Từ năm 2026, việc tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ tiếp tục được thực hiện theo Luật Nghĩa vụ quân sự 2015, nhưng đã được điều chỉnh bởi Luật sửa đổi 11 luật về quân sự, quốc phòng năm 2025. Những thay đổi này mang đến nhiều điểm mới, đặc biệt là quy định cụ thể hơn về các trường hợp được miễn, tạm hoãn nghĩa vụ quân sự.
Theo quy định, lịch khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự năm 2026 diễn ra từ ngày 1/11/2025 đến hết 31/12/2025. Đây là thời điểm công dân trong diện gọi nhập ngũ hoặc nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân phải kiểm tra sức khỏe để làm cơ sở tuyển chọn.
Dưới đây là 6 trường hợp được miễn nghĩa vụ quân sự năm 2026, nhiều người chưa biết:
1. Không đáp ứng tiêu chuẩn tuyển quân
Tiêu chuẩn tuyển quân hiện nay được quy định tại Thông tư 148/2018/TT-BQP, sửa đổi bởi Thông tư 68/2025/TT-BQP.
Cụ thể:
- Tuổi đời: Nam giới từ 18 đến hết 25 tuổi. Trường hợp học cao đẳng, đại học và đã được tạm hoãn thì có thể gọi nhập ngũ đến 27 tuổi.
- Tiêu chuẩn sức khỏe: Chỉ tuyển công dân sức khỏe loại 1, 2, 3; loại 4 trở xuống sẽ không đủ điều kiện. Những người cận thị trên 1,5 đi-ốp, viễn thị, hoặc có BMI dưới 18.0 hay trên 29.9 đều không được gọi nhập ngũ.
- Tiêu chuẩn văn hóa: Ít nhất hoàn thành lớp 8; vùng khó khăn có thể xem xét hạ chuẩn.
Như vậy, công dân không đạt tiêu chuẩn về sức khỏe, chính trị hoặc học vấn theo quy định sẽ được miễn nghĩa vụ quân sự.
2. Công dân thuộc diện miễn đăng ký nghĩa vụ quân sự
Theo Điều 14 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015, một số nhóm đối tượng không cần đăng ký nghĩa vụ quân sự ngay từ đầu, bao gồm:
- Người khuyết tật.
- Người mắc bệnh hiểm nghèo, bệnh tâm thần.
- Người mắc bệnh mãn tính theo quy định pháp luật.
Đây là nhóm đặc biệt, được miễn toàn bộ quy trình từ đăng ký đến khám tuyển.
3. Được công nhận hoàn thành nghĩa vụ quân sự trong thời bình
Một số công dân dù không trực tiếp nhập ngũ nhưng vẫn được công nhận đã hoàn thành nghĩa vụ quân sự. Cụ thể:
- Dân quân thường trực phục vụ đủ 24 tháng trở lên.
- Công an xã đã công tác liên tục từ đủ 36 tháng.
- Cán bộ, công chức, sinh viên tốt nghiệp đại học trở lên đã được đào tạo và phong quân hàm sĩ quan dự bị.
- Thanh niên tình nguyện phục vụ tại các đoàn kinh tế – quốc phòng ít nhất 24 tháng.
- Công dân phục vụ trên tàu kiểm ngư từ đủ 24 tháng trở lên.
Khi đã được công nhận hoàn thành nghĩa vụ quân sự trong thời bình, công dân sẽ không phải nhập ngũ lần nữa.
4. Công dân thuộc trường hợp không được đăng ký nghĩa vụ quân sự
Một nhóm khác cũng không phải đi nghĩa vụ quân sự là những người đang vướng mắc pháp lý. Theo Điều 13 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015:
- Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
- Người đang chấp hành án phạt tù, án cải tạo không giam giữ, quản chế.
- Người chưa được xóa án tích sau khi chấp hành xong hình phạt.
- Người bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, trường giáo dưỡng, cơ sở cai nghiện bắt buộc.
- Người bị tước quyền phục vụ trong lực lượng vũ trang.
Sau khi hết thời hạn thi hành án hoặc biện pháp xử lý, công dân sẽ được đăng ký lại nghĩa vụ quân sự nếu còn trong độ tuổi.
5. Được miễn gọi nhập ngũ trong thời bình
Đây là nhóm được ưu tiên đặc biệt theo khoản 2, 3 Điều 41 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015. Bao gồm:
- Con của liệt sĩ, con của thương binh hạng một.
- Anh hoặc em trai của liệt sĩ.
- Con của thương binh hạng hai, con của bệnh binh hoặc người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.
- Người làm công tác cơ yếu nhưng không thuộc lực lượng vũ trang.
- Cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến làm việc ở vùng đặc biệt khó khăn từ 24 tháng trở lên.
- Những công dân này được miễn nhập ngũ nhưng nếu tự nguyện thì vẫn có thể đăng ký phục vụ.
6. Thuộc diện tạm hoãn gọi nhập ngũ
Bên cạnh các trường hợp miễn, Luật cũng cho phép một số đối tượng tạm hoãn nghĩa vụ quân sự, như:
- Chưa đủ sức khỏe phục vụ tại ngũ.
- Là lao động duy nhất nuôi dưỡng thân nhân mất khả năng lao động hoặc chưa đến tuổi lao động.
- Con của bệnh binh, người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 61% – 80%.
- Có anh, chị hoặc em ruột đang tại ngũ.
- Người thuộc diện di dân, giãn dân đến vùng đặc biệt khó khăn trong 3 năm đầu.
- Học sinh, sinh viên đang học một khóa đào tạo chính quy.
- Dân quân thường trực.
- Khi hết lý do tạm hoãn, công dân vẫn có thể bị gọi nhập ngũ nếu còn trong độ tuổi.
