Chị gái Đặng Thái Sơn kể chuyện nghề, chuyện đời

( PHUNUTODAY ) - Cha là ông Trần Ngọc Danh (em ruột của cố Tổng Bí thư Trần Phú), mẹ là người phụ nữ nổi tiếng Thái Thị Liên, em trai là nghệ sĩ Đặng Thái Sơn, NSND Thu Hà có một cuộc đời đầy thử thách nhưng cũng đầy vinh quang.

(Phunutoday) - Cha là ông Trần Ngọc Danh (em ruột của cố Tổng Bí thư Trần Phú), mẹ là người phụ nữ nổi tiếng Thái Thị Liên, em trai là nghệ sĩ Đặng Thái Sơn, NSND Thu Hà có một cuộc đời đầy thử thách nhưng cũng đầy vinh quang.

Bà từng giữ chức giám đốc Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, nay vẫn tiếp tục giảng dạy và đảm đương nhiều trọng trách trong việc đào tạo, bồi dưỡng tài năng âm nhạc. Dù cho số phận trải qua nhiều thăng trầm, nhưng đến những năm tuổi già, bà đã có một mái ấm hạnh phúc bên NSND Trung Kiên (nguyên Thứ trưởng bộ Văn hóa Thông tin) với hai cháu nội xinh xắn là con của nhạc sĩ Quốc Trung với vợ cũ Thanh Lam.

Trưởng thành từ nghiêm khắc

Nghệ sĩ nhân dân Trần Thu Hà là con gái đầu lòng của nghệ sĩ ưu tú, nhà giáo nhân dân Thái Thị Liên và nhà cách mạng Trần Ngọc Danh (em ruột Tổng bí thư Trần Phú), là chị cùng mẹ khác cha với nghệ sĩ nhân dân Đặng Thái Sơn. Số phận may mắn mang cho bà được sinh ra trong một gia đình giàu truyền thống, có được những tư chất tốt đẹp, Thu Hà đã lần lượt bước lên hết thảy những khó khăn, thử thách của cuộc đời để có được một cuộc sống thành công, hạnh phúc.

Ở tuổi sáu mươi, nghệ sĩ Thu Hà vẫn giữ được những nét đẹt đằm thắm, chất giọng êm ái dễ nghe và một tác phong nhanh nhẹn hiếm có. Trong câu chuyện chia sẻ nồng hậu về cuộc sống của mình, cô bồi hồi nhớ lại nhiều kỉ niệm xúc động về những năm tháng tuổi thơ.

Được mẹ sinh ra tại Praha (Cộng hòa Séc), khi cha còn làm Đại sứ ở Tiệp Khắc (cũ). Thời cuộc biến đổi, năm 1951, Thu Hà khi đó là một bé gái 22 tháng tuổi đã phải đi bộ hàng nghìn km từ Praha chạy về chiến khu Việt Bắc. Mất hơn ba tháng mẹ con cô mới đến nơi khi mà lòng bàn chân mẹ nổi đầy mụn nước vì phỏng rộp. Thu Hà không có được một tuổi thơ trọn vẹn trong gia đình như nhiều đứa trẻ khác. Vì điều kiện chiến tranh, vì hoàn cảnh công việc của bố mẹ, sau khi về Việt Nam, cô được gửi vào các trại nhi đồng. Mãi đến năm 8 tuổi cô mới được về sống với gia đình. Cũng bởi thế nên cô được tiếp xúc với âm nhạc, được học đàn muộn hơn em trai. “Những năm đó mới tiếp quản thủ đô, cuộc sống còn bộn bề những lo toan. Mẹ tôi lại bận bịu với việc đi thu thanh, đi biểu diễn cùng các đoàn nghệ thuật nên cũng mãi tới tám tuổi tôi mới được động vào cây đàn, mới được học nhạc.”- cô kể.

Tuy coi là học đàn muộn, nhưng như vậy Thu Hà vẫn còn may mắn được tiếp xúc với âm nhạc. Và âm nhạc theo cô suốt đời từ đó. “Tình yêu âm nhạc, quyết định đi theo âm nhạc và nghề giáo của tôi cũng bắt nguồn từ mẹ!”- cô Thu Hà khẳng định.

Nhìn mẹ ngược xuôi tất tả với việc dạy học, dạy đàn, biểu diễn, nhìn mẹ hết mình hi sinh cùng đồng nghiệp xây dựng trường Nhạc, từ rất sớm, cô bé Thu Hà đã hình thành ý thức rèn luyện, phấn đấu và tình yêu âm nhạc. “Tôi luôn luôn coi mẹ như một hình mẫu trong tâm tưởng. Mẹ vừa là người phụ nữ của công việc, sống hết mình với nghề và với nghệ thuật nhưng vẫn là một người mẹ hiền, luôn hết lòng thương yêu chăm sóc con cái. Nhưng mẹ cũng rất nghiêm khắc trong việc giáo dục, rèn giũa các em”- cô Thu Hà vẫn không giấu sự ngưỡng mộ khi nói về mẹ.

