Người xưa coi vải là loại quả quý gia. Thời đó, chỉ có vua chúa, quý tộc mới được thưởng thức quả vải. Sách Vân Đài Loại Ngữ của Lê Quý Đôn có viết về quả vải như sau: "Mã ngoài như lụa hồng, tơ tía, thịt vải như thủy tinh, như giáng tuyết".
Quả vải (còn gọi là lệ chi) có dáng tròn nhỏ, vỏ sần. Vải chín có vỏ đỏ dâu, thịt màu trắng đục, dày và mọng nước, bên trong có hạt màu nâu đen. Phần cúi trắng có vị ngọt. Khi sấy khô, độ ngọt tăng lên, hơi chua nhẹ. Quả vải có thể dùng để ăn trực tiếp, làm kem, nấu chè, nước giải khát, nấu rượu, sấy khô. Vải tươi để ở ngăn mát tủ lạnh có thể bảo quản trong 5-10 ngày. Vải sấy khô có thể để được lâu hơn, trong khoảng 1 năm nếu biết cách bảo quản.
Theo y học cổ truyền, quả vải có đặc tính đại nhiệt. Cùi vải ngọ, không độc, tác dụng ích tâm, ôn tỳ, bổ huyết, dưỡng can, tư thận, trừ phiền khát, tăng sức lực, trừ hàn, tiêu thũng...
Nghiên cứu của khoa học hiện đại chỉ ra rằng quả vải chứa nhiều nước, giàu chất xơ, vitamin, các chất chống oxy hóa như rutin, epicatechin. Các chất này mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như hỗ trợ tiêu hóa, cải thiện miễn dịch, chống lão hóa, làm đẹp da...
Vải là loại quả ngon nhưng không nên ăn nhiều vì dễ làm tăng đường huyết, gây nóng trong, nổi mụn nhọt...
Để hạn chế tình trạng nóng khi ăn vải, bạn nên lưu ý những điều sau:
Không ăn quá nhiều vải cùng lúc
Vải chứa nhiều đường. Nếu ăn khoảng 500 gram vải trở lên, lượng đường glucoza trong máu sẽ vượt quá khả năng hấp thu - chuyển hóa của gan. Lúc này, cơ thể sẽ tiết ra nhiều insulin hơn để hạ đường huyết. Điều này lại dẫn đến phản ứng đường máu thấp và gây ra các biểu hiện như tim đập nhanh, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, toát mồ hôi, mệt mỏi...
Người lớn chỉ nên ăn khoảng 10 quả vải/lần, trẻ nhỏ ăn khoảng 3-4 quả.
Vải có hàm lượng đường cao nên người bị bệnh tiểu đường nên hạn chế ăn vải. Khi ăn vải, gan sẽ không thể chuyển hóa hết lượng fructose, làm đường huyết tăng cao bất thường, gây ra các tác hại đối với sức khỏe.
Ngâm vải trong nước muối trước khi ăn
Một số người gặp tình trạng nôn nao, nổi mề đay, thậm chí bị nôn mửa, đau bụng dữ dội, tiêu chảy, khó thở, hạ huyết áp sau khi ăn vải... Triệu chứng này có thể không phải do bản thân quả vải gây ra mà do một loạn nấm độc có tên là Candida tropicalis. Nấm này thường được tìm thấy ở núm của các quả vải chín quá, dập nát, có dấu hiệu thối, ủng. Lượng đường, độ pH trong quả vải là điều kiện lý tưởng để loại nấm này phát triển.
Vì vậy, trước khi ăn, bạn có thể rửa sạch vải và ngâm trong nước muối để loại bỏ các chất bẩn, mầm bệnh gây hại sức khỏe.
Người không nên ăn vải
Người bị tiểu đường, người có đường huyết cao không nên ăn vải vì loại quả này có chứa hàm lượng đường lớn. Nếu ăn nhiều vải cùng lúc, lượng đường trong máu sẽ tăng lên nhanh chóng, gây ra tác hại khôn lường.
Người bị thừa cân, béo phì cũng không nên ăn vải vì lượng đường của loại quả này khá cao, có thể gây tăng cân, tích tụ mỡ thừa nếu ăn nhiều.
Phụ nữ mang thai nên cẩn trọng khi ăn vải. Lượng đường của vải khá cao, ăn nhiều có thể ảnh hưởng đến cơ thể thai phụ, khiến đường huyết tăng vọt. Phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ càng nên hạn chế ăn loại quả này.
