GS Nguyễn Lân Dũng: Bài văn gây sốc về đồng tiền là tiếng chuông cảnh tỉnh...

(Phunutoday) Bài văn về đồng tiền của em Nguyễn Trung Hiếu, học sinh trường PTTH Hà Nội - Amsterdam đã gây xúc động cho hàng nghìn độc giả, trong đó có cả những người làm thầy, làm cô và cả những người cùng trang lứa với em Hiếu.
[links()]
Chúng tôi đã có  cuộc trao đổi với GS. TS. NGND. Nguyễn Lân Dũng (Đại học Quốc gia HN) về ấn tượng cũng như suy nghĩ của ông về bài văn của em Hiếu.



GS Nguyễn Lân Dũng: - Bài văn rất hay, tôi thấy bài văn như một tiếng chuông báo hiệu cần đổi mới việc dạy và học tiếng Việt. Theo tôi, dạy và học tiếng Việt đối với bậc phổ thông không phải là dạy văn học sử, giới thiệu các tác giả tiêu biểu trong lịch sử văn học... Tôi là người ngoại đạo văn chương, nhưng tôi là một người có điều kiện chứng kiến nhiều hậu quả của việc học văn đối với lớp trẻ hiện nay. Tôi là người của công chúng nên tôi thường xuyên nhận được những lá thư của các em thanh thiếu niên đang học hoặc đã học qua bâc học phổ thông. Rất đáng tiếc, số đông viết câu chẳng ra câu, chính tả thì sai đến mức không chịu nổi. Bài văn của em Hiếu là tiếng chuông báo động nội dung chương trình giảng dạy cũng như nội dung thi về môn Ngữ văn ở bậc phổ thông.

Là  một thầy giáo đã trong nghề trên nửa thế kỷ, ông nhận thấy những bất cập trong việc dạy văn ở nước ta hiện nay như thế nào?

thầy giáo bảo cháu tóm tắt và bình luận cuốn ấy (!).

Tôi  thấy ở Việt Nam các em phải học trích đoạn văn chương của rất nhiều tác giả thuộc nhiều thế hệ. Mỗi tác giả một đoạn ngắn ngủi kèm theo thân thế, sự nghiệp của tác giả này. Vì vậy dẫn đến kết quả là các em nhớ lung tung nên dẫn đến những sai lầm nực cười qua các kỳ thi. Những bài như Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, đúng là rất có giá trị nhưng là văn cổ rất khó hiểu, khó nhớ. Hay những bài thơ của nhà thơ Á Nam Trần Tuấn Khải, đúng là có giá trị thật, nhưng ở thời điểm này lại khó thấy là hay. Vậy bắt học sinh học làm gì? Cái đó thuộc về nhiệm vụ dành cho các sinh viên chuyên khoa Ngữ văn hay Báo chí ở hệ Đại học.Ngoài ra, tôi thấy học sinh học văn nhưng buộc nhớ năm sinh, năm mất, rồi thân thế của từng tác giả. Điều đó có tác dụng bao nhiêu đến năng lực cảm thụ văn chương?

Giáo sư Nguyễn Lân Dũng (ảnh Hương Thu VNE)

Có lẽ với cách giảng dạy như thế nên khi đặt vấn đề cụ thể lên bàn xem xét như truyện Tấm Cám chẳng hạn, tất cả đều rối tinh lên, ko ai đưa ra được ý kiến xác đáng...Ý của ông là chúng ta nên bỏ cách học theo các bài văn mẫu?


Đổi mới cách dạy phổ thông và đổi cách làm bài tập theo tôi là nên cho học sinh làm đề thi mang tính chất “mở”, để học sinh có thể ham muốn tư duy, ham thích đọc sách và rèn luyện khả năng biện luận. Đấy là lối học chủ động, chứ không phải là thụ động.

Đối với việc dạy và học là như vậy, còn đối với việc ra đề thi thì sao, thưa giáo sư?

