Năm 2024 chúng ta gặp ngày 30 Tết của năm Quý Mão, và phải đợi 9 năm nữa tức năm 2033 để gặp lại ngày 30 Tết.
Tại sao những năm từ 2024 đến 2032 lại không có ngày 30 Tết?
Lịch Âm mà chúng ta đang dùng và lịch dương có những quy định không giống nhau. Độ dài tháng Âm lịch phụ thuộc vào thực tế chứ không phải theo quy định sẵn của Dương lịch. Do đó lịch âm phụ thuộc vào yếu tố không có quy ước và khó dự tính, nhưng cũng vừa là yếu tố quan trọng đảm bảo tính chính xác của âm lịch.
Một tháng âm lịch được sắp xếp theo sát sự thay đổi pha của mặt trăng từ không trăng, trăng lưỡi liềm, trăng bán nguyệt, trăng khuyết, trăng tròn và ngược lại.
Một tháng âm lịch sẽ bắt đầu vào ngày không trăng, tức là ngày mà mặt trăng ở cùng phía với mặt trời. Thời điểm này được gọi là điểm sóc và nó rơi vào ngày nào thì ngày đó sẽ là ngày mùng 1 đầu tháng âm lịch. Điểm sóc tiếp theo dài ngắn tùy mỗi tháng. Nguyên nhân có như vậy là do quỹ đạo của trái đất quanh mặt trời và quỹ đạo của mặt trăng quanh trái đất là hình bầu dục chứ không tròn, nên tốc độ di chuyển của mặt trời và mặt trăng trên bầu trời không đều, khiến cho thời gian để chúng gặp lại nhau (gọi là giao hội) hàng tháng không bằng nhau.
Lịch âm tính theo chu kỳ mặt trăng nên dựa theo thực tế không theo quy luật như lịch dương
Tính như vậy thì tuần trăng trung bình là 29 ngày 12 giờ 44 phút và dao động hơn kém giá trị này tới 7 tiếng đồng hồ. Thế nên sẽ gây ra hiện tượng từ điểm sóc này (tính là ngày mùng 1) tới điểm sóc tiếp theo có thể rơi vào ngày thứ 30 hoặc sang ngày thứ 31 và sẽ gây ra hiện tượng là có tháng thiếu tháng đủ. Tháng đủ là 30 ngày, tháng thiếu là 29 ngày.
Theo tính toán như vậy nên trong bảng tính tuần trăng tháng chạp của 10 năm tiếp theo từ năm 2024 cho thấy phải đợi tận ngày 31/1/2033 mới có ngày 30 tết Âm lịch.
Ngày nay với trình độ cao thì độ chính xác trong tính toán thông số có thể vượt qua hàng giây.
Tại sao lại không thể tính toán chính xác tháng âm lịch?
Tháng âm lịch được tính toán dựa theo độ dài tuần trăng và điểm sóc, mà đó là những điều thay đổi từng tháng phụ thuộc vào nhiều yếu tố nên không thể định ra quy luật mà phải tính toán chính xác theo thực tế mỗi tháng.
Việc 8 năm liên tục sắp tới đều thiếu ngày 30 là tháng chạp là một sự trùng hợp, không hề mang tính quy luật của lịch pháp. Hơn nữa, âm lịch đã được sử dụng lâu đời ở nước ta từ xưa đến nay, hiện tượng này không có gì đặc biệt. Ví dụ như từ năm Bính Thân (2016) đến năm Canh Tý (2020) liên tiếp 5 năm có tháng chạp đủ.
