Có nhiều người bỗng dưng nhận được cuộc gọi thông báo vay nợ không rõ nguyên nhân. Một nghi ngờ khả nghi nhất có lẽ do bạn đã vô tình bị lộ thông tin Chứng minh nhân dân, Căn cước công dân (CMND/CCCD) gắn chip. Trong trường hợp này, người bị hại cần xử lý thế nào?
Tiềm ẩn nhiều rủi ro khi để lộ thông tin CMND/CCCD
CMND/CCCD là các giấy tờ nhân thân quan trọng của mỗi người dân, trong đó thể hiện đầy đủ các thông tin: Họ tên, địa chỉ, ngày tháng năm sinh, đặc điểm nhận dạng của mỗi người. Hiện nay đa phần người dân đã chuyển sang sử dụng CCCD gắn chip, so với CMND và CCCD mã vạch thì CCCD gắn chip chứa đựng được nhiều thông tin hơn qua việc quét mã QR và chip điện tử gắn trên thẻ. Điều này đã vô tình tạo cơ hội cho kẻ xấu lợi dụng để sử dụng vào mục đích vi phạm pháp luật, nhất là các tội phạm công nghệ cao đang rất phổ biến hiện nay.
Trên thực tế lại có không ít trường hợp vì chủ quan mà người dân vô tư chia sẻ hình ảnh CMND/CCCD không làm mờ thông tin ra ngoài, hay nhiều đối tượng đã sử dụng thủ đoạn xin chụp ảnh CMND/CCCD rồi trả triền. Hành vi này tiềm ẩn nhiều rủi ro, kẻ xấu có thể lấy thông tin, ảnh chụp và thực hiện các giao dịch vay tiền trên app nhằm mục đích chiếm đoạt. Hiện nay, thủ tục vay tiền qua app tương đối đơn giản, nhanh chóng, người vay chỉ cần ảnh chụp CMND/CCCD và thông tin cá nhân là có thể thực hiện thủ tục vay tiền. Ngay cả trường hợp cần xác minh chính chủ thì cũng được thực hiện hết sức sơ sài. Lợi dụng kẽ hở này, các đối tượng có thể dễ dàng thực hiện hành vi lừa đảo, làm các hợp đồng vay tiền với giấy tờ họ thu được.
Hiện tại có rất nhiều ứng dụng cho vay tiền online chỉ cần chụp hình ảnh CCCD (hay CMND) hai mặt là có thể được giải quyết hợp đồng vay tiền và giải ngân một cách nhanh chóng. Vì vậy mà các đối tượng khác thường tìm cách lấy thông tin cá nhân của người khác, sau đó chụp ảnh và gửi vào những ứng dụng này để vay tiền nhằm mục đích chiếm đoạt.
Các app cho vay tiền online này có ưu điểm là thủ tục đơn giản, giải ngân nhanh, nhưng có nhược điểm lớn nhất đó là bỏ qua khâu xác minh chính chủ, hoặc có xác minh nhưng quá trình xác minh rất sơ sài, từ đó tạo sơ hở và kẽ hở cho những đối tượng khác có cơ hội để chiếm đoạt tiền thông qua hợp đồng vay.
Cũng đã có rất nhiều người bị lợi dụng sử dụng hình ảnh CCCD (hay CMND) hai mặt để đăng ký thuê bao trả sau của các nhà mạng, sau đó thực hiện những cuộc gọi quốc tế, hoặc thực hiện các cuộc gọi trong nước một cách vô tội vạ.
Hiện nay có rất nhiều công ty ảo hoạt động không có nhân viên thường mua lại ảnh CMND/CCCD của người khác đăng ký mã số thuế ảo cho nhân viên công ty nhằm qua mặt cơ quan chức năng. Cũng có nhiều công ty chọn hình thức ra thông báo tuyển dụng nhân sự không giới hạn số lượng với mức lương cao để thu hút người khác nộp hồ sơ xin việc, nhưng cuối cùng thì họ đều thông báo không trúng tuyển, sau đó lấy ảnh CMND/CCCD của người xin việc đó dùng để đăng ký mã số thuế ảo…
Có thể thấy, chỉ với việc để lộ thông tin CMND/CCCD của chủ thẻ, kẻ xấu có thể lợi dụng các thông tin này để thực hiện vào nhiều hành vi phạm tội khác nhau nhưng mục đích chung đều nhằm chiếm đoạt tài sản.
Có phải trả nợ nếu bị đánh cắp thông tin để vay tiền?
