Đặt tên cho con là một trong những việc quan trọng và ý nghĩa nhất của cha mẹ khi chào đón thành viên mới trong gia đình. Tên gọi không chỉ đơn giản là phương tiện xưng hô, mà còn mang theo kỳ vọng, niềm tin và dấu ấn văn hóa, tâm linh mà gia đình gửi gắm vào đứa trẻ.
Gia đình chiến tranh vì việc đặt tên cho con
Trong nhiều gia đình truyền thống theo nếp xưa, thường tên của con trẻ sẽ do người đáng kính trong gia đình đặt, chứ không phải do bố mẹ đặt. Thậm chí có những gia đình theo lối xưa còn cho rằng bố mẹ tự ý đặt tên khai sinh cho con mà không hỏi ý kiến ông bà của trẻ là thất kính, vượt mặt. Có những gia đình tranh cãi vì việc đặt tên cho trẻ.
Có những em bé mãi chưa có tên vì đặt cái tên nào cũng bị trùng với tên người đi trước trong dòng họ, trùng tên người lớn tuổi hàng xóm... bởi tập tục kiêng kỵ trong văn hóa đặt tên ở một số vùng miền.
Trong suy nghĩ của phần lớn thế hệ trẻ ngày nay thì cha mẹ chính là người đặt tên cho con mình bởi mình sinh ra con, và tên của con gửi gắm nguyện vọng tâm tư nguyện cầu của cha mẹ.
Vậy, ai nên là người đặt tên cho con? Đây không chỉ là câu hỏi mang tính cá nhân mà còn liên quan đến truyền thống, quan niệm gia đình, và cả sự tôn trọng lẫn nhau giữa các thế hệ.
1. Cha mẹ – Người trực tiếp nuôi dưỡng và định hướng tương lai cho con
Ngày nay, phần lớn các cặp vợ chồng trẻ đều tự đặt tên cho con mình. Đây là điều dễ hiểu vì cha mẹ chính là người gần gũi nhất, hiểu rõ hoàn cảnh gia đình, sở thích cá nhân và định hướng tương lai mà họ kỳ vọng dành cho con. Họ có quyền và nghĩa vụ đặt một cái tên phù hợp với giá trị gia đình, dễ gọi, dễ nhớ và mang hàm ý tích cực.
Cha mẹ trẻ thường chọn những cái tên hiện đại, mang tính quốc tế, hoặc dễ phát âm theo cả tiếng Việt và tiếng nước ngoài để phù hợp với xu thế toàn cầu hóa. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là tên phải mang ý nghĩa tích cực, thể hiện tình yêu thương và niềm kỳ vọng tốt đẹp vào tương lai của con.
2. Ông bà – Đại diện truyền thống và gia phong
Ở nhiều gia đình Việt Nam, đặc biệt là trong các dòng tộc truyền thống, việc đặt tên con cháu thường được giao cho ông bà, cụ thể là ông nội hoặc người lớn tuổi trong họ. Quan niệm này xuất phát từ lòng kính trọng dành cho bề trên, đồng thời nhằm đảm bảo tên gọi của cháu được hòa hợp với "gia phả", "tộc danh", hoặc các quy ước đặt tên của dòng họ.
Việc để ông bà đặt tên cho cháu thể hiện sự tôn trọng truyền thống và giúp giữ gìn nét văn hóa gia đình. Tuy nhiên, đôi khi điều này cũng dẫn đến những xung đột nhẹ trong nội bộ nếu tên được đặt quá cổ, khó hiểu, hoặc không phù hợp với thời đại. Trong trường hợp này, các thành viên trong gia đình nên trao đổi nhẹ nhàng, thể hiện thiện chí để đi đến sự thống nhất.
3. Thầy phong thủy – Khi gia đình đề cao yếu tố tâm linh
Nhiều người tin rằng cái tên ảnh hưởng đến vận mệnh và cuộc đời của con người. Vì vậy, họ tìm đến các thầy phong thủy để được tư vấn tên phù hợp với giờ sinh, ngày tháng năm sinh, ngũ hành và bát tự. Tên gọi được xem như một “bùa hộ mệnh” giúp con có cuộc sống suôn sẻ, tránh tai ương và gặp nhiều may mắn.
