Cổ nhân nói: "Ăn tránh ba, đũa tránh năm, tiệc tránh sáu": Vì sao lại kiêng bàn tiệc 6 người ngồi?

1. Ăn tránh ba

Là một đất nước vốn nổi tiếng với các lễ nghi và yến tiệc, không khó hiểu khi cổ nhân Trung Hoa đã để lại nhiều quy tắc trên bàn ăn. "Ăn tránh ba, đũa tránh năm, tiệc tránh sáu" là một trong những câu nói đó. Câu nói này nghĩa là gì vậy?

"Ăn tránh ba" nghĩa là không được đặt ba món khi tiếp đãi khách. Có thể giải thích rằng ở Trung Quốc thời thượng cổ, đồ cúng lễ là ba món, thường sẽ là lễ "tam sinh" hay ba loại gia súc. Nếu đãi khách 3 món hay bày 3 mâm cỗ tức là không tôn trọng khách.

Theo cổ nhân số 3 là số được xem là kiêng kỵ trong việc sắp xếp bàn ăn. Nếu như chiêu đãi khách mà bày đồ ăn ra 3 món hay 3 mâm, khó tránh khỏi tạo cảm giác rằng chủ nhà đang tế tự, cái này giống như là người ta cầm 3 nén hương cắm ở trước mặt vậy. Việc này vì thế được xem là nên kiêng kỵ.

Không những vậy trong văn hóa truyền thống của Trung Quốc, mọi thứ đều hướng đến sự hoàn hảo, hạnh phúc, luôn đề cao sự thành đôi, thành cặp, cái gì cũng có đôi, ưu tiên số chẵn. Do vậy, bàn tiệc đãi khách với số món lẻ sẽ được coi là nhạo báng, không tốt, không may.

Một lý do khác đó là cổ nhân rất thích những từ đồng âm mang lại ý nghĩa may mắn, nhưng "Tam - ba" cùng "Tán - tản ra" là đồng âm, dường như là chỉ yến tiệc tan rã trong buồn bã, có ý tứ là giải tán ngay lập tức. Trong khi đó, mở tiệc là để được sum họp quây quần, kết nối tình cảm mà lại làm ra thứ có ngụ ý ly tán thì quả là không nên.

Tuy nhiên quy tắc trên chỉ dùng trên bàn tiệc, còn trong bữa ăn gia đình thì không câu nệ như vậy.

2. Đũa tránh năm

"Đũa tránh năm" nói rộng ra chính là một hệ thống nghi lễ Trung Hoa xung quanh đôi đũa. Trọng tâm của những nghi lễ này là ý niệm về hoà hợp âm dương, tôn trọng quy luật tự nhiên. Sự tương xứng và đầy đủ của đũa vừa được coi là sự chúc phúc vừa là sự tôn kính với người dự tiệc.

Việc phát minh ra và sử dụng đũa được cho là sự kiện quan trọng của lịch sử văn minh Đông Á. Đôi đũa không chỉ tiện lợi khi sử dụng mà còn có tác dụng rèn luyện sự linh hoạt của não bộ. Văn hoá Trung Hoa đề cao hoà hợp âm dương, mà một đôi đũa cũng được coi là một cặp âm dương, chỉ khi phối hợp với nhau mới phát huy tối đa tác dụng.

Chiều dài của đũa theo đơn vị đo Trung Hoa cổ là bảy tấc sáu, tượng trưng cho khác biệt cơ bản của con người với động vật: "Thất tình lục dục", tức có bảy cảm xúc và sáu mong muốn.

Một đầu của đôi đũa là hình tròn, theo ý nghĩa văn hóa truyền thống Đông Á là "trời tròn đất vuông".

Trên bàn ăn, sự tương xứng và đầy đủ của đũa vừa được coi là sự chúc phúc vừa là sự tôn kính với người dự tiệc.

Điều này có nghĩa là tuy khách mời có vai vế không giống nhau, tuổi tác cũng không tương đồng, thế nhưng một khi đã ngồi chung bàn ăn cơm, thì bát đũa và các loại đồ ăn nhất định phải giống nhau. Điểu này thể hiện sự tôn trọng, khách mời không có cảm giác bị phân biệt đối xử, nếu không họ sẽ không cảm thấy vui khi dùng bữa, dễ có tiếng ra tiếng vào, bàn tán không hay về người chủ bữa tiệc.

Hơn nữa, bởi vì đũa đều phải có một đôi mới sử dụng được, nếu như làm thành số lẻ thì không phải là lấy dư, mà là chuẩn bị chưa đầy đủ, thể hiện chủ nhà tắc trách, xếp đặt mọi thứ chưa được hoàn hảo, có chỗ thiếu sót.

3. Tiệc tránh sáu

Lời này có ý là trong một bàn tiệc không nên có 6 người cùng ngồi chung. Việc này người xưa cho rằng là điềm báo xui xẻo.

Bàn tiệc Trung Quốc cổ thường có hình tròn, bầu dục hoặc bàn Bát Quái (tám cạnh). Nếu chiếc bàn hình dáng như vậy có sáu người ngồi thì sẽ tạo thành hình con rùa với đầu, đuôi và bốn chân. Trong khi đó, rùa ít khi được sử dụng để so sánh với ý nghĩa tốt đẹp.

Đồng thời âm Hán cổ của số sáu là "lục" đồng âm với "lạc". Thêm thế ngồi sáu người quanh bàn sẽ tạo thành cụm từ chỉ sự sa ngã, rơi rụng.Ý chỉ đồ ăn bị vương vãi, thừa thãi - điều này được xem là lãng phí, không tốt. Do đó, việc tránh số 6 trong bàn tiệc cũng là để tránh lãng phí, tận dụng tối đa không gian bàn tiệc cũng như đồ ăn.

Người xưa sắp đặt buổi tiệc, bàn bát tiên phù hợp để ngồi tám người, khách đến sẽ tự động ngồi cho đủ bàn, nếu như xuất hiện rất nhiều bàn "con rùa đen", cho thấy sự thiếu chu đáo của gia chủ.

Nếu trong một bữa tiệc có dư ra sáu người, để thể hiện sự tôn trọng chủ nhà thì khách sẽ chủ động ngồi cho đầy ba mặt, tránh việc ngồi tạo thành hình "con rùa đen".

Tác giả: Vũ Thêm