Vay nợ mang bản chất của thỏa thuận vay tài sản, theo đó căn cứ Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng vay tài sản được hiểu là sự thỏa thuận giữa các bên, trong đó bên cho vay sẽ giao tài sản cho bên vay và bên vay hoàn trả theo đúng số lượng, chất lượng, lãi (nếu có) trong thời hạn nào đó theo thỏa thuận.
Như vậy, việc vay nợ chỉ được xác lập dựa trên sự thỏa thuận của các bên dưới tinh thần tự nguyện, do đó nếu một người bị lấy cắp thông tin như số CMND, CCCD… nhưng trên thực tế không thực hiện giao dịch vay tiền thì không có nghĩa vụ phải trả nợ.
Tuy nhiên, trong trường hợp này, người bị lấy cắp thông tin phải chứng minh mình không phải là người thực hiện vay tiền. Trường hợp người bị lấy cắp thông tin để vay nợ bị bên cho vay đòi nợ, có thể yêu cầu bên cho vay cung cấp các giấy tờ, chứng từ liên quan đến việc vay mượn như: Thời gian vay, số tiền vay, lãi suất cho vay, giao dịch vay...
Đồng thời, để đảm bảo tốt nhất quyền lợi của bản thân, người bị hại có thể trình báo sự việc trên cho các cơ quan công an có thẩm quyền tiếp nhận và giải quyết tin báo tội phạm.
Kiểm tra các thông tin sau khi CMND/CCCD bị lộ
Không đăng tải, chia sẻ, trao đổi hình ảnh chụp CCCD trên các nền tảng mạng xã hội. Để hạn chế thấp nhất thiệt hại xảy ra, ngay sau khi nhận thấy thông tin CMND/CCCD đã bị lộ, người dân cần "thu hồi" tin nhắn gửi nhầm ngay.
Người dân cần kiểm tra thông tin tài khoản cùng các khoản vay bởi vì kẻ xấu sau khi lấy được thông tin cá nhân của chủ thẻ có thể sẽ thực hiện các hành vi nhằm chiếm đoạt tài sản. Ngoài ra người dân nên kiểm tra tất cả các tài khoản ngân hàng được mở bằng CCCD của mình, nếu phát hiện người khác mở tài khoản ngân hàng bằng CCCD của mình cần báo ngay cho các ngân hàng nhằm phòng tránh những rắc rối sau này.
Người dân tuyệt đối không cho người lạ mượn, chụp CCCD, CMND; không được cầm cố CCCD, CMND cho các cơ sở cầm đồ hoặc các đối tượng cho vay "tín dụng đen”; không cung cấp thông tin CCCD cho các dịch vụ không thiết yếu, các dịch vụ không có cam kết bảo đảm an toàn thông tin cá nhân. Đặc biệt cẩn trọng, cân nhắc kỹ lưỡng đối với các loại hình dịch vụ yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân để thực hiện.
Bên cạnh đó, mọi người cũng cần kiểm tra thông tin số điện thoại trả sau và thông tin thuế. Để kiểm tra xem số CMND/CCCD đã đăng ký bao nhiêu sim chính chủ, chủ thẻ soạn tin nhắn theo cú pháp TTTB gửi 1414. Trường hợp phát hiện một số điện thoại khác mà không phải do mình đăng ký cần nhanh chóng liên hệ đến nhà mạng để phản ánh kịp thời.
Còn để kiểm tra thông tin thuế khi nghi ngờ bị lợi dụng lấy số CNMD/CCCD để đăng ký mã số thuế ảo, có thể truy cập vào địa chỉ https://canhan.gdt.gov.vn/, sau đó nhập thông tin để kiểm tra.
Khi nghi ngờ bị lợi dụng lấy số CNMD/CCCD để đăng ký mã số thuế ảo, có thể truy cập vào địa chỉ https://canhan.gdt.gov.vn/, sau đó nhập thông tin để kiểm tra. Nếu phát hiện các dấu hiệu nghi vấn cần báo ngay cho các cơ quan thuế hoặc cơ quan công an để xác minh làm rõ.
Trường hợp bị mất căn cước công dân người dân cần trình báo lên cơ quan chức năng để báo mất và làm lại giấy tờ. Đồng thời nhằm phòng ngừa trường hợp căn cước công dân bị lợi dụng thực hiện các giao dịch dân sự trái pháp luật thì việc làm trên là có căn cứ để chứng minh bản thân không có liên quan đến các giao dịch trái pháp luật đó.
Khi phát hiện tội phạm và các hành vi vi mua bán CCCD, lợi dụng CCCD để thực hiện các hành vi phạm pháp người dân cần mạnh dạn tố giác với lực lượng công an và chính quyền cơ sở để kịp thời có biện pháp đấu tranh, ngăn chặn, bảo vệ lợi ích chính đáng cho người dân.
