Muối – Gia vị không thể thiếu nhưng cần dè chừng
Ở Việt Nam, muối hiện diện trong mọi bữa ăn: từ món kho, món canh đến các loại nước chấm như mắm, nước tương, tương ớt. Việc ăn đậm đà dường như đã thành thói quen khó bỏ. Tuy nhiên, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ tối đa 5g muối mỗi ngày. Trong khi đó, thống kê mới nhất từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho thấy người Việt đang dùng trung bình tới 9,4g/ngày – gần gấp đôi mức khuyến nghị.
PGS.TS.BS Lâm Vĩnh Niên (Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM) chia sẻ: “Ăn nhiều muối không chỉ gây tăng huyết áp mà còn là yếu tố nguy cơ quan trọng dẫn đến gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) – căn bệnh đang ngày càng phổ biến ở người trẻ tuổi”.
Gan nhiễm mỡ vì muối – Chuyện tưởng lạ mà quen
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Food Science & Nutrition năm 2022 đã chứng minh: người tiêu thụ nhiều muối có nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu cao hơn 60% so với người tiêu thụ ít muối. Lý do là lượng muối dư thừa có thể gây rối loạn chuyển hóa lipid, làm tích tụ chất béo trong tế bào gan.
Không dừng lại ở đó, muối còn làm tăng stress oxy hóa, khiến tế bào gan tổn thương, chết sớm. Điều này làm giảm chức năng gan, lâu dài có thể dẫn đến xơ gan, thậm chí ung thư gan nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Không chỉ muối, những gia vị sau cũng cần cẩn trọng
Ngoài muối, có một số loại gia vị phổ biến khác trong bếp Việt cũng đang âm thầm ảnh hưởng đến sức khỏe gan nếu lạm dụng:
- Đường tinh luyện: Thường có trong bánh kẹo, nước ngọt, siro, nước chấm… Đường là “kẻ tiếp tay” làm tăng mỡ trong gan, đặc biệt khi dùng vượt ngưỡng 25g mỗi ngày đối với nữ (theo WHO).
- Nước tương công nghiệp: Một số loại nước tương chứa nhiều muối và các hợp chất lên men có thể sinh nitrit – chất được WHO xếp vào nhóm có thể gây ung thư nếu tích tụ lâu dài.
- Bột ngọt (MSG): Dù chưa có nghiên cứu khẳng định MSG gây hại trực tiếp đến gan, nhưng việc lạm dụng bột ngọt có thể khiến vị giác lệ thuộc, tăng nguy cơ ăn mặn hơn – gián tiếp ảnh hưởng đến chức năng gan.
Dấu hiệu gan đang "kêu cứu" vì mỡ
Ở giai đoạn đầu, gan nhiễm mỡ thường diễn tiến âm thầm, không biểu hiện triệu chứng cụ thể. Nhưng nếu thấy cơ thể thường xuyên mệt mỏi, chán ăn, đau tức vùng bụng phải hoặc vàng da, vàng mắt… hãy đi khám ngay để tầm soát.
Một số người thậm chí chỉ phát hiện gan nhiễm mỡ khi đi kiểm tra sức khỏe tổng quát. Vì vậy, duy trì thói quen ăn uống lành mạnh, giảm muối – giảm đường – giảm dầu mỡ là cách đơn giản nhất để giữ gan khỏe mỗi ngày.
Chuyên gia khuyên gì?
- Nấu nhạt, ăn nhạt: Tập thói quen sử dụng các loại gia vị tự nhiên như chanh, tỏi, gừng, hành, rau thơm để giảm lượng muối trong món ăn.
- Đọc kỹ nhãn thực phẩm: Chọn sản phẩm có hàm lượng natri thấp, tránh các loại thực phẩm chế biến sẵn hoặc đồ ăn nhanh.
- Tăng cường rau xanh và trái cây: Chúng không chỉ cung cấp vitamin mà còn giúp gan đào thải chất độc hiệu quả.
- Uống đủ nước: Nước giúp gan lọc và thải độc tốt hơn, đồng thời hỗ trợ quá trình chuyển hóa mỡ.
Kết luận
Một thìa muối nhỏ mỗi ngày có thể làm nên vị ngon của bữa cơm nhà, nhưng cũng có thể là “kẻ phá hoại thầm lặng” của lá gan nếu dùng sai cách. Hãy lắng nghe cơ thể, điều chỉnh thói quen ăn uống để gan luôn được “thở” khỏe mạnh. Nhớ rằng, không có món ngon nào đáng để đánh đổi bằng sức khỏe!
