Theo Tiến sĩ John Gottman, nhà sáng lập Viện Gottman và là chuyên gia nghiên cứu hôn nhân hàng đầu thế giới, nụ cười nhếch mép một bên — biểu hiện tinh tế của sự khinh thường — là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy hôn nhân đang rạn nứt nghiêm trọng.
Gottman từng thực hiện một trong những nghiên cứu quy mô và có sức ảnh hưởng nhất về các cặp đôi, và phát hiện rằng bốn hành vi tiêu cực — chỉ trích, khinh miệt, phòng thủ và im lặng — là “bốn kỵ sĩ khải huyền” báo hiệu sự đổ vỡ của một mối quan hệ.
Trong đó, khinh miệt được xem là yếu tố “gây tử vong” nhiều nhất cho hôn nhân. “Nếu một trong hai người thể hiện sự khinh bỉ — như nhếch mép một bên — khả năng họ sẽ ly hôn là rất cao,” chuyên gia ngôn ngữ cơ thể Vanessa Van Edwards chia sẻ trên podcast Unplanned, trích dẫn nghiên cứu của Gottman.
Không chỉ là phán đoán, Gottman còn có độ chính xác lên tới 93,6% trong việc dự đoán ly hôn, theo Van Edwards.
Giải thích thêm về tác động của khinh miệt, Van Edwards cho rằng đây là dạng cảm xúc có sức tàn phá lớn nhất: “Nỗi sợ, niềm vui, cơn giận đều có thể đến rồi đi. Nhưng khinh miệt thì không. Nó sẽ âm ỉ, lan rộng và ăn mòn tình cảm nếu không được giải quyết.”
“Đó là lý do nhiều cặp vợ chồng đến cuối cùng không thể nhìn mặt nhau,” cô nói.
Van Edwards khuyên các cặp đôi nên thẳng thắn đối diện với cảm xúc tiêu cực này: “Nếu cảm thấy có sự khinh bỉ, hãy hỏi thẳng: ‘Anh/em ổn không? Anh/em đang cảm thấy điều gì vậy?’ — bởi chỉ khi được nói ra, cảm xúc ấy mới có cơ hội được hóa giải.”
Cô cũng lưu ý rằng nhiều cặp đôi thường xuyên tranh cãi xoay quanh ba chủ đề lặp lại — nhưng không nhận ra. “Hãy ngồi lại và xác định ba vấn đề cốt lõi khiến hai người hay tranh cãi nhất. Khi mâu thuẫn xảy ra, hãy nhắc nhau: ‘Chúng ta lại rơi vào vấn đề số 2 rồi.’ Điều này sẽ giúp giảm căng thẳng và chuyển hướng cuộc trò chuyện.”
Đồng tình với Gottman, Tiến sĩ tâm lý lâm sàng David M. Schneer từng viết trong một bài báo năm 2019 rằng “khinh miệt và ghê tởm trong mối quan hệ giống như xăng và diêm với ngọn lửa”.
Ông chỉ ra những dấu hiệu thầm lặng như đảo mắt, mím môi, hoặc hành động nhỏ như gãi tay, nhặt xơ vải trên áo khi đang trò chuyện đều là biểu hiện cho thấy sự coi thường đang âm ỉ.
Schneer gọi những hành vi này là “Người nhặt xơ vải” — một tín hiệu không lời nhưng mạnh mẽ, tố cáo sự khinh miệt trong lòng.
Để ngăn chặn mâu thuẫn leo thang, ông khuyến nghị: hãy pha trò, đổi chủ đề, hoặc tạm rời khỏi tình huống nếu cảm thấy không khí trở nên quá căng thẳng.
Bởi lẽ, tình yêu có thể mù quáng, nhưng sự khinh miệt — luôn hiện rõ trên khuôn mặt.
