Vua Lê Nhân Tông (SN 1441, tên húy Lê Bang Cơ), con trai của vua Lê Thái Tông và bà Nguyễn Thị Anh, là một trong những vị vua đặc biệt trong lịch sử Việt Nam.
Lên Ngôi Sớm: Năm ông chỉ mới một tuổi, vua Lê Thái Tông đột ngột qua đời vào ngày 4/8/1442. Sau đó, chỉ bốn tháng, Lê Bang Cơ được các đại thần như Trịnh Khả, Lê Thụ, và Nguyễn Xí đưa lên ngôi. Vào thời điểm đó, ông chỉ mới 1 tuổi 6 tháng, trở thành vị vua lên ngôi sớm nhất trong lịch sử Việt Nam và là vị hoàng đế thứ ba của triều Lê nước Đại Việt.
Chính Trị và Quản Lý Quốc Gia
Nhiếp Chính và Quản Lý Quốc Gia: Do Lê Bang Cơ còn quá nhỏ để quản lý đất nước, Hoàng thái hậu Nguyễn Thị Anh đã buông rèm nhiếp chính, cùng với sự hỗ trợ của các quan đại thần. Khi Lê Bang Cơ lên 12 tuổi, ông mới chính thức được nắm quyền lực và lo việc chính sự, còn Hoàng thái hậu trở lại hậu cung.
Thành Tựu và Đánh Giá
Vua Lê Nhân Tông nổi tiếng là người đức độ, coi trọng Nho học, biết lắng nghe lời can gián, và không sa đà vào tửu sắc. Dưới triều đại của ông, Đại Việt phát triển mạnh mẽ về kinh tế và giáo dục.
Chiến Thắng và Mở Rộng Đất Nước: Dưới thời của Lê Nhân Tông, Đại Việt đã đánh bại vua Chiêm Bí Cai và sáp nhập xứ Bồn Man vào Đại Việt. Vua cũng được ca ngợi vì lòng thương dân, thường xuyên giảm tô thuế, ban thưởng cho công thần, và xử lý các cuộc nổi loạn.
Đúc Tiền và Soạn Sử: Vua Lê Nhân Tông còn cho đúc tiền Diên Ninh vào năm 1454 và giao cho Phan Phu Tiên soạn bộ Đại Việt sử ký từ thời Trần Thái Tông đến khi người Minh về nước vào năm 1455.
Sự Kết Thúc Đáng Tiếc
Binh Biến và Thương Vong: Năm 1459, một cuộc binh biến xảy ra khiến Lạng Sơn Vương - Lê Nghi Dân (anh cùng cha khác mẹ của Lê Nhân Tông) sát hại vua để chiếm ngôi. Sự việc này đã khiến bá quan văn võ và dân chúng vô cùng phẫn nộ.
Khi bị sát hại, vua Lê Nhân Tông chỉ mới 18 tuổi. Ngày sau khi vua bị giết, Hoàng thái hậu Nguyễn Thị Anh cũng bị hại và mất ở tuổi 38.
Vua Lê Nhân Tông là một trong những vị minh quân hiếm có trong lịch sử phong kiến Việt Nam, được nhớ đến vì tài đức vẹn toàn và lòng yêu nước, mặc dù triều đại của ông bị gián đoạn bởi sự phản loạn và cái chết bi thảm.