Mỗi độ xuân về, những mảng xanh mướt của rau khúc lại xuất hiện khắp các bãi đất ven sông, bờ ao ở vùng quê Bắc Bộ. Loại rau mọc dại này không chỉ là món quà từ thiên nhiên mà còn là nguyên liệu tạo nên nhiều món ăn đặc sắc, trong đó nổi tiếng nhất phải kể đến xôi khúc.
"Lộc trời" quý giá mùa xuân
Theo chị Thu Hà - chủ quán ăn sáng tại quận Thanh Xuân (Hà Nội), rau khúc thường phát triển tốt nhất vào mùa xuân, từ tháng 1 đến hết tháng 3 âm lịch. "Năm nào mưa nhiều thì rau khúc mọc xanh tốt và ngược lại. Vì mùa rau ngắn nên gần hết mùa, người ta tranh thủ ra vườn, dạo quanh các khu ruộng, bãi cỏ để hái rau khúc về cấp đông, sử dụng dần", chị chia sẻ.
Rau khúc được mệnh danh là "lộc trời" bởi khả năng sinh trưởng tự nhiên, không cần chăm sóc. Theo số liệu từ báo VnExpress, loại rau này có thể tìm thấy nhiều ở các tỉnh thành miền Bắc như Phú Thọ, Thái Nguyên, Hòa Bình, Hà Nội... với hai giống chính là khúc nếp và khúc tẻ, trong đó khúc tẻ được ưa chuộng hơn nhờ lá nhỏ và mùi thơm đặc trưng.
Từ món ăn dân dã...
Quy trình chế biến món xôi khúc kỳ công là một nghệ thuật riêng. "Để làm xôi khúc ngon đòi hỏi công đoạn sơ chế phải tỉ mỉ. Rau khúc mọc sát mặt đất, lá có lông tơ nên rất dễ bám bụi bẩn, phải rửa qua nhiều lần nước cho sạch", chị Hà chia sẻ.
Sau khi rửa sạch, rau được chần qua nước sôi, thái nhỏ rồi giã nhuyễn. "Khi xay, nên lấy cả nước lẫn bã rau làm xôi vì nếu chỉ dùng mỗi nước cốt không thì món ăn sẽ giảm đi mùi vị và chất dinh dưỡng", chị Hà bật mí.
...Đến đặc sản ẩm thực độc đáo
Không chỉ là món ăn ngon, rau khúc còn mang giá trị dinh dưỡng và dược tính cao. Lương y Bùi Đắc Sáng, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết trên báo Dân Trí: "Rau khúc không chỉ được sử dụng làm thức ăn mà còn hữu ích trong việc điều trị một số chứng bệnh như cảm lạnh phát sốt, ho nhiều đờm, viêm phế quản, hen suyễn..."
Tuy nhiên, chuyên gia cũng lưu ý rằng phụ nữ mang thai, đang cho con bú hoặc trẻ nhỏ, người có cơ địa dễ dị ứng không nên sử dụng loại rau này. Khi hái rau khúc ngoài tự nhiên, người dân cần cẩn trọng, chỉ nên hái ở ruộng, vườn của gia đình hoặc những nơi mà bản thân biết chắc chắn sẽ không bị dính thuốc trừ sâu để đảm bảo an toàn, tránh bị ngộ độc.
Bảo tồn nét đẹp văn hóa ẩm thực
Ngày nay, dù đời sống hiện đại đã mang đến nhiều lựa chọn ẩm thực mới, nhưng món xôi khúc truyền thống vẫn giữ vững vị thế trong lòng người dân miền Bắc. Không chỉ là món ăn sáng quen thuộc, xôi khúc còn thường xuất hiện trong các dịp lễ Tết, giỗ chạp như một nét đẹp văn hóa ẩm thực cần được gìn giữ và phát huy.
Với hương vị đặc trưng và giá trị dinh dưỡng cao, rau khúc xứng đáng được coi là "lộc trời" quý giá của người dân miền Bắc. Việc bảo tồn và phát triển các món ăn từ rau khúc không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa ẩm thực dân tộc mà còn mở ra tiềm năng phát triển du lịch ẩm thực độc đáo.
