Khi điểm cao không đồng nghĩa với đủ người làm
Từ lâu, Công nghệ thông tin, Y khoa, Kinh doanh quốc tế hay Công an – An ninh luôn nằm trong nhóm ngành có điểm trúng tuyển cao nhất. Có năm, điểm chuẩn ngành Y đa khoa tại Đại học Y Hà Nội lên tới 29,85 điểm – gần như tuyệt đối. Hay tại Đại học Bách khoa Hà Nội, ngành Khoa học máy tính luôn dao động từ 28 điểm trở lên. Những con số này đủ khiến không ít thí sinh e dè và phải tính toán thật kỹ trước khi lựa chọn.
Tuy nhiên, nếu điểm chuẩn phản ánh phần nào sức hút và năng lực thí sinh, thì nó lại không thể hiện được mức độ bền bỉ và gắn bó lâu dài với nghề. Nhiều ngành học cạnh tranh đầu vào khốc liệt nhưng vẫn trong tình trạng “vắng bóng” nhân lực ở đầu ra. Một phần vì chương trình đào tạo chưa theo kịp yêu cầu thị trường, phần khác do công việc thực tế có cường độ cao, áp lực lớn, không phải ai cũng đủ kiên trì theo đuổi.
Công nghệ thông tin – Ngành chưa bao giờ hết “khát”
Không có gì bất ngờ khi Công nghệ thông tin luôn giữ vững vị trí top đầu về điểm chuẩn và mức độ quan tâm. Nhưng song song với sự phát triển như vũ bão của ngành, thị trường lao động vẫn đang thiếu hụt trầm trọng kỹ sư phần mềm, lập trình viên, chuyên gia bảo mật…
Dù được đào tạo bài bản, không ít sinh viên sau khi tốt nghiệp lại cảm thấy bỡ ngỡ vì thiếu trải nghiệm thực tế. Nhiều công ty công nghệ đòi hỏi ứng viên không chỉ giỏi chuyên môn mà còn thành thạo kỹ năng mềm, hiểu biết đa lĩnh vực – điều mà chương trình học truyền thống vẫn còn hạn chế.
Y khoa – Khi đam mê không đủ, phải có sức bền
Đây là một trong những ngành học dài và gian nan nhất, với thời gian đào tạo 6–7 năm, cường độ học nặng và kỳ thi gắt gao. Dẫu vậy, ngành Y vẫn luôn thu hút hàng ngàn hồ sơ đăng ký mỗi năm.
Thực tế cho thấy, nguồn nhân lực y tế tại các bệnh viện tuyến huyện, vùng sâu vùng xa luôn trong tình trạng thiếu hụt. Một phần vì áp lực công việc quá lớn, phần khác do mức thu nhập chưa tương xứng với công sức bỏ ra, khiến nhiều người chọn chuyển hướng sang ngành khác hoặc đi làm ngoài hệ thống công lập.
Logistics – Ngành thời thượng nhưng thiếu nhân lực thực chiến
Trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu với chuỗi cung ứng toàn cầu, ngành Logistics và Quản lý chuỗi cung ứng nổi lên như một “ngôi sao mới”. Các trường kinh tế hàng đầu đều ghi nhận điểm chuẩn tăng mạnh trong vài năm gần đây.
Tuy nhiên, dù số lượng sinh viên tốt nghiệp không hề nhỏ, ngành vẫn thiếu người làm. Lý do nằm ở chỗ: kiến thức giảng dạy còn nặng lý thuyết, thiếu thực hành, chưa gắn sát với nhu cầu doanh nghiệp. Trong khi đó, môi trường làm việc logistics đòi hỏi tính linh hoạt, hiểu biết sâu về thị trường và cả sức chịu đựng cao – điều không phải ai cũng sẵn sàng.
Công an – An ninh: Không chỉ giỏi mà còn phải kỷ luật
Điểm chuẩn ngành Công an – An ninh luôn thuộc hàng cao nhất, một phần vì chỉ tiêu tuyển sinh rất hạn chế. Tuy nhiên, nhu cầu nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực an ninh mạng, điều tra số, kỹ thuật hình sự... vẫn còn khá lớn.
Môi trường đào tạo khắt khe, quy trình xét tuyển nghiêm ngặt, cùng áp lực nghề nghiệp đặc thù khiến nhiều người không thể theo đuổi tới cùng, dù đã vượt qua “cửa ải” điểm chuẩn.
Trí tuệ nhân tạo – Khoa học dữ liệu: Tiềm năng lớn, thử thách nhiều
Cùng với làn sóng chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo (AI) và khoa học dữ liệu đang được xem là “nghề của tương lai”. Nhiều chương trình đào tạo AI hiện nay có liên kết quốc tế, giảng dạy bằng tiếng Anh và yêu cầu đầu vào khá cao.
Thế nhưng, để học và làm được AI, không chỉ cần giỏi toán mà còn phải có khả năng tự học, tư duy logic và nền tảng công nghệ vững vàng. Điều này vô hình trung tạo ra khoảng cách giữa người muốn học và người có thể học được – dẫn đến tình trạng “dư hồ sơ, thiếu nhân lực”.
Kinh doanh quốc tế – Marketing số: Cần người “vừa giỏi vừa thực tế”
Sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử khiến các ngành như Kinh doanh quốc tế, Marketing số ngày càng được săn đón. Tuy nhiên, giữa hàng ngàn sinh viên tốt nghiệp mỗi năm, doanh nghiệp vẫn khó tuyển người đáp ứng được kỳ vọng.
Vấn đề không nằm ở số lượng mà ở chất lượng. Sinh viên có thể giỏi lý thuyết, nhưng thiếu kỹ năng thực tế, kỹ năng phân tích số liệu và khả năng thích ứng thị trường – khiến họ khó hòa nhập khi bước vào môi trường làm việc thật sự.
Sư phạm: Miễn học phí nhưng chưa đủ giữ chân người học
Nhờ chính sách ưu tiên miễn học phí và hỗ trợ việc làm, các ngành sư phạm, đặc biệt là Sư phạm tiếng Anh, Tin học, Công nghệ ghi nhận mức điểm chuẩn tăng trở lại. Thế nhưng, lực lượng giáo viên ở các vùng khó khăn, bậc phổ thông vẫn còn thiếu.
Lý do không mới: nghề giáo áp lực cao, thu nhập chưa tương xứng, môi trường làm việc thiếu hỗ trợ khiến nhiều người dần mất động lực và chọn rẽ hướng sau vài năm đứng lớp.
Sự lệch pha giữa điểm chuẩn và nhu cầu nhân lực không chỉ phản ánh một phần thực trạng đào tạo mà còn gợi mở nhiều câu hỏi về tính bền vững của nguồn lao động chất lượng cao. Hành trình từ giảng đường đến sự nghiệp là một chặng dài – và có lẽ, điểm cao chỉ là bước khởi đầu. Điều quan trọng hơn cả là khả năng thích nghi, sự kiên trì và một nền tảng đào tạo gắn liền thực tiễn để mỗi giấc mơ không chỉ đẹp mà còn khả thi.
