 |
| Nhà cổ trong đô thị Hội An |
Mong muốn Hội An trở thành một thành phố sinh thái là một mong muốn rất đẹp, chính đáng, mong muốn nào cũng có điểm xuất phát cụ thể trên sự nhận biết, đánh giá chính xác xuất phát điểm sẽ giúp con đường đạt tới ước mơ mang nhiều tính hiện thực hơn và ít mất mát nhất.
Những gì Hội An đang có và đã từng có là vô giá với tư cách là một đô thị Di sản văn hóa Thế giới, song mong muốn sẽ là gì, có chính đáng đến đâu cũng không là quan trọng nhất nếu vấp phải sai lầm trong việc gìn giữ.
Nền văn minh nhân loại gạn lọc lại cho mình nhiều thành phố cửa sông trù phú và xinh đẹp. Trong đó có Hội An, nhưng đâu chỉ địa hình đẹp của những sông Thu Bồn, cửa Đại và phố xá giao thương nhộn nhịp đủ làm Hội An trở thành Di sản văn hóa Thế giới, cái địa hình mà nhiều nơi trên thế giới có thể có giống Hội An bỗng nhiên mang thêm vẻ đẹp cắc cớ và lãng mạn vào mùa lụt, một tì vết kỹ thuật trong kiến trúc quy hoạch đô thị đã trở thành cái duyên trong đặc điểm nhận dạng Hội An, Nói đến đây bỗng nhiên khâm phục các nhà tạo mẫu đã biến một tì vết sinh sản, cái lỗ rốn, trở thành một chi tiết đắt giá trong thời trang hấp dẫn của các thiếu nữ tuổi thanh xuân.
Sự phát triển mạnh mẽ, bền vững trong thời gian dài đã cho Hội An một bộ mặt kiến trúc đô thị đẹp. đồng bộ trong quy mô và phong cách, cái đẹp hình thức của đô thị chính là cái đẹp của sức sống cộng đồng mạnh mẽ và hài hòa bộc lộ ra trong diện mạo phố xá, kiến trúc cũng hài hòa mạnh mẽ về phong cách, không lai tạp, vụn vặt, kệch cỡm...quá đáng. Hội An đã sở hữu giá trị đó.
Những gì nói ở trên: địa hình, sự kiện tự nhiên, kiến trúc, đô thị...đều thuộc về vật chất mà cái gì có hình thể, có đường nét dần dần hoặc cuối cùng rồi sẽ mất đi. Di sản nhân loại đã chứng tỏ sự tồn tại dài lâu hơn thuộc về ý tưởng, văn hóa....thuộc về phi vật thể.
 |
| Chùa Cầu- nét đặc trưng của đô thị Hội An |
Rất nhiều và rất nhiều giá trị phi vật thể như thế đã được nói đến, và quảng bá cho hình ảnh Hội An. Từ những tập quán mua bán, ăn ở đến lễ hội, thờ tự, từ trò chơi dân gian như cờ người, bài chòi cho đến sự hấp dẫn xa vắng của một tiếng rao đêm. Đã có nhiều cố gắng, thậm chí cả lòng dũng cảm để tái hiện, gìn giữ nhiều giá trị phi vật thể đó cho Hội An- được cả nước và du khách quốc tế biết đến những sinh hoạt đêm trăng, Hội An đèn lồng- không ánh sáng điện, Hội An không động cơ xe....
Oái oăm thay, cái đẹp bền vững của những giá trị phi vật thể lại chỉ được thể hiện thông qua những gì gọi là mong manh dễ mất của thực tế vật chất, qua con người để tái hiện. Một giá trị văn hóa cũng cần kịch bản, không gian, không khí, người bán, kẻ mua...giống như những hình ảnh huy hoàng, rực rỡ trên màn máy chiếu cần một hình ảnh để định hình, với những giá trị phi vật thể của một đô thị cần định hình, màn ảnh chính là cuộc sống dương đại của cộng đồng đô thị đó.
Chúng ta nhớ cách đây không quá lâu, Hội An đứng trước một nghich cảnh bi đát. Tất cả những nhà nghiên cứu ca tụng Hội An, còn người dân Hội An phải đứt ruột quay lưng lại ngôi nhà di sản của mình để lo cuộc mưu sinh. Chỉ đến khi cuộc mưu sinh đó gắn liền với sự tồn tại của di sản, Hội An mới lại tỏa sáng giá trị và được biết đến với tư cách một Di sản thế giới. Và tỉ lệ thuận với sự nổi tiếng, khách du lịch tràn ngập đổ về, Hội An phải chỉnh trang, phát triển nhanh chóng để kịp đáp ứng vừa là một nghĩa vụ quốc gia và quốc tế vừa là một cơ hội mưu sinh và phát triển.
Từ sinh thái nội hàm của sự sống trong tự nhiên mà tự nhiên luôn hướng về phía cân bằng. chi phối thúc đẩy, thậm chí triệt tiêu lẫn nhau để đạt được sự cân bằng có thể.
Đô thị có sức sống là ở cuộc sống cộng đồng cư dân. Mỗi người dân trong cộng đồng có nhu cầu và quyền mưu cầu hạnh phúc, riêng họ không thể được sắp xếp đóng một vai trò kịch bản giữ gìn di sản văn hóa mà họ phải sống được và sống hạnh phúc bằng hành vi góp phần gìn giữ di sản văn hóa. Du khách là người mang tiền cùng với sự tò mò của họ tới Hội An. Họ sẽ được thỏa mãn thông qua cuộc sống của người Hội An trong đô thị di sản xinh tươi và hạnh phúc chứ không phải đơn giản trả tiền vé xem những màn sân khấu hóa.
Theo chúng tôi, đó mới chính là mạch chủ của một thành phố Hội An sinh thái- Hội An xanh.
- KTS Nguyễn Văn Tất
[links()]
