Ngôi chùa cổ ngàn năm sở hữu 4 kỷ lục Việt Nam: Nơi giao thoa giữa lịch sử, văn hoá và kiến trúc

Tỉnh Nghệ An, với diện tích tổng cộng là 16,494km2 theo số liệu từ Tổng cục Thống kê năm 2022, hiện đang là tỉnh lớn nhất trong số các tỉnh của Việt Nam. Nằm ở khu vực Bắc Trung Bộ, Nghệ An có trung tâm hành chính tại thành phố Vinh. Đặc biệt, Nghệ An còn được biết đến là quê hương của Chủ tịch Hồ Chí Minh, một nhân vật lịch sử vĩ đại của Việt Nam.

Nghệ An sở hữu nhiều điểm du lịch nổi tiếng, thu hút sự quan tâm của du khách trong và ngoài nước. Các điểm đến tiêu biểu bao gồm Khu di tích lịch sử Kim Liên - nơi gắn liền với tuổi thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Vườn Quốc gia Pù Mát - nơi hội tụ sự đa dạng về hệ sinh thái, đồi chè Thanh Chương - nơi sản xuất ra những tách trà thơm ngon, và những bãi biển tuyệt đẹp như Cửa Lò, Cửa Hội… Tất cả tạo nên sức hút đặc biệt của Nghệ An trong lòng du khách.

Chùa Đại Tuệ, một ngôi chùa uy nghi và linh thiêng, tọa lạc trên động Thăng Thiên thuộc dãy núi hùng vĩ Đại Huệ. Ngôi chùa này nằm trong phạm vi xã Nam Anh, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An, cách trung tâm của thành phố Vinh khoảng 21km về hướng Tây. Với vị trí độc đáo và phong cảnh hữu tình, Chùa Đại Tuệ đã trở thành một điểm đến hấp dẫn cho du khách.

Ngôi chùa này tọa lạc trên đỉnh cao 500 mét so với mực nước biển, là một trong những điểm du lịch hấp dẫn nhất của Nghệ An. Ngôi chùa có lịch sử lâu đời, phát triển từ thời kỳ vua Mai Hắc Đế chống lại quân Đường vào năm 627 trước Công nguyên.

Chùa Đại Tuệ, một điểm đến tâm linh độc đáo tại Việt Nam, tôn vinh Phật Bà Đại Tuệ - biểu tượng cho trí tuệ của Đức Phật. Không chỉ thế, nơi này còn tôn kính Phật Thế Tôn, Phật Di Lặc, Bác Hồ và năm vị vua có công lớn trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước, bao gồm vua Hùng, Mai Hắc Đế, Hồ Quý Ly, Quang Trung và Cảnh Thịnh. Kiến trúc ấn tượng của chùa đã giành được 4 kỷ lục lớn tại Việt Nam, đưa Nam Đàn - Nghệ An vào bản đồ du lịch của Việt Nam.

Sự tích chùa Đại Tuệ

Theo những ghi chép lịch sử, ngôi chùa hùng vĩ này đã tồn tại từ thời vua Mai Hắc Đế vào năm 627 trước Công nguyên. Khi thế kỷ thứ XV đến, vua Hồ Quý Ly đã tiến hành việc phục hồi và tái thiết ngôi chùa này. Dựa vào câu chuyện dân gian được thuyết minh tại chùa Đại Tuệ Nghệ An, Phật Bà Đại Tuệ được biết đến như một vị thần có công lớn trong việc phù hộ cho nhà Hồ chống lại sự xâm lược của giặc Minh, giúp đảm bảo an toàn cho bờ cõi của chúng ta.

Vào mùa Xuân của năm Kỷ Dậu 1789, vị vua hùng mạnh Quang Trung đã dẫn dắt quân đội của mình tiến về phía Bắc để đánh bại lực lượng hùng hậu của quân Thanh, gồm 29 vạn binh sĩ, và đã chọn nơi này làm nơi nghỉ ngơi. Theo truyền thuyết, vị vua đã mơ thấy Phật Bà xuất hiện và chỉ dẫn cho ông cách xây dựng một thành trì nhằm làm căn cứ chống lại kẻ thù. Để tiết kiệm thời gian di chuyển, vua Quang Trung đã quyết định vượt qua dãy núi Đại Huệ để tiếp tục hành quân về phía Bắc. Trước khi lên đường, nhà vua đã vào chùa để dâng lễ vật và cầu nguyện cho Phật gia phù hộ, giúp ông đánh bại quân Thanh.