Sự nghiêm khắc của mẹ đã đi theo cô cả cuộc đời. Từ những bài học nhạc đầu tiên cho đến khi thênh thang trên con đường sự nghiệp, cô Thu Hà vẫn không đánh mất bài học về sự nỗ lực không ngừng, cố gắng không ngừng để thu được kết quả cao nhất trong cuộc sống. Cô Hà kể: “Mẹ là người thầy đầu tiên trong suốt mười một năm học đàn đầu đời của tôi. Người thầy ấy quả thực hết sức đặc biệt: Bà luôn đặt ra những yêu cầu để học trò triệt để “vắt sức”. Bà đặt ra các yêu cầu triệt để về khả năng của học trò để đạt được kết quả cao nhất, không bao giờ dễ tính hay bỏ qua sơ xuất gì. Với các con, mẹ lại càng thêm nghiêm khắc hơn nữa.”

“Tôi nhớ những năm mới về Hà Nội, mẹ tôi lúc ấy là chủ nhiệm khoa nên được ưu ái đưa một chiếc đàn từ trường về tận nhà. Đàn chỉ có một mà nhà có đến ba người cần tập là mẹ, tôi và em Đặng Thái Sơn… Đó là chưa kể các sinh viên trường đến tận nơi để tập chơi đàn. Vì thế mỗi chúng tôi phải tranh thủ thời gian luyện tập. Cùng với sự theo dõi sát sao của mẹ, lúc nào tôi cũng có cảm tưởng ai đó đang chăm chú theo dõi mình, chờ đợi mình. Bởi vậy, mỗi tiếng đàn tôi đều cố để nhìn ra được cái chưa hoàn thiện, mỗi bài nhạc tôi đều cố gắng chơi tốt hơn.”

Kỷ niệm ấu thơ cô không bao giờ quên là những lần cố gắng kéo em trai Đặng Thái Sơn ra khỏi cây đàn để mình có thời gian tập. Nhà chỉ có một chị em có một cây đàn mà Sơn cứ làm như chỉ của riêng mình. Sơn tập đàn quên giờ giấc. Bài càng khó càng hấp dẫn Sơn. Tập đánh, đánh được rồi thì tập cho hay hơn. Cho đến bây giờ, với cô, Sơn vẫn là người em hiền ngoan, thích những cái mộc mạc, giản dị, biết thương người và luôn muốn khám phá, đi tìm cái độc đáo.

Người em kế của cô không chuyên sâu vào âm nhạc mà chuyển sang làm kiến trúc. Cách giáo dục nghiêm khắc nhưng đầy thương yêu của mẹ có ảnh hưởng rất lớn tới chị em cô. Không chỉ dừng lại ở việc dạy nhạc mà tất cả còn được cô áp dụng vào cuộc sống. Nhờ những bài học đó, cô sớm đã xác đích được những ước mơ, đích đến của đời mình và kiên tâm đeo đuổi, kiên tâm thực hiện đến cùng những ước  mơ, đích đến của mình.

Tình riêng lận đận – tình đời đa đoan

Nghệ sĩ Piano Thái Thùy Liên  có một đời sống hôn nhân không bằng phẳng. Là con gái của một kỹ sư người Việt được đào tạo tại Pháp, từ bé, bà Liên đã có một cuộc sống sung sướng tại đất Sài Gòn. Năm 16 tuổi, cô tiểu thư cành vàng lá ngọc sang Pháp học và tại đây bà được gặp và kết hôn với ông Trần Ngọc Danh lúc đó là Trưởng phái đoàn đại diện của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và là em ruột cố TBT Trần Phú.  Năm 1951, sau khi mới sinh cô con gái đầu lòng là Trần Thu Hà (1949), bà cùng chồng về sống tại chiến khu Việt Bắc nhưng bất hạnh thay,  ông Trần Ngọc Danh bị ho lao mà chết trong rừng trong lúc bà mang thai người con thứ hai là Trần Thanh Bình.

Nhiều năm sau đó, bà Thái Thị Liên vượt lên dư luận để kết hôn với nhạc sĩ – thi sĩ Đặng Đình Hưng tạo thành mối tình đẹp nhất làng nghệ sĩ. Bẽ bàng thay, bất hạnh lại giáng xuống cuộc đời người nữ sĩ tài hoa khi  1958, chồng bà do liên quan đến vụ án Nhân văn – Giai Phẩm trong lúc bà mang thai người con thứ ba Đặng Thái Sơn - nên sau đó gia đình bà đã rơi vào hoàn cảnh rất cực khổ. Bà đã phải vất vả một mình nuôi dạy 3 người con và người con riêng của chồng.