GS Nguyễn Lân Dũng: - Muốn đổi mới việc ra đề thi thì phải đổi mới cả chương trình. Tôi nghĩ mình không thể dạy văn học Việt Nam theo sách giáo khoa nước ngoài nhưng có thể học theo tinh thần của các chương trình dạy Ngữ văn trên thế giới. Xem người ta dạy kiểu gì chứ không phải dạy nội dung cụ thể gì.

 

Ở nước ngoài phần lớn sách giáo khoa không phải là của Nhà nước mà là của từng nhóm tác giả, từng Nhà xuất bản. Một môn học có thể có nhiều bộ sách giáo khoa khác nhau. Tuy nhiên cần có một chương trình hoàn thiện, thích hợp sử dụng trong nhiều năm và đưa lại hiệu quả tốt. Sách nào viết không đúng theo chương trình đó thì không được in và có in cũng chẳng ai mua.

 

Tôi thấy khi thông qua Luật Giáo dục nhiều vị đại biểu quốc hội đã phản đối in nhiều bộ sách giáo khoa vì chỉ đơn giản cho rằng “ một bộ còn chẳng ra gì nữa là nhiều bộ?”. Thật ra nếu có nhiều bộ sẽ tốt hơn nhiều vì có sự cạnh tranh lành mạnh để có được những bộ sách tốt nhất và sẽ được mua nhiều nhất. Quyền lựa chọn bộ sách giáo khoa nào là quyền của từng thầy, từng trò. Ở Nhật Bản trong sách giáo khoa có cả những tranh biếm họa. Việc này không ảnh hưởng gì đến nội dung chương trình, nhưng lại làm cho học sinh thêm hứng thú và nhớ lâu.

Bài văn là tiếng chuông báo  động nội dung chương trình giảng dạy cũng như  nội dung thi, ông còn ấn tượng với bài văn này  ở điểm nào nữa?

GS Nguyễn Lân Dũng: - Tôi thấy thế hệ trẻ hôm nay không thể coi thường được, các em có những suy nghĩ tốt. Đó là lòng yêu nước, yêu thương gia đình. Trước khó khăn của ngành y tế, em không có thái độ phản ứng với chế độ như cách nói trên mạng của những thế lực xấu. Bản thân em Hiếu thấy rõ chuyện ba người một giường bệnh, ai có tiền thì được ở phòng Dịch vụ- chỉ có một bệnh nhân trong một phòng mát mẻ, sạch sẽ. Nhưng em không oán trách xã hội. Em hiểu được nước mình còn nghèo nên phải như thế và việc phân hóa giầu nghèo là không có gì lạ.

 

Tinh thần của em Hiếu là viết lên sự thật nhưng với một thái độ thông cảm. Em viết về mẹ, về cha với một tình cảm và lời văn thật đẹp đẽ và đáng xúc động. Câu văn chính xác, tinh tế, chân thật và sâu sắc. Bài văn cho thấy không ít các bạn trẻ có tâm trạng rất tốt, yêu quý mẹ cha và nghĩ mình phải làm gì để đỡ gánh nặng cho gia đình và phải học tập ra sao cho xứng với sự hy sinh lớn lao của cha mẹ, ông bà. Chính tình thương đã biến thành sức mạnh, em gầy đi tới 8kg nhưng vẫn cố gắng bớt ăn sáng để gia đình có thêm tiền chữa trị bệnh hiểm nghèo cho mẹ .

 

Từ một bài văn ngắn đã có ảnh hưởng dây chuyền đến cả xã hội. Mọi người thấy bức xúc và mong muốn cần phải nhanh chóng cải thiện chế độ chữa bệnh cho người nghèo, chế độ bảo hiểm y tế cho mọi tầng lớp trong xã hội. Nhiều doanh nghiệp đang trốn tránh việc đóng bảo hiểm y tế cho công nhân. Nhiều người ca thán đóng bao nhiêu năm mà chả được viên thuốc nào (nhẽ ra phải vui mừng vì đã không ốm đau chứ). Làm sao để mọi người hiểu được rằng nhiều người đóng góp để cứu chữa cho một người, và người được cứu chữa có thể là chính mình.

