Thanh minh là một tiết khí trong 24 tiết khí của năm. Thanh minh tính theo lịch dương thường rơi vào ngày 4 hoặc 5 tháng 4 dương lịch và kết thúc vào 20 hoặc 21 tháng 4. Tiết Thanh minh năm 2025 bắt đầu từ ngày 4/4 và kết thúc vào ngày 19/4 Dương lịch trùng với lịch âm là thứ Sáu ngày 7/3 và kết thúc vào ngày Thứ bảy 22/03 năm Ất Tỵ. Ngày đầu tiên của tiết Thanh minh được gọi là Tết Thanh minh hay còn gọi Tết tảo mộ. Do đó đặc trưng của ngày này là mọi người về quê đi tảo mộ ông bà tổ tiên, sum họp gia đình.
Do đó dịp tiết thanh minh thì âm khí thịnh, các hoạt động tâm linh phát triển. Theo lời khuyên của người xưa trong dịp này có 3 việc nên chú ý thực hiện để mang lại may mắn:
Tảo mộ là phong tục phổ biến nhiều địa phương dịp Tiết Thanh minh
Tảo mộ tổ tiên ông bà sum họp gia đình
Tảo mộ là hoạt động nổi bật có tính phổ biến trong văn hóa Việt vào dịp Thanh minh. Đây là hoạt động mang tính thể hiện lòng biết ơn hướng về tổ tiên nguồn cội, khơi gợi tâm linh trong sáng. Tảo mộ là dọn dẹp quét vôi, sang sửa mộ phần ông bà tổ tiên người thân họ hàng. Nếu gia đình ở xa thì có thể tự lập mâm cúng và thắp hương từ xa gọi là cúng vọng tâm. Tảo mộ là dịp dạy con cháu về lòng biết ơn chính là một cách giáo dục nhân cách và người biết ơn mới có thể giàu có phú quý. Việc tảo mộ là dịp thăm viếng tưởng nhớ người đã khuất. Hoạt động này cũng giúp củng cố động viên tâm lý nhiều người nhất là với những người còn thương nhớ, cần tìm tới người thân đã khuất để được an ủi.
Dọn dẹp nhà cửa, bàn thờ
Ngoài tảo mộ, vào tiết Thanh minh, các gia đình cũng nên dọn dẹp nhà cửa, bàn thờ sạch sẽ, gọn gàng để đón không khí trong lành ấm cúng. Ban thờ là nơi linh thiêng nhất trong ngôi nà Việt. Do đó ngoài tảo mộ chăm sóc mộ phần ngoài nghĩa địa thì dọn dẹp ban thờ cũng là cách để chăm sóc biết ơn tổ tiên và để dọn dẹp lòng mình. Đứng trước ban thờ tổ tiên, con người dù tâm linh hay không tin thì đều có chút lắng lại, bình tĩnh hơn, sống chân thành hơn, biết sợ hãi, biết giới hạn hơn. Hơn nữa Thanh minh cũng là dịp mà hoạt động âm thịnh nên cần chú ý để nhà cửa sạch sẽ tạo thêm dương khí cho người khỏe mạnh và dọn dẹp khu vực thờ để thể hiện tôn kính tổ tiên.
Dọn dẹp chỉnh trang ban thờ dịp Thanh minh là việc nên làm
Làm lễ cúng tết Thanh minh
Làm lễ cúng tết Thanh minh có thể cúng ngoài mộ và cúng tại ban gia tiên. Với tâm linh thì lễ vật cúng không cần mâm cao cỗ đầy nhưng cần có đủ những lễ vật cơ bản để cúng kiếng ông bà ở ban thờ gia tiên và tại nghĩa địa và phải trang trọng sạch sẽ. Sau khi dọn dẹp sạch sẽ phần mộ, người viếng bày biện mâm cúng, thắp nhang, cắm hoa và đọc văn khấn mời người đã khuất về hưởng tết Thanh minh cùng con cháu. Còn tại gia tiên thì mâm cúng tổ tiên vừa là để thụ lộc sum họp con cháu, thường có: xôi, gà luộc, canh măng, các món xào… hoặc các món chay. Nếu không có điều kiện nấu cỗ, gia chủ có thể thắp hương với trái cây tươi, trà, một ít bánh, kẹo để tỏ lòng biết ơn tổ tiên.
Chú ý những kiêng kỵ dịp Thanh minh
Bên cạnh những việc nên làm thì người xưa cũng khuyên nên kiêng kỵ một số điều sau trong tiết Thanh minh để may mắn:
- Không nên cắt tóc mái phủ trán vì sẽ làm tối vùng tài lộc, thần không soi rọi nên tự mang vận xui
- Không mua giày dịp này vì theo tiếng Hán giày (hài) phát âm đồng âm với tà, nên bị cho là mua tà ma vào người
- Thanh minh không nên mặc trang phục toàn bộ đồ đỏ nhất là buổi tối vì đây là dịp cõi âm tổ chức đám cưới ma nên mặc đồ đỏ có thể gây nhầm lẫn xui rủi.
- Trong tiết thanh minh nên tránh các việc như động thổ khởi công, khai trương, cưới hỏi, mừng thọ, sinh nhật, du lịch... vì đây là giai đoạn âm thịnh nên chú ý cúng kiếng tổ tiên, còn không thuận lợi cho hoạt động hỷ sự.
- *Thông tin mang tính tham khảo chiêm nghiệm
