Ăn ngủ cùng F0, vì sao có người vẫn không mắc Covid: Nghiên cứu mới chỉ ra một điều kiện quan trọng

Nhiều trường hợp thường xuyên tiếp xúc gần với F0, chẳng hạn như cùng ăn, cùng ngủ, nói chuyện không đeo khẩu trang trong thời gian nhất định nhưng vẫn không bị lây nhiễm.

Nghiên cứu công bố mới đây của các nhà khoa học tại Đại học Hoàng gia London (Anh) được công bố trên tạp chí Nature đã giải thích nguyên nhân mà họ tìm được.

Giáo sư miễn dịch học tại Đại học Hoàng gia London - Danny Altmann đã chia sẻ với CNBC rằng, các nghiên cứu chỉ ra khả năng bị nhiễm bệnh trong một hộ gia đình khi một trường hợp dương tính “không cao như bạn tưởng tượng”.

Nhờ phản ứng của tế bào T

Nghiên cứu của Đại học Hoàng gia Anh, công bố tháng trước, cho thấy người có mức tế bào T (tế bào miễn dịch) cao từ những lần nhiễm virus corona dạng cảm lạnh trước đó thì ít khả năng mắc Covid-19.

Tiến sĩ Rhia Kundu, Viện Tim phổi Quốc gia Imperial, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: "Không phải lúc nào tiếp xúc với nCoV cũng dẫn đến dương tính. Ở một số người, chúng tôi phát hiện lượng tế bào T tồn tại từ trước, được tạo ra vì cơ thể nhiễm virus corona cảm lạnh, có thể chống lại Covid-19".

Cụ thể, những người này đã tiếp xúc với các mầm bệnh từ virus corona khác và có "trí nhớ miễn dịch". "Trí nhớ của tế bào T" sinh ra khi một số người mắc cảm cúm, có thể được kích hoạt lại lúc tiếp xúc với nCoV. Tế bào miễn dịch nhận diện được protein trong bộ máy sao chép của các virus corona nói chung, phản ứng đủ mạnh để đẩy lùi mầm bệnh ở giai đoạn sớm nhất.

Như vậy, những người này (F1) loại bỏ virus khỏi cơ thể trước khi nó gây ra bất cứ tổn thương nào. nCoV không tồn tại trong niêm mạc (mũi hoặc họng) đủ lâu để phát triển thành triệu chứng. Hệ miễn dịch cũng không cần tiết kháng thể, dẫn đến kết quả test nhanh hay PCR đều âm tính.

Ông Kundu nhận định đây là một phát hiện quan trọng, song cũng cảnh báo tế bào T chỉ là một hình thức bảo vệ. "Tôi nhấn mạnh không ai phụ thuộc hoàn toàn vào điều này. Cách tốt nhất để bảo vệ bản thân trước Covid-19 vẫn là tiêm phòng đầy đủ, tiêm cả liều tăng cường", ông nói.

Lawrence Young, giáo sư về ung thư tại Đại học Warwick, chung quan điểm với tiến sĩ Kundu, rằng nhiều người có miễn dịch tự nhiên sau các lần mắc cảm lạnh thông thường. Khoảng 20% số ca cảm lạnh là do virus chủng corona. "Song chưa rõ vì sao những người này duy trì mức độ miễn dịch chéo đó lâu đến vậy", ông nói.

Vai trò của vaccine

Giống với miễn dịch tự nhiên, tiêm chủng cũng là yếu tố lớn quyết định nguy cơ lây nhiễm nCoV của nhiều người. Các nước có chương trình tiêm chủng khác nhau về thời gian, số liều và loại vaccine sử dụng. Một số nước đã tiêm phòng rộng rãi cho trẻ nhỏ, chạy đua để bảo vệ càng nhiều người càng tốt trong bối cảnh biến chủng Omicron lây truyền nhanh, gây triệu chứng nhẹ.

Vaccine Covid-19 giúp giảm số ca chuyển nặng, nhập viện và tử vong, phần lớn hiệu quả với các biến chủng virus. Tuy nhiên, vaccine không có tác dụng 100% trong ngăn ngừa lây nhiễm. Khả năng miễn dịch từ các mũi tiêm cũng suy yếu theo thời gian. Omicron là biến chủng có thể trốn tránh hàng rào kháng thể.

Andrew Freedman, học giả về bệnh truyền nhiễm tại Trường Y Đại học Cardiff, nhận định một số người không mắc Covid-19 do đã tiêm chủng, từng nhiễm nCoV trước đó hoặc cả hai.

"Chúng tôi biết rằng nhiều người vẫn nhiễm Omicron dù đã tiêm vaccine và cả liều nhắc lại (hầu hết triệu chứng nhẹ). Tuy nhiên, tiêm phòng vẫn làm giảm nguy cơ nhiễm biến chủng. Bên cạnh đó, thể trạng mỗi người cũng khác nhau. Một số người nhiễm virus, số khác thì không dù virus lan nhanh trong cộng đồng", ông nói.

Theo giáo sư Young, phản ứng miễn dịch từ những lần nhiễm virus corona dạng cảm lạnh trước đó, cộng thêm hiệu quả từ ba liều vaccine giúp nhiều người không mắc Covid-19 dù tiếp xúc F0. Ông cho rằng nghiên cứu sâu hơn về khái niệm "miễn nhiễm nCoV" giúp giới khoa học hiểu thêm về phản ứng miễn dịch nói chung.

"Cần biết những khía cạnh nào của phản ứng miễn dịch chéo này là quan trọng nhất. Các thông tin như vậy có thể được sử dụng làm tiền đề phát triển loại vaccine phổ quát chống virus corona", ông nói.

Yếu tố di truyền

Một câu hỏi khác được đặt ra trong đại dịch là tại sao hai người cùng mắc Covid lại có những triệu chứng khác nhau, một người có các triệu chứng nặng, còn người kia chỉ có triệu chứng nhẹ hoặc thậm chí là không có triệu chứng.

“Câu trả lời có thể nằm ở gen của chúng ta”, Giáo sư miễn dịch học Danny Altmann nói với CNBC.

Giáo sư cho biết mình và các đồng nghiệp đang tiến hành nghiên cứu về mối quan hệ giữa di truyền và hệ thống miễn dịch có liên quan tới Covid-19. Họ đã có một số phát hiện cho rằng, sự khác biệt giữa hệ thống miễn dịch của mỗi người sẽ “tạo ra sự khác biệt ít nhiều”.

Nghiên cứu tập trung vào các gen HLA (kháng nguyên bạch cầu ở người) khác nhau và đang xem xét các gen này có thể ảnh hưởng như thế nào đến phản ứng của một người với Covid. Với một số loại HLA ít nhiều có khả năng bị nhiễm trùng có triệu chứng hoặc không có triệu chứng, ông cho biết.

“Các gen quan trọng kiểm soát phản ứng miễn dịch của bạn được gọi là gen HLA. Chúng góp phần xác định phản ứng của cơ thể bạn khi gặp phải SARS-CoV-2. Ví dụ, những người có gen HLA-DRB1 * 1302 có nhiều khả năng bị nhiễm trùng có triệu chứng hơn, ”Altmann nói thêm.

Bên cạnh đó, còn có nhiều yếu tố khác có thể quyết định một người có nhiễm bệnh sau khi tiếp xúc gần với F0 hay không. Điều kiện trong không gian, lượng virus do F0 thải ra, hệ thống miễn dịch và tình trạng tiêm chủng của người bị phơi nhiễm… đều là những nhân tố cần cân nhắc.

Tác giả: Vũ Ngọc