Nghề ‘hái ra tiền’ từ loại cây dại: Trồng 5 tháng thu hoạch, nông dân kiếm tiền tỉ mỗi năm

Cây sương sâm, vốn là một loại dây leo, chỉ cần được trồng một lần và có thể mang lại thu hoạch kéo dài. Việc canh tác loại cây này không yêu cầu nhiều kỹ năng chăm sóc đặc biệt hay chi phí đầu tư cao. Nó đặc biệt thích nghi tốt với điều kiện thời tiết nắng nóng ở nước ta, và sự phát triển mạnh mẽ của nó có thể mang lại nguồn thu nhập ổn định cho bà con nông dân.

Khi ghé thăm trang trại rộng lớn hơn 3.000 m2 của "vua sương sâm" Nguyễn Quang Định ở Quảng Nam, nhiều người không khỏi ngạc nhiên trước khung cảnh cây trồng xanh mướt mà ông và gia đình đã phát triển. Ông Định kể lại: "Tuy thạch sương sâm không phải là thức uống xa xỉ với mọi người, nhưng ở Quảng Nam, phần lớn chúng được làm từ loại cây dại. Chưa ai ở đây trồng chúng với quy mô công nghiệp cả. Khi tôi đến miền Nam công tác vào năm 2013, tôi tình cờ phát hiện ra mô hình trồng sương sâm và nhận ra nó rất độc đáo và có tiềm năng kinh tế. Vì vậy, tôi đã quyết định đưa giống cây này về quê và bắt đầu trồng thử nghiệm trên những vùng đất đồi cằn cỗi."

Qua việc học hỏi từ những người có kinh nghiệm trồng trọt trước đây, ông Định đã phát hiện ra rằng cây sương sâm không những thích nghi tốt với thời tiết nắng nóng của Quảng Nam mà còn có khả năng chịu đựng hạn hán xuất sắc. Ông không chỉ áp dụng mà còn phát triển thêm các phương pháp từ kinh nghiệm trước đó để cây phát triển tốt hơn trên đất địa phương. Ông đã thiết kế một hệ thống tưới tự động và sử dụng bạt để che phủ gốc cây nhằm giảm thiểu sự bay hơi của nước và cản trở sự phát triển của cỏ dại, đồng thời tổ chức khu vườn một cách khoa học và có hệ thống.

Ông Định tiết lộ: "Chăm sóc đúng cách, chỉ trong vòng 5-6 tháng, ta có thể bắt đầu thu hoạch. Cây càng già càng cho năng suất cao. Cây sương sâm rất dễ chăm sóc, chỉ cần tưới nước đầy đủ và có một giàn vững chắc là đủ. Việc trồng cây kéo dài thời gian sẽ giúp cho đọt non phát triển nhanh hơn, lá đạt được nhiều hơn, từ đó năng suất cũng vượt trội so với nhiều loại cây khác."

Sau khi thu hoạch, ông thường xuyên cung cấp sản phẩm cho các tiểu thương tại chợ Tam Kỳ và các khu vực lân cận. Ông Định không chỉ đưa loại cây này trở nên phổ biến tại quê hương mình mà còn chủ động gửi sản phẩm đến các điểm thu mua ở khắp các tỉnh miền Trung để mở rộng thị trường và tăng doanh thu từ việc kinh doanh sương sâm.

Ông Định thông tin rằng giá bán lá sương sâm của ông dao động từ 100.000 đến 120.000 đồng mỗi kilogram, tùy thuộc vào từng thời điểm trong năm. Trong mùa hè, nhu cầu tiêu thụ sương sâm tăng cao do khách hàng tìm kiếm các phương pháp giải nhiệt. Với quy mô vườn trồng hiện tại, mỗi năm ông có thể thu hoạch được khoảng 20 tấn lá sương sâm, mang lại cho ông một doanh thu ấn tượng lên tới 2 tỷ đồng.

Mặt khác, chị Cúc, cư dân ấp Đông Bình Trạch, xã Vĩnh Thành, huyện Châu Thành, tỉnh An Giang, cũng thu nhập khá từ việc trồng loại cây này. Hàng ngày, chị thu hoạch được khoảng 20-30kg lá sương sâm để cung cấp cho thị trường. Chị Cúc chia sẻ: "Trồng sương sâm rất đơn giản, chỉ cần trải dây leo, chờ đợi một thời gian ngắn là có thể thu hoạch. Thỉnh thoảng tôi bón phân cho cây, và chỉ khi phát hiện bọ nhảy hoặc sâu ăn đọt mới phải dùng đến thuốc trừ sâu. Tuy nhiên, nếu vườn được giữ sạch sẽ, không có cỏ dại và cây được trồng rải rác, thông thoáng thì côn trùng hại cây cũng thường ít xuất hiện, giúp tiết kiệm chi phí."

Chị Cúc đã dành hơn một thập kỷ để gắn bó và trồng cây sương sâm, qua đó tích lũy được nhiều kinh nghiệm trong việc canh tác. Theo chị, sương sâm rất dễ trồng và thích hợp với thời tiết nắng nóng, thường xuyên mang lại lợi nhuận cao. Mỗi đợt thu hoạch, sản phẩm của chị luôn được tiêu thụ hết, đôi khi còn không đủ hàng để bán. Trong thời gian tới, chị Cúc và gia đình dự định sẽ mở rộng diện tích trồng trọt để đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng cao từ thị trường.

Chị Cúc cũng đã áp dụng một số biện pháp để tối ưu hóa không gian trong vườn của mình, bao gồm việc thiết kế giàn leo từ dây thay vì sử dụng các trụ thấp, giúp tiết kiệm diện tích. Dù sương sâm dễ trồng, nhưng người nông dân vẫn cần chú ý đến nhiều yếu tố để đảm bảo cây phát triển tốt nhất. Ví dụ, sương sâm cần nhiều nước nhưng không thể tưới quá ẩm, đất trồng phải tơi xốp, cần có hệ thống thoát nước tốt để tránh ngập úng. Bên cạnh đó, việc dọn sạch cỏ quanh gốc rất quan trọng để ngăn chặn sâu bệnh và thúc đẩy sự phát triển của đọt non. Đồng thời, việc nắm bắt thời điểm cột dây cây lên giàn cũng rất cần thiết để hỗ trợ tốt nhất cho sự tăng trưởng của sương sâm.

Thạch làm từ lá sương sâm là một món ăn vặt giải nhiệt phổ biến, đặc biệt là trong những ngày nắng nóng của mùa hè, và nó nhận được nhiều sự yêu thích trên thị trường. Không chỉ trồng sương sâm, nhiều hộ gia đình còn tận dụng loại lá này để sản xuất thạch sương sâm bán ra thị trường.

Lá sương sâm không chỉ giới hạn ở việc làm thạch mà còn được biết đến như một loại dược liệu có giá trị, mang lại lợi ích cho sức khỏe. Các nghiên cứu y học hiện đại đã chỉ ra rằng lá sương sâm giàu vitamin và các khoáng chất như canxi và sắt, có thể đem lại các lợi ích sức khỏe như giảm lượng đường trong máu, hỗ trợ bảo vệ gan và thậm chí có thể có ích trong việc hỗ trợ điều trị cho bệnh nhân tiểu đường.

Tác giả: Trần Thu Thủy