Gia đình của NSND Trần Thu Hà và nhạc sĩ Trung Kiên
Vợ chồng NSND Thu Hà - Trung kiên và các cháu

NSND Trần Thu Hà dường như cũng trải qua những bước thăng trầm, đau khổ trong cuộc sống riêng giống như mẹ bà, nghệ sĩ Thái Thùy Liên. Trong một cuộc phóng vấn trên báo chí, người chồng hiện tại của bà là NSND Trung Kiên (nguyên Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thông tin)  đã chia sẻ Cuộc nhân duyên thứ 2 với NSND Thu Hà, Giám đốc Nhạc viện cũng là một may mắn lớn đối với đời ông. Nếu như ông đau nỗi đau của một người đàn ông mất vợ do bệnh trọng, do sự khắc nghiệt của số trời thì NSND Thu Hà lại là người chịu nhiều đau khổ trong cuộc hôn nhân đầu không hạnh phúc. Cuộc hôn nhân của ông với bà trước hết bắt đầu từ tình bạn, tình đồng nghiệp, từ sự thấu hiểu và chia sẻ những thăng trầm trong cuộc đời. Những nỗi đau không giống nhau nhưng cùng tìm được một bến đỗ bình yên để xoa dịu những vết thương lòng. Và vì vậy, bà Hà đã dồn hết những dâng hiến và đòi hỏi yêu thương cho gia đình thứ hai và cũng là gia đình duy nhất của mình bằng tình yêu đậm quánh những khao khát của đàn bà.

Điều đó cũng dễ lý giải vì sao những ngày nghỉ hầu như ông bà không tiếp khách, bà không cho ông đi xa, hai ông bà tách hết công việc rồi trốn lên ôtô đến một nơi yên tĩnh nào đó để sống những giây phút riêng tư cho nhau. NSND Trung Kiên rưng rưng nói rằng, ông hiếm thấy người đàn bà nào không phải máu mủ ruột rà, mà bà thương các cháu của ông đến như thế. Bận rộn khủng khiếp với nhưng buổi tối là khoảng thời gian bất di bất dịch bà dành cho ông và các cháu. Bà dạy chúng đàn, chăm chút cho chúng việc học hành, hệt như một người mẹ chăm con. Bà yêu chúng bằng thứ tình yêu ngấu nghiến của một người mẹ... đi công tác vắng thì thôi, còn ở nhà, xa chúng một ngày là bà cũng làm ông phát hoảng vì cả hai cùng nhớ cháu

Một ngày của vợ chồng NSND Trung Kiên – Trần Thu Hà bắt đầu từ 6h30. Ăn sáng, trao đổi công việc với nhau trên ôtô và đến trường vào lúc 7h để kịp cho những ca dạy đầu tiên của cả hai vợ chồng ông. Cứ như thế, kết thúc của một ngày sẽ là 1h sáng, sau khi ăn tối ở nhà vào lúc 7h30, cả ông và vợ ông sẽ tiếp tục dạy cho các cháu của mình, các học sinh có nhu cầu học tại nhà  "Ôi! Tôi bận khủng khiếp. Tôi bận đến thế mà vợ tôi, bà Hà ấy, bà còn bận hơn. Tôi chưa từng thấy người phụ nữ nào bận rộn đến như bà ấy". NSND Trung Kiên lắc đầu giơ cả hai tay lên trời và thốt lên... rồi cười  "khai rằng: Vợ chồng ông ngập đầu bởi công việc như vậy là để lo kiếm tiền nuôi hai đứa cháu.

NSND Trần Thu Hà đã thừa hưởng đức tính tảo tần, chịu khó, giàu đức hy sinh, và một nghị lực sống mãnh liệt từ mẹ bà, nghệ sĩ Thái Thùy Liên. Trong lúc một tay bà Liên nuôi bốn đứa con, cả con chung lẫn con riêng, trưởng thành thành những tên tuổi lớn của Việt Nam và cả nhân loại như nghệ sĩ Đặng Thái Sơn, thì bà Trần Thu Hà cũng một lòng toàn tâm, toàn ý cho gia đình. Trải qua nhiều gian truân, khổ đau của đời sống riêng, bà Hà hiểu đến sâu thẳm tâm can thế nào là giá trị thực sự của hạnh phúc. Đối với người phụ nữ này, giá đình là những giá trị cao cả hết, vì thế mà bà không nề nà với trách nhiệm với con riêng, cháu riêng của chồng. Tất cả những đức tính đó bà đều thừa hưởng từ cuộc đời hồng nhan bạc mệnh của mẹ.

Nghệ sĩ Thái Thùy Liên giờ đã bước sang tuổi 92, nhưng bà vẫn dành 6 tháng sống ở Canada cùng con trai út Đặng Thái Sơn và 6 tháng sống ở Việt Nam cùng con gái Trần Thu Hà. Hai mẹ con vẫn thường xuyên trò chuyện, trao đổi về âm nhạc, về những câu chuyện cuộc sống và cô vẫn học được nhiều từ mẹ, “Mẹ vẫn luôn ở bên và là nguồn động viên rất lớn trong cuộc sống của tôi”- bà Hà  tâm sự. Và niềm đam mê bất tận dành cho âm nhạc dường như chưa bao giờ kết thúc trong gia đình tài hoa của bà…  
  • Quỳnh Anh – Minh Hương
TAGS:
Theo:  giaitri.thoibaovhnt.vn