Mùa hè nắng nóng đang diễn ra với những ngày nắng đỉnh điểm. Chính bởi thế, những ngày tiết lập thu đang tới gần khiến nhiều người hân hoan cho rằng lập thu nghĩa là mùa hè sẽ kết thúc.
Theo cách sắp xếp 24 tiết khí trong năm thì ngày 7/8 dương lịch là lập thu. Không ít người cho rằng khi bước sang Lập thu là lúc mùa hè kết thúc, nắng nóng sẽ chấm dứt, thời tiết mát mẻ, dễ chịu hơn. Nhưng liệu điều đó có thực sự đúng? Hãy cùng khám phá ý nghĩa của tiết Lập thu, đặc điểm thời tiết thời điểm này và lý giải vì sao mùa hè vẫn có thể kéo dài sau Lập thu.
Lập thu là gì?
Theo lịch tiết khí Đông Á, một năm được chia thành 24 tiết khí, mỗi tiết khí phản ánh sự vận hành của vũ trụ và chu kỳ biến đổi của khí hậu, thời tiết, mùa màng. Lập thu là tiết khí thứ 13, nằm sau Đại thử (thời điểm nóng đỉnh điểm của mùa hè) và trước Xử thử (nắng nhỏ).
Lập thu có nghĩa là bắt đầu mùa thu, là dấu mốc báo hiệu sự chuyển giao từ hè sang thu. Năm 2025, Lập thu rơi vào ngày 7/8 dương lịch, cũng là ngày 14/6 âm lịch (tháng 6 nhuận). Đây là thời điểm Mặt Trời đạt tới kinh độ 135 độ.
Lập thu có phải là hết mùa hè nắng nóng?
Mặc dù về mặt lý thuyết, Lập thu là thời điểm khởi đầu của mùa thu, nhưng thực tế thời tiết vẫn còn mang nhiều đặc trưng của mùa hè.
Trên Báo Lao động, Tiến sĩ Trương Bá Kiên - Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Khí tượng khí hậu, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu cũng cho biết: Tiết Lập Thu là một trong 24 tiết khí của các lịch Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Triều Tiên và thường bắt đầu vào khoảng ngày 7 - 8 tháng 8 dương lịch hằng năm. Tuy nhiên trong khí tượng hiện đại thì lập thu không phải là mốc xác định sự kết thúc của mùa hè.
Thực tế nhiều năm sau lập thu vẫn có những đợt nắng nóng gay gắt, đôi khi còn kéo dài tới cuối tháng 8, sang tháng 9.
Ngày nay biến đổi khí hậu nên hiện tượng thời tiết cực đoan có xu hướng xuất hiện ngày càng sớm hơn, kết thúc muộn hơn, với cường độ mạnh hơn và tần suất dày đặc hơn. Bởi vậy nên ranh giới giữa các mùa trở nên mờ nhạt, thời tiết chuyển mùa không còn rõ nét như trước, và các quy luật khí hậu truyền thống, như việc "hết hè sau Lập Thu", ngày càng ít có giá trị thực tiễn trong dự báo.
Khi nào được xem là kết thúc mùa hè?
Mùa hè trong định nghĩa của Tổ chức khí tượng thế giới là giai đoạn nhiệt độ trung bình ngày từ 25 độ C trở lên và kéo dài trong một khoảng thời gian nhất định. Nếu các nước ôn đới, nhiệt độ ổn định phân hóa rõ rệt thì mùa hè là từ tháng 6 đến tháng 8 dương lịch.
Ở Việt Nam nhiệt đới gió mùa thì mùa hè sẽ dựa theo biến động nhiệt thực tế, thường từ tháng 4,5 tới hết tháng 8.
Bắc Bộ thường kết thúc hè ở cuối tháng 8 hoặc đầu tháng 9 khi có gió mùa đông bắc hoạt động ảnh hưởng tới thời tiết. Ở Tây Nguyên và duyên hải miền Trung có tính chất chuyển tiếp, mùa khô nóng thường kéo dài hơn và kết thúc muộn hơn có thể sang giữa tháng 9. Ở Nam Bộ, mùa hè thường trùng với mùa mưa nên không có giới hạn "kết thúc mùa hè" rõ rệt mà thường chia mùa mưa - mùa khô.
Dự báo thời tiết năm nay có thể sang tháng 9 sẽ bắt đầu có những đợt gió mùa Đông Bắc.
Những lưu ý trong tiết Lập thu và mùa thu
Những ngày cuối tiết lập thu và sau tiết lập thu là thời điểm bắt đầu có dấu hiệu giao mùa, dù nắng nóng chưa dứt hẳn, bạn vẫn nên lưu ý:
- Giữ ấm khi trời se lạnh vào sáng sớm hoặc đêm muộn.
- Hạn chế tắm muộn, tránh cảm lạnh hoặc đột quỵ do thay đổi nhiệt độ đột ngột.
- Uống nhiều nước, bổ sung thực phẩm mát, thanh nhiệt, giúp cơ thể điều hòa nội tiết.
- Tăng cường vận động nhẹ nhàng vào sáng sớm để thích nghi với khí hậu mới.
Lập thu 7/8 không đồng nghĩa với việc mùa hè và nắng nóng sẽ kết thúc ngay lập tức. Đây chỉ là một dấu mốc về mặt tiết khí, báo hiệu sự chuyển mình của thiên nhiên từ mùa hè sang mùa thu. Thời tiết nắng nóng có thể vẫn kéo dài thêm vài tuần, trước khi gió thu thực sự ghé đến.
Vì vậy, đừng quá kỳ vọng rằng sang Lập thu là trời sẽ mát ngay. Thay vào đó, hãy lắng nghe cơ thể, theo dõi thời tiết và chuẩn bị tốt cho sự thay đổi khí hậu sắp tới. Đây cũng là thời điểm lý tưởng để bạn điều chỉnh nhịp sống, chăm sóc sức khỏe và chuẩn bị cho một mùa thu đầy năng lượng.
