Món ăn quen thuộc này mới là “sát thủ phá gan” mạnh nhất, không phải rượu như nhiều người nghĩ

Sự lạm dụng tạo nên “cơn bão” âm thầm trong gan

Đồ chiên rán đã trở thành một phần quen thuộc của lối sống hiện đại. Những miếng gà vàng giòn, khoai tây thơm lừng hay miếng thịt chiên xém cạnh luôn tạo cảm giác ngon miệng và dễ “gây nghiện”. Tuy nhiên, đằng sau lớp vỏ hấp dẫn ấy là gánh nặng mà gan phải oằn mình gánh chịu.

Gan vốn chịu trách nhiệm xử lý chất béo, chuyển hóa dinh dưỡng và loại bỏ độc tố. Khi lượng dầu mỡ và hợp chất sinh ra từ quá trình chiên rán đi vào cơ thể quá nhiều, gan bắt buộc phải làm việc liên tục để xử lý. Sự quá tải kéo dài không chỉ khiến chức năng gan suy giảm, mà còn hình thành các tổn thương tương tự như viêm.

Nhiều nghiên cứu y khoa từng ghi nhận rằng chỉ trong vài tuần ăn đồ chiên liên tiếp, gan có thể xuất hiện sự thay đổi rõ rệt về enzyme – dấu hiệu đầu tiên của tổn thương. Điều này đủ để cảnh báo rằng gan có thể đang “đói” thời gian nghỉ ngơi, trong khi cơ thể lại liên tục tiếp nhận lượng dầu mỡ vượt nhu cầu.

Vì sao đồ chiên lại gây hại mạnh đến vậy?

Điểm nguy hiểm của đồ chiên không chỉ nằm ở lượng dầu mà chúng hấp thụ. Khi thực phẩm tiếp xúc với dầu ở nhiệt độ cao, hàng loạt biến đổi hóa học xảy ra. Một phần dưỡng chất ban đầu bị phá huỷ, trong khi nhiều hợp chất mới – không phải lúc nào cũng an toàn – được sinh ra.

Những người ăn đồ chiên thường xuyên có nguy cơ tăng cân nhanh, kéo theo mỡ tích tụ trong gan. Khi gan phải lưu trữ quá nhiều mỡ, cấu trúc và chức năng của nó dần thay đổi, dẫn tới gan nhiễm mỡ – bệnh lý phổ biến nhưng không thể xem nhẹ. Gan nhiễm mỡ không được kiểm soát có thể tiến triển thành viêm gan, xơ gan và nặng hơn là ung thư gan.

Nghiệt ngã hơn, cơ thể có thể chịu tổn thương ngay cả khi cân nặng chưa kịp thay đổi. Các hợp chất sinh ra trong quá trình chiên, đặc biệt khi dầu được sử dụng nhiều lần, có thể gây stress oxy hóa – yếu tố khiến tế bào gan bị phá hủy từ bên trong.

Khi thói quen “ăn một bữa chiên mỗi ngày” kéo dài nhiều tuần, gan gần như không còn khả năng phục hồi kịp. Lượng độc chất tồn đọng tăng lên, quá trình giải độc chậm lại, dẫn tới chuỗi bệnh lý nguy hiểm mà nhiều người không ngờ nguồn gốc chỉ từ những món ăn quen thuộc.

Không phải món nào cũng “như nhau”: có loại thấm dầu gấp nhiều lần thịt

Rất nhiều người nghĩ rằng ăn một chút rau củ chiên hay vài miếng bánh chiên sẽ đỡ hại hơn thịt chiên. Thực tế lại hoàn toàn trái ngược.

Các món có kích thước nhỏ như gà nugget, đậu bắp chiên, đậu que chiên, bánh mì tẩm bột, bánh bao chiên… có khả năng hút dầu mạnh hơn miếng thịt lớn. Khi diện tích tiếp xúc với dầu tăng, lượng dầu thấm vào cũng nhiều hơn, khiến gan phải xử lý vượt quá mức cần thiết.

Ngay cả món gà rán được xem là “ít dầu hơn” nếu bỏ lớp da và bột chiên, nhưng không phải ai cũng thực sự ăn theo cách “giảm hại” đó. Hầu hết mọi người đều thích phần vỏ giòn – nơi chứa nhiều dầu nhất.

Dầu ăn cũng là yếu tố quyết định mức độ nguy hiểm

Không chỉ món ăn, loại dầu được sử dụng cũng góp phần tạo nên mức độ độc hại. Một số loại dầu chứa lượng lớn acid béo đa không bão hòa, khi gặp nhiệt độ cao sẽ dễ bị oxy hóa, sinh ra gốc tự do – tác nhân gây tổn thương tế bào, bao gồm cả tế bào gan.

Thực trạng dầu chiên đi chiên lại nhiều lần càng làm tăng rủi ro. Những phân tử dầu bị “đốt cháy” qua mỗi lượt sử dụng không chỉ mất đi giá trị dinh dưỡng mà còn tạo ra hợp chất gây hại cho gan và hệ tim mạch.

Không cần kiêng tuyệt đối, nhưng cần “tỉnh táo” khi ăn

Đồ chiên rán không phải món ăn cần bị loại bỏ hoàn toàn. Vấn đề nằm ở tần suất và cách chúng ta thưởng thức. Gan có thể tự phục hồi khi thỉnh thoảng phải xử lý chất béo, nhưng không thể chịu nổi việc phải chống chọi với dầu mỡ mỗi ngày.

Nếu thèm đồ chiên, có thể lựa chọn cách giảm hại:

• Chọn miếng thịt lớn, hạn chế lớp bột và da chiên.
• Tránh các loại thực phẩm cắt nhỏ hoặc tẩm bột quá dày.
• Ưu tiên các phương pháp chế biến ít dầu như nướng, áp chảo, hấp hoặc chiên bằng nồi chiên không dầu.
• Không sử dụng dầu chiên lại nhiều lần.
• Kết hợp rau xanh trong bữa ăn để giảm cảm giác nặng bụng và hỗ trợ hệ tiêu hóa.

Điều gan cần là sự cân bằng

Gan có khả năng tự tái tạo mạnh mẽ, nhưng không phải vô hạn. Những thói quen ăn uống hằng ngày tưởng chừng vô hại lại là yếu tố âm thầm bào mòn sức khỏe.

Đồ chiên rán – món khoái khẩu của cả trẻ nhỏ lẫn người lớn – chính là lý do khiến nhiều người “tự phá gan” mà không hay biết. Vẫn có thể ăn, vẫn có thể thưởng thức, nhưng cần đúng thời điểm, đúng cách và đúng mức độ. Chỉ khi đó, gan mới có cơ hội được nghỉ ngơi và duy trì chức năng quan trọng nhất của nó: bảo vệ cơ thể khỏi độc tố.