Trong cuộc sống, hẳn bạn từng gặp những người mà câu cửa miệng luôn là: “Tôi nghèo lắm”, “Tiền đâu mà làm”, hoặc “Cuộc sống này thật khổ”. Thậm chí, có người tài sản không hề ít, cuộc sống khá đủ đầy, nhưng vẫn luôn tìm cách thể hiện mình thiếu thốn. Vậy tại sao lại có kiểu người hay than nghèo, kể khổ, thậm chí giả vờ nghèo như vậy?
1. Thói quen suy nghĩ tiêu cực đã ăn sâu
Một số người có thói quen nhìn nhận cuộc sống qua lăng kính bi quan. Khi gặp khó khăn, họ lập tức quy mọi vấn đề về việc “mình nghèo”, “mình khổ” thay vì tìm hướng giải quyết. Lâu dần, điều này trở thành phản xạ.
Tâm lý đổ lỗi: Than nghèo giúp họ có lý do biện minh cho việc chưa thành công.
Tự ái cá nhân: Họ cảm thấy an toàn khi tự hạ thấp kỳ vọng của người khác, để không bị áp lực chứng minh bản thân.
2. Muốn được sự chú ý và thương cảm
Than nghèo, kể khổ đôi khi là một cách “kêu gọi” sự quan tâm từ người xung quanh.
Cần sự đồng cảm: Khi chia sẻ khó khăn, họ hy vọng nhận lại sự an ủi, động viên.
Mưu cầu lợi ích: Một số người có thể lợi dụng việc kể khổ để xin giúp đỡ tài chính hoặc nhận sự ưu tiên trong công việc, xã hội.
3. Giả vờ nghèo để tránh phiền phức
Không ít người có tài sản nhưng cố ý tỏ ra thiếu thốn, vì họ tin rằng:
Khi bị xem là giàu, sẽ dễ bị vay mượn, lợi dụng hoặc gánh thêm trách nhiệm.
Giả vờ nghèo giúp họ giữ khoảng cách với những mối quan hệ không mong muốn.
Tránh bị soi mói về tài sản, thu nhập, lối sống.
4. Ảnh hưởng từ môi trường và gia đình
Nếu một người lớn lên trong môi trường mà cha mẹ thường xuyên than vãn chuyện thiếu tiền, họ dễ hình thành thói quen tương tự. Điều này tạo nên một mẫu tư duy nghèo (poverty mindset), khiến họ luôn nghĩ mình thiếu thốn, ngay cả khi đã đủ đầy.
5. Tâm lý an toàn khi “thấp hơn” người khác
Than nghèo giúp một số người cảm thấy mình không bị ghen ghét, đố kỵ. Họ tin rằng:
Người giàu dễ bị soi mói, nói xấu hoặc bị ganh ghét.
Tỏ ra nghèo giúp họ “ẩn mình”, không bị cạnh tranh gay gắt.
6. Vô thức tự giới hạn bản thân
Khi miệng liên tục nói “tôi nghèo”, tâm trí sẽ dần tin điều đó là thật. Khoa học gọi đây là tự ám thị tiêu cực. Hậu quả là:
Mất động lực phấn đấu vì nghĩ “mình không thể khá hơn”.
Luôn chọn giải pháp an toàn, ít rủi ro nhưng cũng ít cơ hội.
7. Tác hại của việc hay than nghèo, kể khổ
Dù là thật hay giả vờ, việc thường xuyên kêu thiếu tiền có thể gây ra những hệ lụy:
Mất niềm tin từ người khác: Bạn bè, đối tác dễ cảm thấy mệt mỏi, tránh xa.
Ảnh hưởng cơ hội: Nhà tuyển dụng, đối tác có thể đánh giá bạn thiếu năng lực hoặc tư duy tiêu cực.
Tự hạn chế tương lai: Lời nói tiêu cực kéo theo hành động thiếu quyết tâm.
8. Làm thế nào để thay đổi?
Nếu bạn hoặc người thân có thói quen này, có thể thử các bước sau:
Thay đổi cách nói: Thay vì “Tôi không có tiền”, hãy nói “Tôi đang tìm cách để kiếm thêm tiền”.
Nhìn nhận điểm mạnh: Ghi lại những thành tựu, kỹ năng và cơ hội đang có.
Giao tiếp với người tích cực: Môi trường sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến suy nghĩ và lời nói.
Học quản lý tài chính: Khi biết cách chi tiêu và tiết kiệm hợp lý, bạn sẽ tự tin hơn và không cần giả vờ nghèo.
Than nghèo, kể khổ hay giả vờ nghèo là biểu hiện của một trạng thái tâm lý, đôi khi xuất phát từ thói quen, môi trường sống hoặc mục đích riêng. Dù lý do là gì, việc duy trì suy nghĩ và lời nói tiêu cực sẽ chỉ khiến cuộc sống trở nên khó khăn hơn. Thay vào đó, hãy hướng tới tư duy tích cực, tìm cách cải thiện thu nhập và xây dựng hình ảnh tự tin. Bởi cuối cùng, giá trị của một người không nằm ở việc họ có bao nhiêu tiền, mà ở cách họ đối diện và vượt qua thử thách như thế nào.
