Tại sao Tết Đoan Ngọ còn gọi là ngày diệt sâu bọ?

Tết Đoan Ngọ còn có tên gọi khác là Tết Đoan Dương, rơi vào ngày 5/5 âm lịch hàng năm. Đoan Ngọ (Đoan là mở đầu, Ngọ là giữa trưa) tức là bắt đầu giữa trưa; Dương là mặt trời, là khí dương. Đoan Dương nghĩa là bắt đầu lúc khí dương đang thịnh nhất.

Tết Đoan Ngọ là ngày Tết truyền thống tại nhiều quốc gia Đông Á, trong đó có Việt Nam. Từ xa xưa, Tết Đoan Ngọ còn được gọi là tết diệt sâu bọ.

Vì sao Tết Đoan Ngọ gọi là ngày diệt sâu bọ?

Ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ 5/5 thường rơi vào thời điểm nắng nóng cao điểm kéo dài, lúc này sâu bọ phát triển nhiều, gây hại cho con người và cây trồng. Vì thế, ngày lễ này còn được gọi là ngày diệt sâu bọ hoặc giết sâu bọ.

Theo truyền thuyết xa xưa kể lại, vào một vụ mùa bội thu trúng lớn, người nông dân ăn mừng vì trúng mùa. Thế nhưng sâu bọ năm ấy lại kéo đến đông đảo, khi người dân không để ý chúng đã ăn hết cây trái, thực phẩm đã thu hoạch được. Người dân rất phẫn nộ, lo lắng những không biết cách gì để có thể giải quyết được nạn sâu bọ thì bỗng dưng xuất hiện một ông lão xưng là Đôi Truân.

Ông lão bày cho dân chúng mỗi nhà lập một đàn cúng gồm những lễ vật như: bánh gio, trái cây, cơm rượu, sau đó đi ra trước nhà mình vận động thể dục. Mọi người lập tức nghe theo lời ông lão thì thật kỳ lạ chỉ một lúc sau, sâu bọ đàn lũ té ngã rã rượi. Lão ông còn dặn kỹ: Sâu bọ hàng năm vào ngày này rất hung hăng, ngu hiểm, vì vậy mỗi năm vào đúng ngày này cứ làm theo những gì đã dặn thì sẽ trị được chúng.

Dân chúng vô cùng biết ơn và để tưởng nhớ việc này, người dân ta đã gọi ngày này là ngày Tết “diệt sâu bọ", nhiều người thường gọi nó là Tết Đoan Ngọ vì giờ cúng thường vào giữa giờ Ngọ.

Ý nghĩa ngày Tết Đoan Ngọ

Lễ cúng Tết Đoan Ngọ từ xưa mang nhằm mục đích phát động phong trào bắt sâu bọ, tiêu diệt các loài sâu bệnh gây hại cho cây trồng và cầu mong một vụ mùa bội thu.

Quan niệm dân gian cho rằng, người dân ăn hoa quả chua, rượu nếp vào ngày 5/5 Âm lịch là một cách để diệt trừ sâu bọ trong người, giữ cho cơ thể khỏe mạnh. Vào ngày này, vừa thức dậy người dân cần phải súc miệng 3 lần cho sạch sâu bọ, sau đó ăn một bát rượu nếp cho sâu bọ say, cuối cùng là ăn trái cây cho sâu bọ chết, làm sach đường tiêu hóa.

Ở nhiều nơi thuộc các vùng miền khác nhau, các gia đình còn có thói quen ăn bánh tro hay còn gọi là bánh gio, chè trôi nước, hạt sen... để diệt trừ sâu bọ, bệnh tật trong người.

Tác giả: Thạch Thảo