Cứ vào cuối năm, để kết thúc một năm cũ qua đi và chào đón một năm mới, người Việt Nam thường có tục lệ cúng tất niên để đánh một dấu mốc quan trọng của năm đó.
Ở các nước phương Tây thì tất niên là ngày cuối cùng của năm dương lịch - ngày 31/12 hàng năm. Tuy nhiên, tại các nước phương Đông, trong đó có Việt Nam thì tất niên là ngày cuối cùng của năm âm lịch - tức ngày 30 tháng Chạp (vào năm đủ ngày) và ngày 29 tháng Chạp (năm thiếu).
Ở mỗi vùng miền lại có những tập tục về tất niên và việc cúng tất niên khác nhau. Nói về việc lễ tất niên, gia chủ có thể mời bạn bè hay người thân đến chung vui trong bữa ăn này.
Bữa tất niên là cuộc hội ngộ đầy đủ nhất mà mỗi năm chỉ có một lần. Cả gia đình sẽ sum vầy bên mâm cơm đầy đủ các món ăn truyền thống, cùng hàn huyên, cười nói vui vẻ để xua tan đi những nhọc nhằn, vất vả của năm cũ.
Cũng trong dịp cuối năm này, thì nhà nhà, người người đều tham gia dọn dẹp, trang trí nhà cửa gọn gàng, tươm tất để chuẩn bị cho các lễ cúng quan trọng dịp cuối năm như cúng tất niên, cúng giao thừa để mời ông bà tổ tiên về ăn tết với gia đình.
Văn khấn lễ Tất Niên
Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
- Con kính lạy HoàngThiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế Chí đức Tôn thần.
- Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành Hoàng Chư vị Đại Vương
- Con kính lạy các ngài Ngũ phương, ngũ thổ Long Mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân cùng tất cả các vị Thần linh cai quản ở trong xứ này.
- Con kính lạy Chư gia Cao Tằng TỔ Khảo, Cao Tăng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ……….
Hôm nay là ngày 30 tháng chạp năm………………………………...
Tín chủ (chúng) con là:………………………………………………
Ngụ tại:……………………………………………………………….
Trước án kính cẩn thưa trình:
Đông tàn sắp hết
Năm kiệt tháng cùng
Xuân tiết gần kề
Minh niên sắp tới.
Hôm nay là ngày 30 tết chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên địa Tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư linh.
Theo như thường lệ tuệ trừ cáo tế cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật phù hộ cho toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hoà thuận.
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
