Huyền thoại sống giữa lòng biển lạnh
Ở độ sâu hàng trăm mét dưới Bắc Đại Tây Dương, nơi ánh sáng gần như không thể chạm tới, cá mập Greenland vẫn âm thầm tồn tại như một “người gác cổng” của thời gian. Với vẻ ngoài chậm rãi, u tịch, loài cá mập này được ví như linh hồn cổ xưa nhất của đại dương.
Một nghiên cứu công bố trên Science năm 2016 đã xác định rằng cá mập Greenland có thể sống tới 392 ± 120 năm, nghĩa là cá thể già nhất có thể đã chào đời vào đầu thế kỷ 16 – thời điểm còn chưa có khái niệm về cách mạng công nghiệp hay internet. "Không có bất kỳ loài động vật có xương sống nào trên hành tinh này có tuổi thọ dài hơn," tiến sĩ Julius Nielsen – nhà sinh vật học biển người Đan Mạch, tác giả chính của nghiên cứu, chia sẻ trên BBC Earth.
Tốc độ lớn chậm đến kỳ lạ – bí quyết trường thọ?
Một trong những yếu tố khiến cá mập Greenland trở thành loài sống lâu nhất thế giới là tốc độ phát triển siêu chậm. Trung bình, chúng chỉ dài thêm khoảng 1cm mỗi năm, và phải mất gần 150 năm mới đạt đến độ tuổi sinh sản. Điều này nghe có vẻ “lạc hậu” trong thế giới tự nhiên đầy khắc nghiệt, nhưng lại là cơ chế sinh tồn tối ưu trong môi trường nước lạnh khắc nghiệt và ít tài nguyên.
Theo National Geographic, cơ thể của cá mập Greenland vận hành ở mức năng lượng cực thấp – nhịp tim chậm, hoạt động hạn chế – tất cả đều góp phần kéo dài vòng đời của chúng. Có thể gọi chúng là những "ẩn sĩ" thực sự của biển cả.
Cận cảnh cuộc sống “bất tử” giữa lòng băng giá
Cá mập Greenland thường sống ở độ sâu 200–600 mét, nơi nhiệt độ nước luôn dưới 4 độ C. Chúng di chuyển chậm rãi, gần như lười biếng – nhưng đó chính là chiến lược để tiết kiệm năng lượng trong môi trường thiếu ánh sáng và thức ăn.
Chế độ ăn của chúng khá đa dạng, từ cá nhỏ, sứa đến xác các loài động vật biển lớn. Điều đáng kinh ngạc là đã từng có cá thể được phát hiện với xác gấu Bắc Cực trong dạ dày, cho thấy khả năng săn mồi (hoặc ăn xác thối) rất đáng nể dù vóc dáng chậm chạp.
Loài vật cổ đại – và bài học nhân sinh
Trong thế giới hiện đại hối hả, nơi mọi thứ đều phải nhanh, câu chuyện về cá mập Greenland như một cái tát tỉnh thức nhẹ nhàng: rằng sống chậm, kiên trì và thích nghi cũng là một cách để vượt qua mọi thử thách. Không ồn ào, không phô trương – nhưng vẫn tồn tại qua hàng trăm năm biến đổi khí hậu, chiến tranh và cả những thay đổi của hành tinh.
Bà Nguyễn Thị Lan, chuyên gia về sinh học biển thuộc Viện Hải dương học Nha Trang, chia sẻ trên Dân Trí: “Cá mập Greenland là minh chứng cho thấy tự nhiên luôn có những bí ẩn vượt ngoài sự hiểu biết của con người. Chúng cho chúng ta cơ hội nhìn lại cách ta đang sống, và nghĩ khác đi về thời gian.”
Khoa học vẫn chưa giải mã hết
Dù đã có nhiều nghiên cứu, cá mập Greenland vẫn là ẩn số. Làm sao chúng có thể chống chọi với hàng thế kỷ vi khuẩn và tế bào lão hóa? Tại sao môi trường khắc nghiệt không khiến chúng suy kiệt như nhiều loài khác? Nhiều giả thuyết đang được đặt ra, từ cấu trúc gene đặc biệt, chất chống oxy hóa tự nhiên, đến cả vi sinh vật cộng sinh trong cơ thể.
Theo một phân tích từ Vietnamnet, các nhà khoa học hiện đang sử dụng công nghệ giải mã gene để tìm ra những điểm khác biệt giữa cá mập Greenland và các loài cá mập khác. Kết quả có thể mở ra cánh cửa cho các nghiên cứu về lão hóa ở người – và thậm chí là chữa bệnh.
Lời kết: Một dấu chấm hỏi của tạo hóa
Cá mập Greenland không chỉ là một loài động vật – chúng là biểu tượng cho sự bí ẩn của tự nhiên, của thời gian, và của sức mạnh tĩnh lặng. Giữa những ồn ào, bon chen của cuộc sống hiện đại, câu chuyện về loài cá mập sống tới 500 năm nhắc chúng ta rằng, đôi khi, giá trị lớn nhất lại nằm ở những điều chậm rãi và bền bỉ nhất.
Nếu có dịp được thả mình giữa đại dương lạnh lẽo Bắc Cực, hãy tưởng tượng đâu đó trong bóng tối sâu thẳm, một "cụ cá mập" đang lặng lẽ bơi – mang trong mình ký ức về một thế giới loài người chưa từng biết đến.
