Loại quả xưa rụng đầy gốc không ai thèm nhặt, nay thành đặc sản Tây Bắc, nấu canh cá cực ngon

Quả sổ là quả gì?

Trái sổ thường được tìm thấy ở các vùng núi phía bắc như Bắc Kạn, Cao Bằng, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Hòa Bình... Quả này còn được gọi là trái sổ bà, thiều biêu hoặc ma sản (trong tiếng Thái).

Cây sổ có thân khá to, lá hình bầu dục, nhọn ở hai đầu, mép khía răng cưa đều đặn. Trái sổ có hình cầu, đường kính khoảng 10cm hoặc lớn hơn. Mùa trái sổ thường bắt đầu từ tháng 8 và kết thúc vào tháng 10.

Trái sổ có vị chua, chát nhẹ, giòn. Lá sổ có thể dùng làm thuốc giải độc, chữa ho, sốt, đầy bụng. Cây sổ hay còn được gọi với nhiều tên khác như cây sổ bà, thiều biêu, và trong tiếng Thái gọi là ma sản.

Cây sổ có thân khá to, lá hình bầu dục, nhọn ở hai đầu, mép khía răng cưa đều đặn. Cây ra hoa vào khoảng tháng 3 đến tháng 5, quả bắt đầu vào mùa từ tháng 8 đến tháng 10. Trái sổ có vị chua, chát nhẹ, giòn.

Cây mọc hoang dại ở vùng rừng núi, đặc biệt dọc bờ sông, bờ suối. Ngày nay, loại quả này được nhiều người tìm mua, giá dao động khoảng 60.000đ - 70.000đ/kg (giá có thể thay đổi tùy thời điểm).

Lợi ích của cây sổ

Quả sổ có vị chua đặc trưng nên thường được dùng để ăn tươi chấm muối ớt hoặc nấu canh chua, canh cá… Nhiều nơi còn làm mứt, pha nước giải khát.

Ngoài ra, lá của cây sổ là một vị thuốc tốt, có công dụng chữa ho, sốt, đầy bụng, giải độc... Lá có thể dùng ở dạng tươi hoặc phơi, sấy, sao khô để dùng.

Quả sổ dùng để làm gì?

"Quả sổ nấu canh cá suối mới là ngon nhất. Đơn giản lắm, đi rừng, đi suối làm gì có nhiều gia vị. Cứ cắt từng khíp sổ, cứa nhỏ ra cho nhanh mềm! Cá to thì cắt khúc, cá nhỏ thì để nguyên con. Ném thêm tí muối, tí mì chính vào là có nồi canh cá ngon tuyệt vời, rồi cứ thế đun sôi khoảng 10 phút.

Không cần phải đun quá lâu vì cá cũng nhanh chín, và đun lâu quá quả sổ lại nồng. Cái vị chua của quả sổ không giống bất cứ một loại chua nào khác, nó đặc biệt, và khác biệt hoàn toàn,” anh Phan Huy Hùng, một người dân đi rừng tại Lạng Sơn cho hay.

Tháng 7 hàng năm, tranh thủ lúc nương lúa đang đổ ải, nhiều bà con người Thái ở đây lại rủ nhau lên rừng tìm loại quả này. Không chỉ người dân trong bản mà ở thành thị cũng rất ưa chuộng. Thậm chí, nhiều thương lái tìm tới tận nơi để lấy nguồn hàng làm quả rừng này.

Chị Huỳnh Thị Thanh Vy (Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ: “Dịp này đúng là thời điểm quả sổ rừng đang chín rộ, nếu như mọi người cảm thấy đã ngán ngấy với những món phổ biến ăn suốt ngày, nếu có thể kiếm được quả sổ thì nên nấu món vịt om sổ ăn thử xem sao, chắc chắn sẽ thích. Mình có dịp ăn ở Tây Bắc, về đến Hà Nội là phải tìm ra loại quả này để ăn cho bằng được.”

Cũng theo chị Vy, khá khó để tìm được loại quả này tại Hà Nội, thường chị hay nhờ người thân, bạn bè có dịp đi công tác hay du lịch ở Tây Bắc mua về. Thi thoảng, trên các chợ chung cư hay shop online cũng có nhận order. Theo khảo sát, mỗi kg quả sổ được bán với giá 20.000 - 30.000 đồng/kg ở các chợ quê ở Tây Bắc. Tại Hà Nội, loại quả này được một số hàng rong hoặc shop online bán với giá khoảng 60.000 - 70.000 đồng/kg.

Quả sổ còn được đưa vào cả thực đơn của các nhà hàng nổi tiếng. Quả sổ dùng nấu súp sụn cá tầm ốc bươu bọc hạt sen, tạo nên vị chua nhưng có thêm vị chát rất khác lạ tại một nhà hàng 3 sao trên phố Hàng Buồm (Hà Nội), nơi đầu bếp muốn sử dụng nguyên liệu trong tự nhiên để tạo nên mùi vị độc đáo.

Tác giả: Quỳnh Trang