1. Những thứ không cần thiết
Trong bài thơ Lậu Thất Minh, Lưu Vũ Tích từng viết:"Sơn bất tại cao, hữu tiên tắc danh. Thủy bất tại thâm, hữu long tắc linh."Câu thơ có thể hiểu rằng: núi không cần phải cao, chỉ cần có Tiên ngự thì sẽ nổi danh; sông không cần phải sâu, chỉ cần có Rồng cư trú thì sẽ linh thiêng.
Điều này cho thấy, giá trị đích thực không nằm ở sự tích lũy vật chất mà nằm ở trạng thái tinh thần và bản chất bên trong. Những món đồ vô dụng trong nhà không chỉ chiếm không gian vật lý mà còn làm hạn chế sự tự do tinh thần. Việc gắn bó với những vật không cần thiết chính là biểu hiện của nỗi lo lắng về quá khứ và tương lai — một "nhà tù tinh thần" mà chính chúng ta tự tạo ra.
Trong bài thơ Lậu Thất Minh, Lưu Vũ Tích từng viết:"Sơn bất tại cao, hữu tiên tắc danh. Thủy bất tại thâm, hữu long tắc linh."
Nhà văn Thoreau trong Walden từng viết:"Tôi sẵn sàng sống một cuộc đời vững chãi và giản dị."Câu nói này thể hiện quan điểm rằng sự giản đơn chính là minh chứng cho sự giàu có nội tâm. Tư tưởng ấy cũng đồng điệu với lý tưởng sống của Đào Uyên Minh, người yêu thích sự tĩnh lặng và niềm vui từ những điều bình dị như "hái cúc dưới hàng rào phía đông" hay "ngắm núi phía nam".
Câu nói:"Mọi thứ trở nên quý giá hơn khi chúng hiếm hoi, và tình yêu trở nên tử tế hơn khi chúng ta già đi"không chỉ là lời nhắc nhở về việc trân trọng những vật dụng cần thiết mà còn là sự khuyến khích tìm kiếm sự giàu có về tinh thần.
Quan điểm "Sở hữu ít hơn, sống nhiều hơn" trong cuốn Chủ nghĩa tối giản cũng tương đồng với lời dạy của Khổng Tử:"Ăn uống tiết kiệm, nghỉ ngơi đơn giản và tận hưởng điều đó."
Việc buông bỏ những gánh nặng vật chất không chỉ giúp không gian sống gọn gàng mà còn mang lại sự an yên trong tâm hồn. Từ Đông sang Tây, qua thơ ca, văn học hay tục ngữ, tất cả đều nhấn mạnh rằng, cuộc sống chỉ thực sự phát triển khi chúng ta biết loại bỏ điều cũ kỹ để đón nhận cái mới.
Người xưa có câu:"Lưu thuỷ bất hủ, hộ xu bất lâu, động dã,"nghĩa là: nước chảy không hôi thối, chốt cửa không bị mối mọt — bởi chúng luôn vận động. Cuộc sống cũng như vậy, chỉ khi không ngừng đổi mới, con người mới tràn đầy năng lượng và không ngừng tiến về phía trước.
2. Thức ăn dư thừa
Trong Châu Tử Gia Huấn có câu:"Nhất chúc nhất phạn, đương tư lai xứ bất dị; Bán ty bán lũ, hằng niệm vật lực duy nan,"nghĩa là: mỗi bát cháo hay một hạt cơm đều đáng được trân trọng, bởi chúng là kết quả của công sức lao động.
Từ xa xưa, con người đã hiểu rõ giá trị của lương thực. Ở Ai Cập cổ đại, người dân tôn thờ thần Osiris – vị thần nông nghiệp và mùa màng. Lễ hội Thu hoạch hàng năm chính là dịp để tôn vinh và bày tỏ lòng biết ơn đối với nguồn thực phẩm quý giá.
Từ xa xưa, con người đã hiểu rõ giá trị của lương thực.
Nhà triết học Hy Lạp cổ đại Socrates từng nói:"Sự hài lòng là tài sản tự nhiên, sự xa xỉ là nghèo đói giả tạo."Câu nói này nhắc nhở rằng lãng phí là nguyên nhân dẫn đến sự nghèo khó cả về vật chất lẫn tinh thần.
Trong Trăm bản tình ca, Pablo Neruda cũng ca ngợi vẻ đẹp của cuộc sống giản dị:"Tình yêu ở những ngày bình thường, không quanh bàn tiệc giàu có."
Về vấn đề lãng phí thực phẩm, trong The Omnivore’s Dilemma, nhà văn Michael Pollan đã chỉ ra sự dư thừa trong ngành công nghiệp thực phẩm hiện đại. Ông kêu gọi mọi người giảm tiêu thụ quá mức và sống hòa hợp với thiên nhiên.
Tư tưởng này cũng gắn liền với quan điểm trong Kinh Dịch:"Ăn uống tiết kiệm để giữ gìn sức khỏe."Triết gia La Mã cổ đại Seneca cũng đồng tình:"Không phải thức ăn bạn ăn mà chính thức ăn bạn tiêu hóa mới khiến bạn khỏe mạnh."