Để  có em học sinh viết một bài mà cả xã hội xúc động tôi cho là một thành công của cô giáo nói riêng và của cả ngành giáo dục nói chung. Hơn nữa, bài văn viết rất chân thật, không phải hư cấu như câu chuyện về "Lượm" mà trước đây đã phát trên truyền hình.

 

Bài văn không hề nhằm kêu gọi mọi người giúp đỡ nhưng vì tính chân thực và đầy tình thương yêu mẹ của người viết cho nên khi được đưa lên công luận thì đã gặp được rất nhiều tấm lòng thơm thảo của những người hảo tâm muốn giúp đỡ một cách thiết thực cho em Hiếu . Bài văn gióng lên tiếng chuông cần thay đổi nội dung và cách dạy môn ngữ văn cũng như các môn học khác, cũng như yêu cầu bức thiết cần đổi mới chế độ bảo hiểm y tế , nhất là bảo hiểm cho người nghèo.

Bài văn lạ được coi là thành công của ngành giáo dục

Được biết, em Hiếu dự định sẽ dùng một phần số tiền em được giúp đỡ để làm từ thiện, ông nghĩ gì về cách tiêu tiền như thế này của em Hiếu?

GS Nguyễn Lân Dũng:- Tôi không tán thành việc này nếu đúng như vậy. Làm như thế rất dễ dẫn đến hiểu lầm là muốn đánh bóng tên tuổi mình. Tôi không tin một người như em Hiếu lại có động cơ như vậy. Bản thân gia đình em đang rất khó khăn. Mẹ em đang ở giai đoạn rất hiểm nghèo của bệnh thận. Em cần dùng số tiền tài trợ này để cứu người mẹ rất đáng thương yêu của mình.

Trước khi đọc bài văn của em Hiếu, còn bài văn nào của học sinh mà ông cảm thấy ấn tượng, xúc động nào nữa không, thưa giáo sư?

 

Em học sinh này đã viết về chuyến thăm Việt Nam và chuyện bố mẹ em gửi vào một trường phổ thông để sống chung với các bạn trẻ trong nước. Em biểu thị lòng cảm phục về học sinh Việt Nam khi biết các em còn nghèo, về nhà còn phải giúp đỡ bố mẹ làm nhiều việc vậy mà vẫn học rất giỏi, nhất là về các môn Khoa học tự nhiên.

 

mạnh dạnh nói lên suy nghĩ chính mình, thầy cần lắng nghe giải thích lại cách thấu tình, đạt lý. học có thông thì mới hiểu, mới nhớ được. nhà trường có chơi, chỉ gạch nhỏ bé đâu chỗ vui trí thoải mái giữa giờ học?



GS Nguyễn Lân Dũng: -Tôi thấy giáo viên này vừa giỏi vừa có nhân cách tốt. Có giỏi và có lòng tốt thì mới đánh giá cao được một bài tập hơi khác thường như vậy. Nhưng tôi có hai điều không rõ lắm. Nếu thấy đáng cho điểm 9 thì cứ cho 9, tại sao lại cho điểm 8+1 ? Hai là, một giáo viên dạy Văn nhưng tại sao không chữa cho học sinh một lỗi sai chính tả trong bài viết: Chẩn đoán chứ đâu phải là chuẩn đoán? Chẩn có nghĩa là thăm dò (chẩn bệnh, chẩn đoán, chẩn mạch, chẩn trị…) Còn chuẩn có nghĩa là đúng hay là quyết định (chuẩn độ, chuẩn đích, chuẩn hóa, chuẩn mực, chuẩn xác, chuẩn bị, chuẩn chi, chuẩn y…)

Xin cảm  ơn Giáo sư

• (thực hiện)