Tuy nhiên, không nên quá mê tín khi chọn tên cho con. Dù phong thủy có thể mang lại sự an tâm, nhưng điều quan trọng là cái tên vẫn phải đẹp, dễ gọi và mang ý nghĩa tích cực. Nếu kết hợp hài hòa giữa yếu tố tâm linh và thực tế thì việc đặt tên từ lời khuyên của thầy phong thủy vẫn có giá trị tham khảo nhất định.
4. Người có ảnh hưởng đặc biệt trong cuộc đời
Có những gia đình lựa chọn để một người đặc biệt nào đó – chẳng hạn như người bạn tri kỷ, thầy giáo cũ, ân nhân hoặc người mà họ đặc biệt kính trọng – đặt tên cho con. Đây là cách để thể hiện sự trân quý mối quan hệ, đồng thời gửi gắm vào cái tên sự kỳ vọng mang tính biểu tượng hoặc cảm xúc cá nhân.
Tuy nhiên, việc này nên được cân nhắc kỹ lưỡng, bởi không phải ai cũng có khả năng đặt tên hợp lý. Nếu để người ngoài gia đình đặt tên, cha mẹ vẫn cần là người kiểm duyệt cuối cùng để đảm bảo cái tên ấy phù hợp, thuận tiện và không gây nhầm lẫn hay khó xử sau này.
Việc ai đặt tên cho trẻ không có quy định nào rõ ràng cụ thể từ pháp luật tới văn hóa tập tục. Tuy nhiên hãy chú ý cái tên có ảnh hưởng quan trọng tơi cuộc đời trẻ. Thế nên cha mẹ những người có quyền lợi trách nhiệm trực tiếp liên quan nhất tới trẻ cần là người được phép quyết định trong việc này. Họ có quyền tự đặt, hoặc mời người đặt tên và cuối cùng họ là người quyết định chọn lựa tên cho bé. Tuy nhiên dù thế nào đừng quá cứng nhắc mà cần linh hoạt để ôn hòa, tránh việc chỉ vì đặt tên cho bé mà gây tranh cãi, ảnh hưởng.
5. Nên đặt tên con như thế nào?
Dù ai là người đặt tên thì yếu tố tiên quyết vẫn là cái tên đó cần mang ý nghĩa tốt đẹp, không phạm húy, dễ viết, dễ gọi và tránh những âm tiết dễ gây hiểu nhầm. Xa xưa ông bà ta thường có quan niệm tên đẹp thì dễ bị xúi quẩy nhưng ngày nay thì nên tránh đặt tên xấu vì ra ngoài trẻ sẽ bị trêu chọc.
Ngoài ra, nếu theo văn hóa truyền thống ở nhiều vùng miền cần tránh đặt tên trùng với những người đã khuất trong gia đình gần, hoặc những tên dễ gây trêu chọc ở trường lớp.
Đặc biệt trong việc đặt tên cho trẻ cần chú ý pháp luật có quy định cấm những kiểu tên: tên quá dài, tên xâm phạm lợi ích của người khác, tên là ký tự và số, tên nước ngoài, tên không phù hợp với bản sắc dân tộc.
Tên của trẻ nên thể hiện kỳ vọng về nhân cách, trí tuệ, lòng nhân hậu, hoặc sự thành công trong tương lai.
Ai là người đặt tên cho con không quan trọng bằng việc cái tên ấy có thực sự phù hợp và mang lại ý nghĩa tích cực cho đứa trẻ hay không. Lý tưởng nhất là có sự đồng thuận giữa các thành viên trong gia đình, kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa thực tế và yếu tố tâm linh. Cái tên chính là món quà đầu đời cha mẹ gửi gắm cho con, vì vậy hãy chọn một cái tên không chỉ đẹp về âm thanh mà còn giàu giá trị tinh thần.
Trong gia đình bạn, ai là người đặt tên cho trẻ?