Chính nhờ việc tạm nghỉ tại chùa Đại Tuệ, vua Quang Trung đã nhận được sự hướng dẫn của trụ trì chùa Đại Tuệ về con đường tắt đến kinh đô, giúp ông đánh bại quân Thanh và thống nhất đất nước. Sau khi chiến thắng, vua Quang Trung đã quyết định cấp 20 mẫu đất cho chùa, nhằm giúp người dân có thể duy trì việc thắp hương quanh năm.

Kiến trúc đặc biệt của ngôi chùa Đại Tuệ trên đỉnh núi

Ngôi chùa vinh danh vùng đất Nghệ An không chỉ bởi dấu ấn sâu đậm trong lịch sử hào hùng, mà còn bởi kiến trúc độc đáo của nó. Được dựng lên trên đỉnh núi hùng vĩ thuộc dãy Đại Huệ, ngôi chùa mang đến tầm nhìn bao quát về cảnh sắc non nước thơ mộng xung quanh.

Vượt qua hàng ngàn năm thăng trầm của lịch sử, ngôi chùa cổ kính chỉ còn lại ba bức tường phủ rêu phong và một mái nhà tranh. Tuy nhiên, vào năm 2011, ngôi chùa đã được tái thiết với bốn phần chính: chùa Trình, Hạ, Trung và Thượng. Trong quá trình trùng tu và phục hồi ngôi chùa, Ban Quản lý khu di tích đã quyết định đúc lại pho tượng cổ Phật Mẫu Đại Tuệ, một tác phẩm nghệ thuật quý giá đã từng bị thất lạc. Pho tượng Phật Mẫu Đại Tuệ mới được đúc từ đồng đỏ, với chiều cao 2,30m, chiều rộng 1,15m và trọng lượng 1.100kg.

Ngày 19/2/2016, chùa Đại Tuệ tại Nghệ An đã được vinh danh bởi Hội Kỷ lục gia Việt Nam với tới 4 kỷ lục đáng nể: Ngôi chùa trên núi sở hữu hồ nhân tạo lớn nhất với diện tích rộng 350m2; chùa có bộ sưu tập tượng hồng ngọc đa dạng nhất với 12 bức tượng; chùa có hệ thống tượng bằng gỗ dâu nguyên khối phong phú nhất với 32 bức tượng; và đặc biệt, ngôi chùa này còn nổi tiếng với hệ thống câu đối bằng thư pháp thuần Việt đa dạng nhất cả nước.

Trong không gian rộng lớn lên đến 6000m2, công trình nổi bật nhất không thể không nhắc đến là bảo tháp Đại Tuệ với 9 tầng vươn cao 32m. Bên trong ngôi chùa, ta dễ dàng bắt gặp nhiều câu đối và thư pháp bằng chữ thuần Việt, tạo nên điểm nhấn độc đáo, khẳng định giá trị văn hóa Việt trong dòng chảy của lịch sử.

Tại cổng chính và một số điểm nhất định trong khuôn viên chùa, các bức tượng La Hán cao vượt quá 2m, được chạm khắc từ đá nguyên khối, đứng uy nghiêm. Lối đi vào chính của chùa là cổng tam quan, với ba mái ngói được trang trí hoa văn tinh xảo. Từ vị trí này, phật tử và du khách có thể nhìn ngắm toàn bộ kiến trúc phức tạp của ngôi chùa phía sau.

Tại ngôi chùa này, không chỉ có những công trình kiến trúc độc đáo như bảo điện hay tổ đường, mà còn có nhà thờ Ngũ đế, nhà kỷ niệm đường, và khu tăng xá. Mỗi công trình đều sở hữu không gian rộng lớn, với diện tích từ 250 đến 1.200 mét vuông, tạo nên một không gian linh thiêng và trang nghiêm.

Nằm bên cạnh các tòa điện hùng vĩ là hồ Tiên, chiếm một không gian rộng lớn lên đến 350 mét vuông, đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên cảnh quan hài hòa và không gian tĩnh lặng cho ngôi chùa. Từ đây, du khách có thể thỏa sức “săn mây”, ngắm nhìn những con đường quanh co uốn lượn dọc theo dãy núi Đại Huệ và cảnh sắc yên bình của làng quê tại huyện Nam Đàn. Do đó, ngôi chùa không chỉ là nơi chiêm bái của các tín đồ Phật tử, mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn cho khách du lịch hàng năm, nơi họ có thể thưởng ngoạn những cảnh đẹp tuyệt vời.

Tác giả: Trần Thu Thủy