức giận, bố mẹ cần tìm hiểu nguyên nhân gây ra cảm xúc này và trò chuyện để trẻ nhận thấy rằng bố mẹ luôn sẵn sàng lắng nghe và thấu hiểu. Việc sử dụng những từ như "Ừ", "Ồ" và "xin lỗi" trong giao tiếp sẽ giúp làm ấm lòng trẻ và giải tỏa những cảm xúc tiêu cực.

Một yếu tố quan trọng khác đóng vai trò quyết định trong việc hình thành EQ cao cho trẻ chính là tinh thần lạc quan. Sự lạc quan giúp trẻ đối mặt với thử thách một cách chủ động, không dễ bị tác động bởi hoàn cảnh xung quanh và biết cách khích lệ bản thân.

Chuyên gia tâm lý Lý Mai Cẩn cũng đề xuất nhiều phương pháp để phát triển thái độ lạc quan cho trẻ, ví dụ như thông qua sự hài hước và trí tưởng tượng. Khi khuyến khích trẻ dọn dẹp đồ chơi, cha mẹ có thể tạo ra những câu chuyện vui vẻ như: “Chiếc xe của con đang rất nhớ nhà đó” hay “Các khối lego đang buồn ngủ, đã đến giờ chúng về ngủ rồi.” Bố mẹ cũng có thể cùng con lặp lại những “câu thần chú” như “Không sao đâu” để trẻ cảm thấy tự tin khi đối diện với những khó khăn.

Quá trình rèn luyện và nâng cao chỉ số EQ cho trẻ là một hành trình kéo dài, nhưng với sự kiên nhẫn và hướng dẫn tận tâm từ cha mẹ, trẻ chắc chắn sẽ có những bước tiến vượt bậc.

Tác giả: Trần Thu Thủy