Ngày rằm tháng 7 âm lịch còn được gọi là Tết Trung Nguyên, Vu Lan báo hiếu. Theo tín ngưỡng dân gian, ngày rằm tháng 7 còn là ngày mở cửa ngục, các vong nhân được xá tội nên có lễ cúng cô hồn (vào buổi chiều) cho các vong linh không nhà cửa, không nơi nương tựa.
Trong ngày này, các gia đình thường chuẩn bị 4 lễ gồm cúng Phật, cúng thần linh, cúng gia tiên và cúng thí thực cô hồn.
Nhiều gia đình Việt thường cúng Rằm tháng 7 tại nhà cho vong linh và gia tiên vào buổi chiều tối ngày 14/7 hoặc 15/7 Âm lịch. Người ta quan niệm, đây là thời gian những vong linh trên đường trở về địa ngục nên cũng là lúc cúng cô hồn chuẩn nhất để "hối lộ" cho họ mang đi, tránh không quấy phá gia đình.
Mâm cúng các vong linh và ông bà tổ tiên đã khuất gồm những đồ như cơm, các đồ ăn mặn. Tuy nhiên một số lời khuyên rằng cúng chay tốt hơn. Bên cạnh lễ chính này, người ta còn có muối và vàng hương để đốt đuổi vong đi.
Lễ cúng ngày 15/7 thường gồm cúng Phật, cúng gia tiên và cúng chúng sinh. Vậy, cần chuẩn bị những lễ vật gì khi cúng Rằm tháng 7:
- Lễ cúng Phật: Có thể chuẩn bị cơm chay hoặc đơn giản là mâm ngũ quả, cúng xong thì thụ lộc tại nhà. Khi cúng Phật, gia chủ nên đọc một khóa kinh Vu Lan để hiểu rõ về ngày này, hồi hướng công đức cho tổ tiên, ông bà những người đã khuất được siêu sinh.
- Lễ cúng thần linh, gia tiên: Cúng Thần linh thường là gà trống để nguyên con và xôi hoặc bánh chưng bóc hết lá nhưng không cắt thành miếng. Ngoài ra phải có thêm rượu, chè, trái cây và bình hoa tươi. Cúng gia tiên là một mâm cơm, có thể là món mặn hoặc chay tùy vào hoàn cảnh và căn cơ của người đang sống. Bên cạnh đó có thể chuẩn bị thêm tiền vàng và những vật dụng dành cho người cõi Âm được làm bằng giấy như quần áo, giày dép, xe cộ… với mục đích để cho những người đã khuất cũng có được một cuộc sống đầy đủ, tiện nghi như dương trần. Mâm cúng rằm tháng bảy tại nhà có thể làm đầy đủ các món mặn như: xôi, gà luộc, cơm, canh, cá kho,… vàng mã và theo nhu cầu sinh thời của người đã khuất.
- Lễ cúng chúng sinh: Gạo muối, cháo trắng, hoa quả, đường thẻ, quần áo chúng sinh, bỏng ngô, bánh kẹo, tiền vàng, nước, ly cốc nhỏ, 3 cây nhang, 2 ngọn nến nhỏ. Lễ cúng cô hồn không nên làm lễ mặn vì có thể khơi dậy tham, sân si. Lễ cúng chúng sinh phải được bày ngoài trời hoặc trước cửa chính của ngôi nhà, gia chủ đọc văn khấn hoặc bài cúng nôm theo tâm nguyện và rải lòng thương của mình đối với các cô hồn, mong linh hồn giải thoát khỏi trần thế đau khổ. Khi lễ cúng xá tội vong nhân xong thì gạo, muối được vãi ra sân, đường còn vàng mã thì đem đốt.
Dưới đây là những bài văn khấn phổ biến nhất và cách sắm lễ trong các lễ nghi quan trọng này:
1. Văn khấn, cách sắm lễ cúng cô hồn
Thời gian: Có thể cúng từ ngày mùng 1 đến 15 tháng 7 (Âm lịch).
Lễ cúng cô hồn gồm:
- Tiền vàng từ 15 lễ trở lên, quần áo chúng sinh từ 20 đến 50 bộ.
- Tiền chúng sinh (tiền trinh), hoa, quả 5 loại 5 mầu (ngũ sắc).
- Bỏng ngô, khoai lang luộc, ngô luộc, sắn luộc.
- Kẹo bánh, tiền mặt (tiền thật, các loại mệnh giá).
- Nếu cúng thêm cháo thì thêm mâm gạo muối (5 bát, 5 đôi đũa hoặc thìa).
