Chuyện kể rằng, một lần vua Frederick William I đến thăm một nhà tù ở Postman. Khi đi ngang qua các gian ngục, nhà vua nghe rất nhiều lời cầu xin ân xá của các tù nhân.
Họ than vãn rằng mình bị luật pháp phán xét oan uổng; rằng quan tòa bất công, những người làm chứng thành kiến và những tay luật sư bất nhẫn đã đẩy họ vào cảnh tù đày.
Những tiếng rên xiết về sự bất công của luật pháp và sự vô tội của bản thân của các tù nhân vang lên từ phòng giam này sang phòng giam khác.
Nhà vua im lặng bước qua tất cả và cuối cùng, ngài dừng lại ở một phòng giam biệt lập – nơi không có bất kỳ lời than van nào. Quá ngạc nhiên, nhà vua hỏi tù nhân ở đây một cách châm biếm:
- Ồ, ta cho rằng nhà ngươi cũng vô tội phải không?
- Dạ không, thưa Hoàng thượng! - Người tù run run trả lời.
- Thần dân có tội và xứng đáng với những gì mình phải nhận ở đây. Người tù vừa dứt lời, vua bèn cho gọi quản ngục đến ngay.
Nhà vua ra lệnh: "Hãy thả tù nhân này ra khỏi đây ngay!".
Hành động hối cải của người tù khi trả lời câu hỏi của nhà vua cho thấy khả năng tu tâm dưỡng tính của anh ta. Đó là lý do nhà vua quyết định thả người này ra khỏi phòng giam biệt lập.
Sám hối thật thì Phật dạy có sự hối hận trong lòng. Khi làm việc sái quấy, mình thực lòng ăn năn việc quá khứ đã lỡ làm. Vì nhận ra lỗi cũ khiến cho lòng mình ray rứt, nên quyết tâm về sau không bao giờ tái phạm như vậy nữa. Trong kinh diễn tả rằng “Sám tiền khiên, hối hậu quả”, nghĩa là sám hối tội trước và ngăn chặn tội sau, không cho phạm, đó là chân thật sám hối.
Và nhìn xa hơn nữa, nhận thấy lỗi đời trước, chúng ta mới sám hối và quỳ trước Phật thành tâm hứa rằng:
Con xưa đã tạo bao ác nghiệp
Đều bởi vô thỉ tham sân si
Từ thân, miệng, ý mà sanh ra
Tất cả con nay xin sám hối.
Đó là bài kệ sám hối của Phổ Hiền Bồ-tát, chúng ta dùng làm bài kệ sám hối của đạo tràng nửa tháng một lần.
Đối với tội lỗi trước mắt, ta sám hối ngay với người mà mình phạm lỗi. Tuy nhiên, bây giờ tuy ta không có lỗi, nhưng chúng ta suy nghiệm lại những đời quá khứ. Tại sao chúng ta biết quá khứ mình đã phạm tội. Vì cuộc sống hiện tại là kết quả của những hành vi tạo tác từ thân, khẩu, ý mà ta đã tạo nên mười điều ác. Thật vậy, nhìn hiện tại, ta biết được nghiệp ác đời trước, vì đem so sánh mình với Phật, Bồ-tát, Thánh Tăng, chư Thiên và những người có thế mạnh trong xã hội, thì rõ ràng mình thua kém xa. Hoặc lấy mình so sánh với những người xung quanh để biết, thí dụ so với địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh thì mình hơn họ. Hoặc mình nhẫn nhục hơn A-tu-la, tuy A-tu-la có phước nhưng họ nóng nảy, nên họ phải khổ hơn.
