Ngôi làng độc đáo này nằm ở Tam Môn Hạ, Hà Nam, Trung Quốc, là nơi cư dân sinh sống trong những ngôi nhà được gọi với cái tên Yaodong và xây dựng dưới lòng đất.
Nhìn từ trên cao, du khách có thể nhận ra sự đặc trưng của ngôi làng với mật độ dày đặc những hố sâu. Đó là ngôi làng cổ Tam Môn Hiệp.
Theo giải thích của người dân thì những chiếc hố này đã là nơi sinh sống của họ qua nhiều đời. Mỗi chiếc hố, hình vuông hoặc chữ nhật có độ sâu từ 6-7 mét. Trên bốn bức tường của hố, người dân đã đào những hang động để sắp xếp các phòng như phòng khác, phòng ngủ, phòng bếp, nhà vệ sinh,… Nhiệt độ được điều hoà một cách tự nhiên, mùa hè mát mẻ còn mùa đông ấm áp. Đó là một ngôi làng “Thấy cây mà không thấy nhà, thấy tiếng người mà không biết phát ra từ đâu”.
Nhiệt độ trong mỗi căn nhà vào mùa đông là khoảng 10 độ C, mùa hè là 20 độ C. Xung quanh làng có hệ thống thoát nước để đảm bảo dòng nước không tràn vào nhà sau mưa lũ.
Trước đây có khoảng 10.000 ngôi nhà được xây dựng theo kiểu đặc biệt này. Hiện chỉ còn khoảng 3.000 người chọn sống trong những ngôi nhà có kiến trúc độc đáo này. Nhiều người khác đã chuyển đến ở những ngôi nhà hiện đại hơn.
Trong hàng ngàn ngôi nhà như vậy có không ít công trình có 6 thế hệ từng sinh sống với hơn 200 năm lịch sử. Nhưng kiến trúc độc đáo này được cho là đã tồn tại từ cách đây 4.000 năm.
Nó được cho là xuất hiện từ thời kỳ đồ đồng và tiếp tục xây dựng trong thời kỳ nhà Minh và nhà Thanh trong lịch sử Trung Quốc. Hiện những căn nhà này đã được trang bị đầy đủ tiện nghi hiện đại, cổ điển và nhiều tiện ích khác. Phải mất 2-3 năm để hoàn thành một căn nhà nhưng sau có thể tồn tại hàng trăm năm.
Nhìn từ trên cao xuống mỗi căn nhà có hình vuông hoặc hình chữ nhật với sân nhỏ, bên trong có đủ các không gian như phòng khách, phòng ngủ và nhà bếp. Tiền thuê căn nhà một phòng ngủ dao động khoảng 700.000 đồng/tháng còn giá bán một căn nhà với 3 phòng ngủ và phòng tắm là khoảng hơn 950 triệu đồng.
Lối vào nhà thường là đường hầm dài khoảng 10m
Những ngôi nhà này còn có khả năng chống lại động đất. Vì vậy qua hàng trăm năm, người dân ở đây vẫn tiếp tục sống và sinh hoạt bên trong những ngôi nhà độc đáo. Mỗi ngôi nhà được trang bị một đường hầm dẫn ra sân chung, nơi tổ chức các sự kiện như cuộc họp, đám cưới, lễn hội và các hoạt động cộng đồng.
Kiểu nhà Yaodong không chỉ mang lại sự thoải mái mà còn giúp tiết kiệm năng lượng. Với sự độc đáo và lối đi lạ dưới lòng đất, nó thường được gọi là “ngôi làng bí ẩn”. Có nhiều tờ báo trên thế giới đã đăng tải hình ảnh và cảnh quay từ trên cao về những ngôi nhà Yaodong thú vị này.
Nhiều du khách cũng đã tới tham quan để tận mắt chứng kiến những ngôi nhà đặc biệt này. Năm 2011, cơ quan chức năng Trung Quốc đã công nhận kiểu nhà này là di sản văn hoá phi vật thể và chúng đang được bảo tồn và giữ gìn.
