Cách đây hơn 2500 năm, dưới cái nhìn thông tuệ, Đức Phật đã dạy chúng ta cách luôn tỉnh giác để đối mặt với những tình huống bất ngờ xảy ra trong đời sống gia đình.
Bốn đức tính hay nguyên tắc cần tỉnh giác để cân bằng đó là: Tính trung thực (Sacca), tự kiềm chế (Dama), tính kham nhẫn (Khanti) và lòng hy sinh (Caga). Khi thiếu bất kỳ nguyên tắc nào trong bốn nguyên tắc này, xung đột hay bất hòa sẽ khởi lên và tạo ra những khó khăn sau đây:
1. Vợ chồng không tin tưởng lẫn nhau
Không tin tưởng lẫn nhau là điều không những chỉ xảy ra giữa vợ chồng với nhau mà còn xảy ra giữa con cái hay giữa cha mẹ và con cái với nhau nữa, đâu đó lóe lên nhiều khía cạnh nghi ngờ và bất hòa với người khác.
Một vài tình huống do ghen tuông tạo ra, một số do bất bình đẳng, do lừa dối và do thiếu trách nhiệm. Bất luận phát xuất từ nguồn gốc nghi ngờ nào, chúng đều rất tai hại đối với cuộc sống gia đình.
2. Trì trệ
Tình trạng trì trệ khởi lên do thiếu tự kiềm chế (Dama). Thường thì vợ hoặc chồng cố gắng hết sức hoàn thiện bản thân mình, trong khi đó người còn lại hoặc các thành viên khác lại thấy khó khăn.
Khó khăn này xảy ra do việc thích nghi trước những tình huống gay gắt trong cuộc sống là không giống nhau, những thành viên nào bị bỏ lại đàng sau từ chối thích ứng với những thay đổi hay những đổi mới.
Họ trở nên suy yếu và tiếp tục thực hiện những gì họ đã quen làm, họ không thể thay đổi để kịp thích nghi và kéo theo những người khác cũng bị trì trệ như họ.
3. Vô cảm hay thiếu quan tâm
Trong xã hội hiện đại, các bậc cha mẹ ngày càng trở nên quá thờ ơ, lãnh đạm với việc nuôi dạy con cái và các cặp vợ chồng ngày càng thiếu quan tâm nhau, không tạo được tương quan trong việc duy trì mối quan hệ vợ chồng.
Sự hời hợt hiện diện trong gia đình đã làm cho cuộc sống trở nên khó khăn hơn, không ai quan tâm ai. Điều này dễ dẫn chúng ta đến chỗ tạo ra một thế hệ “muốn làm gì thì làm”, “ai sao cũng được”, chẳng có quy tắc và thiếu trách nhiệm trong hành vi của mình.
4. Ích kỷ
Sống trong một môi trường mà ở đó mọi người luôn phải có trách nhiệm chia sẻ thời giờ, của cải, niềm tin, trách nhiệm với nhau hàng ngày hàng buổi quả là rất khó khăn.
Tính ích kỷ khiến cho điều đó trở nên quá phức tạp và chứa đầy thách thức đối với chúng ta. Tuy nhiên, trong quan hệ hôn nhân, nếu thiếu đi quan tâm, chia sẻ giữa các thành viên, hoặc có những cảm nghĩ như bị mất mát, thua thiệt, bị lệ thuộc hay một điều gì khác.
Chúng ta luôn muốn thu vén cho mình là trung tâm, muốn sở hữu mọi thứ nhưng đồng thời lại phải chia sẻ mọi thứ với các thành viên, điều đó làm bạn khó chịu, thấy không quen, thế là bạn không thể tiếp tục bước đi trên con đường hôn nhân vốn ít đất bằng mà lắm gai chông này nữa.