Theo phong tục từ xa xưa, trên mâm cỗ cúng giao thìa sẽ có một con gà trống miệng ngậm hoa hồng đỏ. Nhà nhà làm theo tập tục này nhưng không phải ai cũng biết được ý nghĩa thực sự của nó. Vì sao gà cúng lại ngậm hoa hồng đỏ mà không phải là các loại hoa khác?
Theo truyền thuyết, khi Ngọc Hoàng sáng tạo ra mặt đất, nơi đây rất lạnh lẽo, ẩm thấp. Khi đó, Ngọc Hoàng đã sai 10 mặt trời liên tục soi sáng cho mặt đất. Tuy nhiên, do quá nhiều mặt trời chiếu suốt ngày đem nên đất trở nên khô, nứt nẻ. Vì vậy, một dũng sĩ đã dương cung bắn hạ 9 mặt trời. Mặt trời cuối cùng thấy vậy sợ quá nên đã trốn lên cao, không lộ diện. Lúc này, mặt đất lại trở nên tối tăm, lạnh lẽo. Không có ánh sáng, con người và muôn loài lại rủ nhau gọi mặt trời nhưng gọi cách nào mặt trời cũng không xuất hiện. Cuối cùng, khi một con gà trống khỏe mạnh cất tiếng gáy, mặt trời mới tò mò ngó xuống, giúp mặt đất sáng bừng.
Do đó, vào đêm giao thừa (được gọi là đêm trừ tịch), thời điểm trời đất tối tăm nhất, mặt trời ẩn sâu nhất, mọi người sẽ dâng cúng gà trống để đánh thức mặt trời, để mặt trời chiếu sáng cả năm.
Ngoài ra, gà trống cũng là một trong 12 con giáp. Nó là biểu tượng cho sự cương trực, mạnh mẽ, hội tủ các yếu tố văn - võ, dũng - nhân - tín.
Dân gian có câu: “Trên đầu đội sắc vua ban/ Dưới thời yếm thắm, dây vàng xum xuê/ Thần linh đã gọi thì về/ Ngồi trên mâm ngọc gươm kề sau lưng” để chỉ những đức tính tốt đẹp của con gà.
Người ta cho rằng tiếng gáy của gà trống có thể tác động đến thời gian của con người, giúp đánh thức mọi người, thể hiện trí tuệ, niềm tin. Vì vậy, gà trống được lựa chọn làm gà cúng.
Khi cúng gà, người ta sẽ để nguyên con và đặt một bông hoa hồng đỏ ở miệng gà. Ngoài tác dụng trang trí, việc đặt hoa hồng ở miệng gà chính là tượng trưng cho hình ảnh gà trống gáy gọi mặt trời của ngày đầu tiên trong năm mới.
Ngoài ý nghĩa trên, gà trống ngậm hoa hồng cũng được cho là biểu tượng của may mắn. Ho hồng mà đỏ tượng trưng cho vận may. Cúng gà trống ngậm hoa hồng vào đêm giao thừa là mong muốn tiễn xui xẻo, đen đủi của năm cũ, mong năm mới nhiều may mắn, suôn sẻ.
* Thông tin mang tính chất tham khảo, chiêm nghiệm.
