Đậu phụ từ lâu đã được xem là món ăn “quốc dân” nhờ mềm, mát, rẻ và giàu dinh dưỡng. Trong đậu phụ có nhiều protein thực vật, canxi, sắt và các chất tốt cho tim mạch, tiêu hóa. Tuy nhiên, dù là thực phẩm lành tính, không phải ai ăn cũng tốt.
1. Người bị sỏi thận, sỏi tiết niệu – đậu phụ dễ làm sỏi to nhanh hơn
Người mắc bệnh sỏi thận, sỏi niệu đạo hoặc có tiền sử sỏi tiết niệu không nên ăn nhiều đậu phụ. Lý do là trong đậu phụ chứa hàm lượng oxalat cao – đây là chất dễ kết hợp với canxi tạo thành tinh thể canxi oxalat, làm sỏi tồn tại lâu hơn và phát triển nhanh hơn.
Nhiều người nghĩ đậu phụ mềm, dễ tiêu nên tốt cho thận, nhưng thực tế lại ngược lại: ăn thường xuyên khiến thận phải hoạt động nhiều, nguy cơ tích tụ sỏi tăng lên. Người đã có sỏi nên giảm tối đa các món như đậu phụ rán, đậu phụ non, đậu phụ sốt… thay vào đó tăng cường uống nước, ăn rau xanh để hỗ trợ đào thải tốt hơn.
2. Người bị gout hoặc có nồng độ axit uric cao – dễ kích phát cơn đau gout
Đậu phụ được làm từ đậu nành – một loại hạt chứa hàm lượng purin ở mức trung bình. Đối với người khỏe mạnh, lượng purin này không đáng lo. Nhưng với người bị gout hoặc có nồng độ axit uric trong máu cao, đậu phụ lại có thể làm bệnh nặng thêm. Khi purin vào cơ thể, chúng chuyển hóa thành axit uric.
Nếu cơ thể không đào thải kịp, axit uric tăng đột ngột gây đau nhức khớp, sưng nóng, khó vận động. Nhiều bệnh nhân gout kiêng thịt đỏ, hải sản nhưng lại ăn nhiều đậu phụ vì nghĩ lành tính – điều này vô tình kích phát cơn gout cấp. Người bệnh nên trao đổi với bác sĩ về khẩu phần đạm thực vật phù hợp, tránh tự ý ăn quá nhiều.
3. Người bị thiếu máu thiếu sắt – đậu phụ cản trở hấp thu sắt
Nhóm người thiếu máu, đặc biệt là thiếu máu thiếu sắt, cũng được khuyên không nên ăn nhiều đậu phụ. Nguyên nhân là đậu phụ có chứa phytate – chất này làm giảm khả năng hấp thu sắt trong cơ thể. Dù bạn có bổ sung sắt từ thịt đỏ, gan động vật hay viên uống nhưng nếu ăn đậu phụ thường xuyên, hiệu quả hấp thu của cơ thể sẽ giảm đáng kể.
Điều này khiến người thiếu máu cảm thấy mệt mỏi kéo dài, da xanh, chóng mặt, tim đập nhanh. Phụ nữ mang thai bị thiếu sắt lại càng nên hạn chế, vì sắt đóng vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng thai nhi và tránh nguy cơ sinh non, suy dinh dưỡng. Nếu vẫn muốn ăn, nên kết hợp với thực phẩm giàu vitamin C để hỗ trợ hấp thu tốt hơn.
4. Người có chức năng tuyến giáp kém – nguy cơ rối loạn nặng hơn
Những người có bệnh lý về tuyến giáp, đặc biệt là suy giáp, cũng được khuyến cáo nên thận trọng với đậu phụ. Trong đậu nành có chứa isoflavone – chất có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thu iod của cơ thể. Khi iod bị cản trở, tuyến giáp khó tổng hợp hormone, khiến tình trạng mệt mỏi, phù, tăng cân, khô da… trở nên nặng hơn.
Nếu bạn đang uống thuốc điều trị tuyến giáp, việc ăn quá nhiều đậu phụ cũng có thể làm giảm tác dụng của thuốc. Người bị rối loạn chức năng tuyến giáp không cần kiêng tuyệt đối, nhưng chỉ nên ăn 1–2 lần/tuần và tránh ăn liền trong nhiều ngày.
Ai cũng nghĩ đậu phụ lành, nhưng ăn đúng lượng mới tốt
Dù không thuộc 4 nhóm người trên, bạn cũng không nên ăn đậu phụ quá nhiều mỗi ngày. Protein thực vật nạp quá mức có thể gây đầy hơi, khó tiêu, làm thận, gan phải hoạt động nhiều. Tốt nhất chỉ nên ăn 2–3 lần/tuần, kết hợp đa dạng thực phẩm để cơ thể cân bằng dinh dưỡng.
Lời khuyên chung để ăn đậu phụ an toàn
– Chọn đậu phụ tươi, tránh loại có mùi chua hoặc dùng chất làm đông không rõ nguồn gốc.
– Không ăn đậu phụ sống vì dễ nhiễm khuẩn.
– Kết hợp với rau xanh, gừng, tỏi… để hỗ trợ tiêu hóa.
– Không dùng đậu phụ để thay thế hoàn toàn thịt cá, tránh mất cân bằng dinh dưỡng.