Chú ý: Không cúng xôi, gà. Khi rải tiền vàng ra mâm, để 4 hướng Đông, Tây, Nam, Bắc, mỗi hướng từ 3-5-7 cây hương. Bày lễ và cúng ngoài trời.
Văn khấn cúng cô hồn: Ta có thể đọc bài văn khấn dưới đây hoặc tụng nghi thức cúng thí thực cô hồn (cúng chúng sinh) trong Kinh Nhật tụng.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con lạy Đức Phật Di Đà.
Con lạy Bồ Tát Quan Âm.
Con lạy Táo Phủ Thần quân Phúc đức chính thần.
Tiết tháng 7 sắp thu phân
Ngày rằm xá tội vong nhân hải hà
Âm cung mở cửa ngục ra
Vong linh không cửa không nhà
Đại Thánh Khảo giáo A Nan Đà Tôn giả
Tiếp chúng sinh không mả, không mồ bốn phương
Gốc cây xó chợ đầu đường
Không nơi nương tựa đêm ngày lang thang
Quanh năm đói rét cơ hàn
Không manh áo mỏng, che làn heo may
Cô hồn Nam Bắc Đông Tây
Trẻ già trai gái về đây họp đoàn
Dù rằng chết uổng, chết oan
Chết vì nghiện hút chết tham làm giàu
Chết tai nạn, chết ốm đau
Chết đâm chết chém, chết đánh nhau tiền tình
Chết bom đạn, chết đao binh
Chết vì chó dại, chết đuối, chết vì sinh sản giống nòi
Chết vì sét đánh giữa trời
Nay nghe tín chủ thỉnh mời
Lai lâm nhận hưởng mọi lời trước sau
Cơm canh cháo nẻ trầu cau
Tiền vàng quần áo đủ màu đỏ xanh
Gạo muối quả thực hoa đăng
Mang theo một chút để dành ngày mai
Phù hộ tín chủ lộc tài
An khang thịnh vượng hoà hài gia trung
Nhớ ngày xá tội vong nhân
Lại về tín chủ thành tâm thỉnh mời
Bây giờ nhận hưởng xong rồi
Dắt nhau già trẻ về nơi âm phần
Tín chủ thiêu hoá kim ngân
Cùng với quần áo đã được phân chia
Kính cáo Tôn thần
Chứng minh công đức
Cho tín chủ con
Tên là:....................................
Vợ/Chồng:...............................
Con trai:.................................
Con gái:..................................
Ngụ tại:...................................
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
2. Văn khấn cúng thần linh tại gia rằm tháng 7
Mâm cúng tổ tiên, thần linh tại gia thường là cỗ mặn và hương hoa, vàng mã, trầu cau, đèn, nến...
Nam mô A Di Đà Phật
Kính lạy: Ngài Kim niên Đương cai Thái tuế Chí đức Tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân và chư vị thần linh cai quản xứ này.
Hôm nay là ngày rằm tháng 7 năm ....
Tín chủ chúng con tên là: … ngụ tại nhà số …., đường …., phường (xã) …., quận (huyện) …, tỉnh (thành phố) …. thành tâm sắm sửa hương hoa, lễ vật và các thứ cúng dâng, bày lên trước án.
Chúng con thành tâm kính mời: Ngài Kim niên Đương cai Thái tuế Chí đức Tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân và tất cả các vị thần linh cai quản trong khu vực này. Cúi xin các ngài giáng lâm án tọa, soi xét chứng giám.
Nay gặp tiết Vu Lan, ngày vong nhân được xá tội, chúng con đội ơn Tam bảo, Phật trời phù hộ, thần linh các đấng chở che, công đức lớn lao nay không biết lấy gì đền đáp.
Do vậy, chúng con kính dâng lễ bạc, bày tỏ lòng thành, nguyện xin nạp thọ, phù hộ độ trì cho chúng con và cả gia đình chúng con, người người khỏe mạnh, già trẻ bình an hương về chính đạo, lộc tài vương tiến, gia đạo hưng long.
Giải tấm lòng thành cúi xin chứng giám.
3. Văn tế khấn tổ tiên ngày rằm tháng 7
Nam mô A Di Đà Phật
Kính lạy tổ tiên nội ngoại họ … và chư vị hương linh.
Hôm nay là rằm tháng Bảy năm ....