Trong xã hội hiện đại, thói quen sử dụng đồ dùng một lần và lãng phí thực phẩm đang tạo ra gánh nặng cho môi trường. Điều này đi ngược lại với triết lý cổ xưa về sự tiết kiệm và duy trì đức hạnh.
Tóm lại, biết trân trọng thức ăn và sống giản dị không chỉ là cách bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn là trách nhiệm với môi trường và thế hệ tương lai.
3. Cảm xúc tiêu cực
Daniel Goleman, nhà tâm lý học người Mỹ, trong Trí tuệ cảm xúc đã nhấn mạnh: “Trí tuệ cảm xúc là yếu tố then chốt quyết định sự thành công và hạnh phúc của chúng ta.” Theo ông, khả năng quản lý cảm xúc không chỉ cải thiện bản thân mà còn góp phần xây dựng cộng đồng tích cực, tăng cường khả năng phục hồi nội tâm và giúp chúng ta đối mặt hiệu quả với thử thách cuộc sống.
Câu tục ngữ Trung Quốc: “Một nụ cười khiến bạn thêm mười tuổi, một nỗi buồn khiến đầu bạn bạc đi” minh họa rõ tác động của cảm xúc đối với sức khỏe thể chất và tinh thần. Điều đó nhắc nhở chúng ta duy trì thái độ tích cực, bởi những thay đổi nhỏ trong tâm lý có thể mang lại ảnh hưởng lớn và tích cực.
Virginia Woolf, trong To the Lighthouse, tinh tế miêu tả những biến động trong tâm hồn nhân vật, cho thấy cảm xúc dù nhỏ cũng có thể định hình cuộc sống. Bà viết: “Nếu một người có thể gột rửa những muộn phiền trong lòng, thì người đó có thể nghe thấy tiếng nói tinh tế nhất của cuộc sống.” Điều này khuyến khích chúng ta buông bỏ cảm xúc tiêu cực để cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp cuộc sống và thúc đẩy sự chuyển hóa tích cực.
Tương tự, trong các câu chuyện Phật giáo cổ, Đức Phật dạy rằng nên đối mặt với cảm xúc tiêu cực bằng lòng từ bi và chính niệm. Trong Dhammapada có câu: “Nếu tâm trí hòa hợp, con đường có thể đạt được.” Thiền chính niệm, phương pháp được ứng dụng rộng rãi trong tâm lý học hiện đại, giúp chúng ta quan sát và điều chỉnh cảm xúc mà không để chúng chi phối.
Một ví dụ khác là Anna Karenina của Leo Tolstoy, tác phẩm phơi bày sự ghen tị và bất mãn dần ăn mòn tâm hồn nhân vật chính, dẫn đến bi kịch. Câu chuyện cảnh báo rằng cảm xúc tiêu cực, nếu không được giải tỏa, sẽ trở thành sức mạnh hủy hoại.
4. Nợ
Câu nói hiện đại: “Đừng để chiếc ví của bạn trở thành khu vườn khốn khổ sau nhà, đầy những hối tiếc đã mua,” phản ánh ý tưởng của Shakespeare: “Người đi vay trở thành nô lệ của chủ nợ.”
Trong Gulliver’s Travels, Jonathan Swift sử dụng hình ảnh Lilliput để ẩn dụ cho nợ nần, nơi những sợi chỉ mỏng manh dần trói buộc tự do, cảnh báo về nguy cơ bị ràng buộc bởi nợ.
Từ trí tuệ dân gian đến văn học cổ điển, tất cả đều khuyên chúng ta thận trọng với nợ, bởi đó là xiềng xích của tự do. Một câu tục ngữ phương Tây khẳng định: “Tiền không phải gốc rễ của mọi tội ác, mà là lòng tham.”
Chìa khóa để tránh nợ và bội chi là nhận thức rõ ràng giữa nhu cầu và mong muốn. Câu chuyện về chú chim trong Truyện ngụ ngôn của Aesop, bán đi bộ lông quý giá để đổi lấy tiền ngay lập tức, là lời cảnh báo về chủ nghĩa khoái lạc thiển cận sẽ dẫn đến mất mát lâu dài.
Cổ ngữ có câu: “Thủy tích thạch xuyên” — nước chảy lâu ngày xuyên qua đá, tượng trưng cho sự kiên trì dẫn đến thành công. Điều này cũng áp dụng trong quản lý tài chính. Dù nhân vật keo kiệt trong Eugénie Grandet của Balzac thể hiện thái cực, nhưng sự kiên nhẫn và cần cù của ông trong việc tích lũy tài sản vẫn là điều đáng suy ngẫm.
Tiết kiệm và đầu tư thông minh là những bước đi vững chắc để xây dựng nền tảng tài chính ổn định. Khổng Tử trong Luận ngữ đã dạy: “Người quân tử yêu tiền và kiếm tiền một cách đúng đắn.”
Nền tảng tài chính ổn định chính là chìa khóa để gia đình phát triển và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn. Câu tục ngữ trong Kinh thánh cũng nhấn mạnh: “Gia đình là bến đỗ của tâm hồn và là điểm khởi đầu của những giấc mơ.” Một gia đình hòa thuận sẽ tạo dựng môi trường tích cực, tránh xa những gánh nặng từ vật chất dư thừa, nợ nần và cảm xúc tiêu cực.
