Trong đời sống tâm linh thì cúng mùng 1 và cúng ngày rằm đã là truyền thống lâu đời. Tuy nhiên nếu rằm tháng Giêng hân hoan ngắm trăng, rằm tháng 8 vui mừng lễ hội sum họp đoàn viên, các ngày rằm khác từ tốn cúng lễ gia tiên thần Phật thì rằm tháng 7 lại mang một nỗi lo sợ. Việc cúng lễ rằm tháng 7 mang ý nghĩa cầu mong giải vận xui và lo lắng làm không đúng thì bị quở trách vận hạn.
Vì sao trong 12 ngày rằm người xưa sợ nhất ngày rằm tháng 7?
Trong văn hóa Á Đông, đặc biệt là Việt Nam, ngày rằm hàng tháng luôn được coi là thời điểm linh thiêng để con người hướng về tổ tiên, thần linh và tu tâm tích đức. Trong 12 ngày rằm suốt một năm, rằm tháng Giêng, rằm tháng 8 mang ý nghĩa may mắn, cát lành, ánh trăng sáng vui vẻ tưng bừng. Nhưng rằm tháng 7, ánh trăng cũng mang màu sắc u ám.
Dân gian vẫn thường truyền tai nhau rằng rằm tháng 7 là ngày rằm đáng sợ nhất trong năm, gắn liền với nhiều câu chuyện tâm linh, phong tục tín ngưỡng lâu đời. Vậy vì sao rằm tháng Bảy lại khiến người xưa dè chừng và cẩn trọng đến vậy?
1. Rằm tháng Bảy – thời điểm đóng mở cửa địa ngục theo quan niệm dân gian
Theo tín ngưỡng dân gian Việt Nam chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ Phật giáo và Đạo giáo, tháng Bảy âm lịch được gọi là “tháng cô hồn”, Diêm Vương mở cửa ngục. Tương truyền rằng từ ngày mùng 2 đến hết ngày 15 tháng Bảy, Diêm Vương sẽ mở cửa địa ngục để các vong hồn, cô hồn không nơi nương tựa được trở về nhân gian. Đỉnh điểm là ngày rằm tháng Bảy – lúc “cửa ngục” mở rộng nhất, vong linh đi lại tự do.
Chính vì vậy, ngày này được xem là thời khắc âm khí mạnh, con người phải hết sức thận trọng trong lời ăn tiếng nói và hành động để tránh rước xui xẻo. Người xưa quan niệm rằng nếu làm việc đại sự như khai trương, động thổ, cưới hỏi vào đúng ngày rằm tháng Bảy dễ gặp nhiều trắc trở, bởi đây là lúc âm – dương giao hòa, năng lượng không ổn định.
Thế nên người xưa cúng rằm tháng 7 không chỉ là cúng như rằm thông thường khác mà mang nặng tư tưởng cúng để tỏ lòng thành cho người thân đã khuất của mình, để "gửi quà" cho họ sang bên kia thế giới không phải chịu đói khổ. Đồng thời dịp này còn là cúng cô hồn để không bị quấy nhiễu. Thế nên tâm lý chuẩn bị cúng rằm tháng 7 thường nặng nề, thường lo sợ, sợ gia tiên không nhận được đủ đầy, sợ gia tiên bên kia thế giới thiếu thốn thì con cháu ở dương gian khó lòng yên bề, khó thuận lợi làm ăn, sợ không chu đáo thì cô hồn đeo bám gây phiền nhiễu vận hạn.
2. Liên quan đến lễ Vu Lan báo hiếu
Rằm tháng Bảy cũng gắn với Đại lễ Vu Lan – một trong những ngày lễ lớn nhất của Phật giáo. Từ câu chuyện Mục Kiền Liên cứu mẹ thoát khỏi cảnh ngạ quỷ, ngày rằm tháng Bảy trở thành dịp con cháu thể hiện lòng hiếu kính, làm phúc, bố thí, cúng dường để hồi hướng công đức cho cha mẹ và tổ tiên.
