3 loại cá được cảnh báo dễ là “ổ ung thư”: Ngon đến mấy cũng nên tránh, đặc biệt loại thứ 2

Hiện nay, nhiều gia đình xem cá là thực phẩm thay thế lành mạnh cho thịt đỏ và sử dụng gần như hằng ngày. Tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học cùng thực tiễn y khoa chỉ ra rằng, không phải loại cá nào cũng an toàn nếu tiêu thụ thường xuyên. Tùy vào môi trường sống, phương thức nuôi trồng cũng như cách chế biến, một số loại cá có thể chứa các yếu tố gây hại cho sức khỏe. Việc tích lũy những chất này trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính, thậm chí là ung thư.

Dưới đây là 3 loại cá được khuyến cáo cần đặc biệt lưu ý khi sử dụng:

1. Lươn nuôi không được kiểm soát

Lươn vốn là món ăn quen thuộc, giàu dinh dưỡng trong bữa cơm của nhiều gia đình châu Á. Tuy nhiên, lươn nuôi trong môi trường kém an toàn có nguy cơ chứa dư lượng hóa chất và thuốc cấm.

Đáng lo ngại nhất là malachite green (xanh malachite) – một loại hóa chất kháng khuẩn từng được sử dụng trong nuôi trồng thủy sản nhưng đã bị cấm từ năm 2002 do có độc tính cao và liên quan đến nguy cơ ung thư. Chất này có khả năng tồn lưu lâu dài trong cơ thể, tích tụ chủ yếu ở gan và thận, gây tổn thương chức năng các cơ quan nội tạng.

Bên cạnh đó, việc lạm dụng kháng sinh nhằm kích thích tăng trưởng tại một số cơ sở nuôi lươn còn làm gia tăng nguy cơ kháng thuốc và ảnh hưởng xấu đến hệ miễn dịch người tiêu dùng. Vì vậy, chỉ nên chọn mua lươn có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm định và kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt.

2. Cá biển sâu kích thước lớn

Nhóm cá này bao gồm những loài sống lâu năm và đứng ở vị trí cao trong chuỗi thức ăn như cá mập, cá kiếm hay cá ngừ đại dương cỡ lớn. Do đặc điểm sinh học, chúng dễ tích tụ kim loại nặng – đặc biệt là thủy ngân – thông qua hiện tượng khuếch đại sinh học.

Việc phơi nhiễm thủy ngân kéo dài có thể gây tổn hại hệ thần kinh, ảnh hưởng đến trí nhớ và khả năng vận động. Nhiều nghiên cứu, trong đó có nghiên cứu của Trường Y tế Công cộng Harvard, cho thấy phụ nữ mang thai tiêu thụ cá chứa hàm lượng thủy ngân cao có nguy cơ làm rối loạn sự phát triển thần kinh của thai nhi.

Không chỉ vậy, sự tích tụ kim loại nặng trong cơ thể về lâu dài còn có liên quan đến nguy cơ mắc ung thư gan, thận và phổi. Các chuyên gia y tế khuyến cáo trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và đang cho con bú nên hạn chế tối đa việc ăn các loại cá biển sâu cỡ lớn này.

3. Cá ướp muối, cá hun khói

Các món như cá mặn, cá khô hay cá xông khói được nhiều người ưa chuộng nhờ hương vị đậm đà và thời gian bảo quản dài. Tuy nhiên, đằng sau sự tiện lợi đó là những nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khỏe. Quá trình chế biến với lượng muối cao và xử lý ở nhiệt độ lớn có thể tạo ra nitrosamine – nhóm hợp chất đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) xếp vào nhóm chất gây ung thư loại I.

Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy nitrosamine có mối liên hệ mật thiết với ung thư dạ dày và ung thư vòm họng. Một nghiên cứu của Trung tâm Phòng chống Ung thư thuộc Đại học Trung Sơn chỉ ra rằng, tại những khu vực có thói quen tiêu thụ cá mặn thường xuyên, tỷ lệ mắc ung thư vòm họng cao hơn đáng kể so với các vùng khác. Vì vậy, các chuyên gia khuyến cáo chỉ nên sử dụng nhóm thực phẩm này ở mức hạn chế và không nên ăn thường xuyên.

Ăn cá thế nào để an toàn hơn?

Để phát huy lợi ích dinh dưỡng của cá mà vẫn bảo vệ sức khỏe, người tiêu dùng cần chú ý đến sự đa dạng và cân đối trong chế độ ăn.

• Lựa chọn thực phẩm: Ưu tiên các loại cá có nguồn gốc rõ ràng, cá kích thước nhỏ hoặc cá nuôi theo quy trình đạt chuẩn nhằm giảm nguy cơ tích tụ kim loại nặng.

• Cách chế biến: Nên chọn các phương pháp như hấp, luộc, nấu canh để hạn chế hình thành chất độc hại, thay vì chiên, nướng, hun khói hay ướp muối.

• Tần suất sử dụng: Theo khuyến nghị của chuyên gia dinh dưỡng, mỗi người chỉ nên ăn cá khoảng 2–3 lần mỗi tuần, với khẩu phần mỗi lần từ 100–150 gram.

Ngoài ra, kết hợp cá với rau xanh, trái cây và các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa cũng giúp giảm tác động tiêu cực của các yếu tố có hại, đồng thời nâng cao hiệu quả bảo vệ sức khỏe lâu dài.