Gặp tiết Vu Lan vào dịp Trung nguyên, nhớ đến tổ tiên, ông bà, cha mẹ đã sinh thành ra chúng con, gây dựng cơ nghiệp, xây đắp nền nhân, khiến nay chúng con được hưởng âm đức. Vi vậy cho nên nghĩ, đức cù lao không báo, cảm công trời biển khó đền. Chúng con sửa sang lễ vật, hương hoa kim ngân và các thứ lễ bày dâng trước án linh tọa.
Chúng con thành tâm kính mời: Các cụ Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, Bá thúc đệ huynh, cô dì tỷ muội và tất cả hương hồn trong nội tộc, ngoại tộc của họ … (Dương. Nguyễn, Lê, Trần …)
Cúi xin thương xót con cháu, linh thiêng giáng lâm linh sàng chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho con cháu khỏe mạnh, bình an, lộc tài vượng tiến, gia đạo hưng long, hướng về chính đạo.
Tín chủ lại mời: Các vị vong linh y thảo phụ mộc, phảng phất ở đất này, nhân lễ Vu Lan giáng lâm linh tọa, chiêm ngưỡng tôn thần, hâm hưởng lễ vật, độ cho tín chủ muôn sự bình an, sở cầu như ý.
Giải tấm lòng thành cúi xin chứng giám.
Ngoài ra, một số gợi ý cho mâm cơm chay cho rằm tháng 7 như sau:
1. Xôi đỗ xanh - Xôi vò hạt sen
Mâm cỗ chay cúng rằm tháng 7 không thể thiếu xôi đỗ xanh với các nguyên liệu rất dễ tìm, bao gồm gạo nếp cái hoa vàng, đỗ xanh và muối hạt.
Để nấu xôi đỗ xanh ngon, gạo nếp cái hoa vàng cùng đỗ xanh cần được đem đãi sạch rồi ngâm cùng nước ấm trước khi đồ sôi. Để tiết kiệm thời gian, bạn có thể ngâm gạo qua đêm. - - Gạo và đỗ xanh sau khi ngâm xong đem đổ ra rá rồi để cho ráo nước, tiếp đó trộn thêm một chút muối hạt vào hỗn hợp đỗ gạo.
- Đun sôi nước rồi đặt xửng hấp vào nồi. Đổ phần đỗ xanh cùng gạo nếp vào xửng sau đó đậy vung đồ chín xôi. Trong quá trình đồ xôi, bạn nên dùng 1 muôi đảo xôi đến khi chín đều.
- Xôi chín, đem xới ra một chiếc đĩa tròn sạch để xếp lên mâm cúng hoặc cho xôi vào 1 bát tô, nén chặt xuống rồi úp vào đĩa cho đẹp.
Ngoài ra, nếu muốn đổi món với xôi vò hạt sen, cách làm cũng tương tự. Hạt sen ninh chín bở và đậu xanh đồ chín rồi giã nhuyễn. Sau khi đồ xôi chín thì trộn đậu xanh cho đến khi xôi tơi ra thì trộn tiếp hạt sen.
2. Đậu sốt nấm - Đậu phụ tẩm bột chiên giòn
Đậu là một trong những nguyên liệu được dùng phổ biến trong các món ăn chay.
- Với món đậu sốt nấm, nấm hương sau khi ngâm cho nở sẽ đem rửa sạch thái lát. Đậu phụ thái miếng vuông.
- Tiếp đến, phi thơm hành, gừng đập dập rồi cho nấm hương vào đảo đều. Thêm nước vào nồi cho sôi rồi thả đậu vào để sôi thêm 10 phút. Nêm gia vị, hành hoa, chút tiêu rồi tắt bếp. Cách làm đậu sốt nấm khá nhanh nên rất tiện cho các bạn bận rộn.
- Với đậu phụ tẩm bột chiên giòn, bạn cần trộn hỗn hợp bột gồm ¾ chén bột ngô, ¼ chén bột ngũ cốc, gia vị, hạt tiêu đen với một ít nước. Đậu phụ cắt thành những miếng vuông, lăn qua hỗn hợp bột rồi rán vàng đều các mặt.
3. Chả đậu xanh chiên xù - Khoai môn chiên xù
- Đậu xanh ngâm cho mềm, hấp chín rồi xay nhuyễn. Đậu phụ dằm nát. Mộc nhĩ ngâm nước nóng cho nở rồi băm nhỏ.
- Trộn đều đậu phụ, đậu xanh, mộc nhĩ cùng tiêu, bột canh, bột ngọt rồi viên từng viên tròn lăn qua bột chiên xù rồi ấn dẹt.
- Cho dầu vào chảo cho nóng già rồi thả từng viên bột vào chiên vàng đều 2 mặt.