Tuy là ngày lễ mang ý nghĩa tích cực, nhưng cũng chính vì đây là lúc tưởng niệm người đã khuất, nhiều gia đình làm lễ cúng cô hồn ngoài trời, mời các vong linh vất vưởng hưởng lộc. Việc này vô tình làm không khí tâm linh trở nên “nặng” hơn, tạo cảm giác u tịch, khiến người xưa càng thêm kính sợ ngày rằm này.
Hơn nữa chữ Hiếu rất quan trọng nên mỗi dịp Vu Lan, người ta mong muốn cúng lễ làm sao, cầu siêu làm sao để cha mẹ ông bà tổ tiên đã khuất được hồi hướng công đức nhiều nhất. Bởi vậy rằm tháng 7 mang thêm một "gánh nặng tâm lý" là liệu mình làm thế đã được coi là hiếu thuận hay chưa.
3. Rằm tháng Bảy – mùa mưa bão, thiên tai
Bên cạnh yếu tố tâm linh, yếu tố tự nhiên cũng góp phần làm tăng sự “dè chừng” của người xưa đối với rằm tháng Bảy. Tháng Bảy âm lịch thường rơi vào mùa mưa ngâu, mưa dầm kéo dài, lại trùng mùa mưa bão dễ xảy ra lũ lụt, thiên tai. Trong xã hội nông nghiệp xưa, đây là thời điểm cuộc sống khó khăn, mùa màng bị ảnh hưởng, người dân hay lo lắng, kiêng kỵ làm việc lớn.
Đồng thời mưa bão lũ lụt khiến cuộc sống khó khăn, có thể vận hạn bất kỳ. Chính sự kết hợp giữa yếu tố thiên nhiên và tín ngưỡng khiến tháng Bảy nói chung và ngày rằm tháng Bảy nói riêng càng trở nên huyền bí.
Những điều kiêng kỵ và lưu ý trong ngày rằm tháng Bảy
Vì được xem là ngày âm khí mạnh, người xưa đặt ra nhiều điều kiêng kỵ để tránh vận hạn:
Không phơi quần áo vào ban đêm: Tránh để vong linh “mượn” và mang năng lượng xấu vào nhà.
Hạn chế đi chơi khuya: Đặc biệt là ra nơi hoang vắng, nghĩa địa, ngã ba đường.
Không gọi tên nhau lúc đêm tối: Tránh để vong linh “nghe nhầm” và đi theo.
Không làm việc lớn: Cưới hỏi, động thổ, khai trương thường kiêng vào ngày rằm tháng Bảy để tránh bất trắc.
Về việc cúng rằm tháng 7 thì ngày nay nhiều gia đình thường tiến hành lễ cúng sớm hơn vào các ngày 11-14 âm lịch. Nhưng lưu ý không nên cúng vào giờ chính ngọ (11-13 giờ), không cúng quá muộn sau 19 giờ. Đặc biệt nếu bận rộn không cúng trước thì cũng tránh cúng sau 11 giờ trưa ngày 15. Đó là vì theo quan niệm dân gian thì sau giờ trưa các linh hồn đã chuẩn bị về cửa âm phủ vì sợ cửa âm phủ đóng lại. Thế nên cúng muộn sẽ không tỏ được lòng thành và sẽ trở thành nỗi ám ảnh lớn hơn.
Dù rằm tháng Bảy từng được xem là ngày rằm đáng sợ nhất, nhưng thực chất đây cũng là dịp để con người thực hành hiếu đạo và lòng nhân ái. Thay vì quá lo sợ, nhiều người hiện đại chọn cách làm nhiều việc thiện, bố thí, phóng sinh để tích đức, hóa giải năng lượng tiêu cực. Bên cạnh đó, việc chuẩn bị lễ cúng chu đáo, giữ tâm bình an cũng giúp tháng Bảy trở thành tháng tri ân, nhắc nhở mọi người sống thiện lành.
*Thông tin trong bài mang tính tham khảo chiêm nghiệm giải trí
