Rằm tháng 7 âm lịch so với những ngày rằm khác trong năm là ngày rằm đặc biệt. Trong văn hóa dân gian người ta thường cúng rằm tháng 7 trang trọng linh đình hơn ở nghi thức như hóa vàng đốt mã biếu người đã khuất, làm thêm mâm cúng ngoài trời, nhiều gia đình mời chuyên gia tâm linh phong thủy về cúng lễ, cầu siêu... Bên cạnh việc tổ chức cúng rằm tháng 7 trang trọng hơn thì còn có một nỗi e sợ về ngày này đó là sợ vận xui, sợ cô hồn ma quỷ đeo bám. Vậy tại sao Rằm tháng 7 lại quan trọng đến vậy, và lý do dân gian sợ rằm tháng 7 là gì?
1. Rằm tháng 7 trong văn hóa dân gian Việt Nam
Theo quan niệm dân gian, tháng 7 âm lịch là giai đoạn cửa âm dương mở, các linh hồn và cả vong hồn chưa siêu thoát có thể trở về trần gian. Đây cũng là dịp mà người sống cầu mong cho những người đã khuất được siêu thoát, đồng thời tránh xui xẻo do các vong linh lang thang gây ra. Từ lâu, tục lệ này đã ăn sâu vào văn hóa, trở thành một nghi lễ quan trọng của nhiều gia đình Việt.
Ngày này trong dân gian còn được xem là ngày “xá tội vong nhân”, hay trong đạo Phật còn gọi là Vu Lan báo hiếu, là dịp con cháu nhớ ơn tổ tiên, bày tỏ lòng hiếu thảo. Chính vì vậy, mâm cúng vào Rằm tháng 7 thường rất linh đình, gồm cơm chay, hoa quả, vàng mã, nhang đèn, để vừa tưởng nhớ tổ tiên vừa cầu bình an, may mắn.
2. Lý do dân gian cúng Rằm tháng 7 linh đình
Cúng Rằm tháng 7 không chỉ là nghi lễ cúng tuần rằm thông thường mà còn được nhấn mạnh tới ý nghĩa cúng bố thí cô hồn và cúng lễ báo hiếu ông bà tổ tiên đã khuất.
Thế nên dân gian thường cúng rằm tháng 7 chỉnh chu trang trọng làm mâm cúng linh đình hơn các rằm thông thường (tháng 2, 3, 4, 6, 9, 10, 11). Điều đó nhằm:
Tôn trọng người đã khuất, dâng cúng biếu đồ cho người đã khuất: Mâm cúng đầy đủ, trang nghiêm thể hiện sự kính trọng và mong vong linh siêu thoát, dân gian còn có tục đốt vàng mã với mong muốn "biếu" những người thân đã khuất quần áo đồ dùng mới. Dân gian có quan niệm rằng đốt mã hóa vàng dịp này thì tổ tiên sẽ nhận được hơn các rằm khác.
Tránh tai ương, xui xẻo: Dân gian tin rằng nếu cúng sơ sài hoặc bỏ qua ngày này, các vong hồn lang thang có thể gây bệnh tật, hao tài, mất mát cho gia đình. Nên ngoài mâm cúng gia tiên thì nhiều gia đình có thêm mâm cúng cô hồn trong dịp này
Tích phúc cho con cháu: Việc cúng bái chu đáo còn được coi là hành động tích đức, giúp con cháu được bình an, công việc thuận lợi. Đặc biệt trong dịp cúng rằm tháng 7 nhiều gia đình có thực hiện nghi thức phóng sinh để gieo duyên lành tăng phúc đức, hồi hướng công đức cho tổ tiên và cho con cháu.
Tùy theo từng địa phương mà nghi thức cúng rằm tháng 7 khác nhau, có nơi cúng mặn, có nơi chỉ cúng chay nhưng hầu hết đều chú trọng ngày này hơn các rằm thông thường khác đều là vì dịp này được cho là dịp báo hiếu thăm hỏi cúng biếu tổ tiên và cô hồn.
3. Nỗi sợ dân gian về Rằm tháng 7
Bên cạnh việc cúng lễ linh đình hơn thì Rằm tháng 7 cũng mang đến nỗi sợ dân gian – một phần xuất phát từ tín ngưỡng âm dương, một phần từ những câu chuyện truyền miệng. Người Việt thường kiêng kỵ đi lại vào ban đêm, không tổ chức cưới hỏi hay xây nhà vào tháng 7, và việc cúng rằm tháng 7 linh đình cũng có liên quan tới nỗi sợ.
Một số quan niệm phổ biến gây nên nỗi sợ:
Không cúng lễ linh đình, không đốt vàng mã nhiều thì tổ tiên đã khuất không nhận được thì dưới cõi âm sẽ túng thiếu, con cháu trên dương gian sẽ bị quở trách, làm ăn khó khăn. Chính vì nỗi sợ này mà nhiều gia đình đốt vàng mã rất nhiều trong dịp này. Trong khi đó PHật giáo nhiều lần kêu gọi không đốt vàng mã vì điều đó không đúng tinh thần đạo Phật và còn tăng nguy cơ hỏa hoạn.
Sợ ma quỷ dễ quấy phá: Dân gian tin rằng vào tháng 7 này, linh hồn chưa siêu thoát được tự do, có thể gây ra bệnh tật, tai nạn cho người sống. Ngày rằm tháng 7 là lúc cửa âm phủ sẽ đóng lại nên cúng ngày rằm tháng 7 để "tống tiễn" cô hồn, để cầu mong cô hồn yên tâm trở về âm phủ.
Vì cho rằng tháng 7 âm là tháng cô hồn nên dân gian sợ tháng này và sẽ kiêng không tiến hành việc đại sự như cưới hỏi, động thổ, cất nhà, khai trương cửa hàng...
Rằm tháng 7 là một nét văn hóa độc đáo của người Việt, vừa linh thiêng vừa đậm chất nhân văn nhưng nếu làm quá lên thì sẽ có màu sắc của sự mê tín.
Việc báo hiếu ông bà tổ tiên không phải là đốt nhiều vàng mã tiền giấy mà hãy tăng cường làm việc thiện để hồi hướng công đức, thay vì làm cỗ to lãng phí, giết mổ động vật thì nên hướng tới cúng chay để thanh tịnh hơn.
*Thông tin trong bài mang tính tham khảo chiêm nghiệm