Nếu không thích các món làm từ đậu xanh, bạn có thể thay thế nguyên liệu này bằng khoai môn.
- Khoai môn gọt vỏ, rửa sạch, hấp chín rồi mang nghiền nhỏ, trộn cùng bột mì và ít đường trắng. Viên hỗn hợp này lại thành từng viên tròn rồi lăn qua bột chiên xù và chiên trong chảo dầu nóng cho đến khi vàng đều.
- Để món chiên được thơm ngon và không ngấy do ngậm dầu, khi vớt ra, bạn nên cho vào giấy thấm dầu trước khi bày vào đĩa.
4. Chả mực chay
- Nấm sò, su hào, cà rốt, thì là, hành tây sau khi sơ chế, rửa sạch, thái nhỏ đem trộn đều cùng gia vị.
- Trộn với hỗn hợp sền sệt gồm bột mì, bột gạo, bột ngô rồi viên lại thành các viên chả và đem chiên vàng.
5. Canh nấm chay
Cách làm canh nấm chay không quá khó nhưng không phải ai cũng biết làm cho ngon và giữ được hương vị của nấm. Một số loại nấm thường dùng cho món canh nấm chay như nấm rơm, nấm hương, nấm linh chi... Ngoài ra, bạn cần chuẩn bị đậu phụ non, thịt chay, cà rốt, su hào, hạt sen, hành lá và các gia vị như dầu mè (hoặc dầu hào), hạt nêm chay, tiêu.
- Để nấu canh nấm chay ngon, trước tiên các loại nấm rửa sạch rồi để ráo; cà rốt, su hào gọt vỏ, rửa sạch rồi cắt khúc vuông quân cờ vừa ăn. Thịt chay và đậu phụ non thái miếng vừa ăn, hạt sen ngâm rửa cho sạch rồi bỏ tâm xanh đi. Hành lá nhặt và rửa sạch rồi cắt khúc.
- Bắc nồi lên bếp, thêm dầu ăn vào rồi phi thơm tỏi, hành tím. Khi hành tỏi phi vàng xong bạn cho thêm nước lạnh rồi đun sôi.
- Khi thấy nước nóng ở nhiệt độ nhất định thì thả đậu phụ, nấm rơm, nấm hương cùng cà rốt vào. Nêm nếm gia vị cho vừa miệng.
- Khi canh chín, bạn cho thêm chút hành lá và rau mùi cùng hạt tiêu xay để tăng thêm hương vị cho món ăn.
6. Miến trộn chay
- Để làm miến trộn chay, bạn cần chuẩn bị nấm tai mèo, đậu phụ, cà rốt, lạc và rau thơm
- Các nguyên liệu đem sơ chế: nấm tai mèo, đậu phụ chiên thái chỉ, cà rốt bào sợi xào chín tới. Miến trần qua nước sôi để ráo rồi trộn cùng các nguyên liệu trên.
- Tiếp đó, bạn chỉ cần rắc lạc và rau thơm lên trên là đã hoàn thành món miến trộn chay cho mâm cơm cúng rằm tháng 7.
7. Bánh hỏi lá cẩm
Món bánh hỏi là cẩm nghe tên có vẻ cầu kỳ nhưng nguyên liệu và cách làm lại không quá khó.
Bạn cần chuẩn bị nửa gói bánh hỏi lá cẩm khô (khoảng 15 cuốn) cùng bột nêm chay, tiêu, dầu ăn, muối, hành lá. Lưu ý hãy chuẩn bị sẵn sàng 1 cái rổ, 2 cái thau và 1 ấm đun nước sôi. - Xếp bánh hỏi từng chồng vào trong rổ, sau đó đặt rổ bánh hỏi vào 1 cái thau không. Thau còn lại chứa khoảng ¾ nước đun sôi để nguội.
- Đun nước thật sôi, sau đó dội vào thau có chứa rổ bánh hỏi cho đến khi nước ngập mặt bánh. Thời gian ngâm bánh là 1 phút 15 giây tính từ lúc bắt đầu chế nước sôi. Chú ý không ngâm bánh quá thời gian trên, bánh sẽ bị nát, màu nhạt.
- Lấy rổ bánh hỏi ra khỏi thau nước nóng và nhúng ngay vào thau nước lạnh trong vòng 2 giây. Sau đó, cho rổ bánh ra làm ráo nước bằng cách gõ nhẹ vào rổ, gỡ từng miếng bánh hỏi ra đặt vào đĩa để khoảng 15-20 phút cho ráo. Sau đó cuốn lại xếp vào đĩa.
