Hơn 2.200 năm trước, Tần Thủy Hoàng đã hoàn thành cuộc chiến tranh thống nhất lãnh thổ, lập nên đất nước Trung Hoa và trở thành vị Hoàng đế đầu tiên trong lịch sử.
Để bảo vệ đế chế của mình, ông đã xây dựng Vạn Lý Trường Thành - công trình được mệnh danh là cửa ải lớn nhất trong thiên hạ. Đồng thời, Tần Thủy Hoàng còn khởi công xây dựng một khu lăng mộ hoành tráng để chuẩn bị cho cuộc hành trình sang thế giới bên kia.
Tuy nhiên, sau khi Tần Thủy Hoàng qua đời, nhà Tần rơi vào nội chiến và bạo loạn, dẫn đến sự sụp đổ. Vị trí của lăng mộ vĩ đại cũng từ đó mà biến mất khỏi lịch sử.
Tần Thủy Hoàng khởi công xây dựng một khu lăng mộ hoành tráng để chuẩn bị cho cuộc hành trình sang thế giới bên kia
Phim tài liệu "Bí ẩn của những chiến binh đất nung" (Mysteries of the Terracotta Warriors, Netflix, 2024) đưa khán giả theo chân các nhà khảo cổ đến với lăng mộ Tần Thủy Hoàng tại Ly Sơn, Thiểm Tây, Trung Quốc. Bộ phim mở ra hành trình khai quật và giải mã những bí ẩn về lăng mộ khổng lồ này, với nhiều con số vô cùng ấn tượng.
Theo "Sử ký" của Tư Mã Thiên, lăng mộ của Tần Thủy Hoàng nằm ở Tây An, thuộc tỉnh Thiểm Tây. Công trình này được xây dựng bởi hàng trăm nghìn lao động trong gần bốn thập kỷ và hoàn thành vào khoảng năm 208 TCN.
Lăng mộ có diện tích rộng 49 km², bên trong chứa hàng trăm ngàn mảnh lớn nhỏ của những chiến binh đất nung. Theo thống kê, khoảng 8.000 tượng người đất nung đã được phát hiện tại nơi mai táng của Tần Thủy Hoàng.
Lăng mộ có diện tích rộng 49 km², bên trong chứa hàng trăm ngàn mảnh lớn nhỏ của những chiến binh đất nung
Tiến sĩ Hứa Minh Đức, một nhà sử học chuyên về thời Tần, nhận định: "Việc phát hiện 8.000 chiến binh đất nung chôn cạnh vị Hoàng đế đầu tiên của Trung Quốc chắc chắn là một trong những phát hiện khảo cổ lớn nhất mọi thời đại. Điều đáng kinh ngạc hơn là những chiến binh này đang cùng nhau bảo vệ lăng mộ Tần Thủy Hoàng".
Khi các chiến binh đất nung được khai quật, hầu hết đều không còn nguyên vẹn. Mỗi bức tượng có thể bị vỡ thành gần 400 mảnh lớn nhỏ.
Các nhà khảo cổ có thể mất đến 3 năm để phục chế một bức tượng, đưa nó trở lại đội quân bảo vệ dưới lòng lăng mộ Tần Thủy Hoàng.
Quay trở lại quá khứ, vị Hoàng đế trẻ tuổi đã bắt đầu xây dựng lăng mộ từ khi chỉ mới 13 tuổi. Sau khi thống nhất giang sơn, Tần Thủy Hoàng đã điều động hơn 700.000 phạm nhân đến Ly Sơn để xây dựng lăng mộ.
Các xưởng thủ công ở các thị trấn được chuyển đổi thành dây chuyền sản xuất đất nung khổng lồ, với những người thợ được triệu tập từ khắp nơi trên cả nước. Mặc dù phải dựng lên hàng ngàn tượng đất nung, mỗi bức tượng đều được các thợ thủ công chăm chút tỉ mỉ từng chi tiết nhỏ.
Có vẻ như mỗi tượng đất nung đều được lấy nguyên mẫu từ các chiến binh ngoài đời thật.
Ngoài ra, quá trình khảo sát lăng mộ còn phát hiện 150 tượng ngựa kỵ binh và 130 tượng chiến xa tứ mã. Khu vực có lớp đất bao bọc bên trên địa cung đã hé lộ 300 đường hầm bồi táng, chứa hơn 50.000 cổ vật quan trọng. Rải rác khắp lăng mộ là hàng trăm ngôi mộ chứa hài cốt của các phi tần và con cháu của Tần Thủy Hoàng.
Rải rác khắp lăng mộ là hàng trăm ngôi mộ chứa hài cốt của các phi tần và con cháu của Tần Thủy Hoàng
Theo sử sách của Tư Mã Thiên, "Sử ký" ghi chép rằng: "Khi Thủy Hoàng mới lên ngôi, ông đã ra lệnh khai quật núi Ly Sơn. Đến khi thống nhất thiên hạ, ông đã điều động 700.000 người từ khắp nơi đến xây dựng lăng mộ. Họ đã đào sâu ba con suối, đổ đồng nung xuống dưới và đặt quách vào.
Ông cũng mang những báu vật từ các cung điện và của trăm quan xuống chôn cất đầy dưới lòng đất. Thủy Hoàng còn sai thợ chế tạo máy bắn tên, hễ ai đào đến gần thì máy sẽ tự động bắn ra. Ông cũng yêu cầu sử dụng thủy ngân để tạo thành một trăm con sông, bao gồm Trường Giang, Hoàng Hà và biển lớn. Các máy móc được thiết kế để nước từ sông và biển chảy vào nhau. Trên lăng mộ có đầy đủ thiên văn, dưới lăng mộ có đủ địa lý, và dầu cá nhân ngư được dùng để thắp đuốc, đảm bảo lửa cháy mãi mãi".
Sau khi chôn cất Tần Thủy Hoàng, có tin đồn rằng những người thợ xây dựng và cất giấu báu vật có thể tiết lộ lối vào lăng mộ, gây nguy hiểm cho nơi an nghỉ của hoàng đế. Do đó, Tân đế Hồ Hợi đã ra lệnh đóng kín đường hầm dẫn vào lăng mộ và cả cửa ngoài hầm.
Tất cả những người biết rõ về kiến trúc, lối vào lăng mộ và nơi cất giấu báu vật đều bị nhốt kín trong lăng mộ, không bao giờ thoát ra được. Bên ngoài, Tân đế cho người trồng cây cỏ, ngụy trang lăng mộ thành một ngọn núi bình thường.
Lăng mộ Tần Thủy Hoàng chứa đựng những kho báu và bí mật khổng lồ, với giá trị lịch sử vô cùng to lớn. Nó đã biến mất khỏi lịch sử Trung Quốc và chỉ được phát hiện và khai quật hàng ngàn năm sau.