- Hành lá bỏ rễ, rửa sạch, cắt nhỏ. Bắc chảo lên bếp, cho 2 thìa dầu ăn vào đun nóng. Dầu nóng già tắt bếp, cho chỗ hành lá ở trên vào đảo đều, cho ra đĩa, khi ăn dưới lên phía trên những cuốn bánh hỏi.
- Nước chấm bánh hỏi chua ngọt. Ớt rửa sạch, băm nhỏ. Chanh gọt vỏ, bổ đôi, vắt lấy nước cốt. Cà rốt thái lát mỏng ngâm với chút dấm, đường. Pha nước chấm nem từ muối, nước cốt chanh, đường, ớt và chút nước màu để tạo màu cho nước chấm. Sau khi muối, đường đã tan hoàn toàn, cho phần cà rốt ở trên vào, nêm nếm cho vừa ăn là được.
8. Gà chay
Cũng tương tự như mâm cỗ mặn, với mâm cỗ chay, món gà thường không thể thiếu. Dưới đây là cách làm món gà chay cực ngon lại đơn giản tại nhà để cúng rằm tháng 7.
- Nguyên liệu cần có: váng đậu tươi, lá chanh, rau mùi, nấm hương, xì dầu, dầu mè, ngũ vị hương, đường, rượu gạo, muối, gừng tươi, nước nấm ngâm, nước luộc rau củ.
Cách làm gà chay khá đơn giản.
- Trước tiên, bạn hãy ngâm nấm hương trong nước đến khi mềm rồi cắt bỏ phần chân nấm sau đó thái nhỏ. Giữ lại phần nước ngâm nấm để làm nước sốt.
- Cho 2 thìa nước nấm ngâm, nước luộc rau củ, 2 thìa canh nước tương, 2 thìa canh dầu vừng, 1/2 thìa cà phê đường, 1 thìa cà phê rượu gạo, 1/2 thìa cà phê muối cùng 1 miếng gừng tươi băm nhỏ vào chảo và đun với ngon lửa to.
- Khi thấy nước sôi, vặn nhỏ lửa rồi đun tiếp trong khoảng 2 phút nữa. Nếu thích nước sốt đặc bạn có thể pha thêm chút bột năng.
- Bắc chảo lên bếp rồi cho thêm chút dầu ăn vào, dầu sôi bạn cho nấm và nước tương, dầu vừng cùng ngũ vị hương vào xào khoảng 2 - 3 phút rồi tắt bếp.
- Lấy lá váng đậu cắt làm đôi rồi nhúng vào phần nước sốt vừa đun lúc trước sau đó gấp lại thành các hình chữ nhật. Lần lượt xếp chồng các lá lên nhau.
Lưu ý, bạn nên để dành một lá váng đậu để sau cùng bọc lại phần váng đậu quết nước sốt và nhân nấm đã xào rồi cuộn lại như làm nem.
Đặt cuộn gà chay vào nồi hấp khoảng 15 phút là được. Bạn nên xếp phần mép cuộn úp xuống để phần cuộn gà không bị bung ra nhé.
9. Gỏi cuốn ngũ sắc
- Nguyên liệu gỏi cuốn cần có: 12 tờ bánh tráng, đường kính 22cm, 2 quả bơ, thái lát mỏng, rau mùi tươi, non, rau húng bạc hà, bắp cải tím, thái sợi nhỏ; cà rốt, dưa chuột thái sợi bằng que diêm, giá đỗ.
- Chuẩn bị nguyên liệu nước sốt: 150gr đậu phụ, 70gr bơ đậu phộng mịn, 2 thìa canh rượu gạo, 1 thìa canh bột miso, 3 thìa cà phê mật ong, 3 thìa cà phê gừng xay nhỏ, 1 tép tỏi nhỏ nghiền nát.
- Các bước thực hiện:
Bước 1: Các thành phần trong nước sốt cho vào máy xay sinh tố, xay thật mịn, bỏ ra bát đồ chấm.
Bước 2: Làm mềm bánh tráng bằng cách nhúng vào nước lạnh rồi để ráo.
Bước 3: Trải bánh tráng lên mặt phẳng rồi cuốn theo thứ tự: 2 lát quả bơ, 2 ngọn rau mùi, 2 ngọn rau bạc hà, một ít bắp cải tím, cà rốt, dưa chuột, giá đỗ. Cuốn hai đầu bánh tráng và cuộn chặt tay.
Bước 4: Cắt đôi gỏi cuốn rồi trang trí lên đĩa, chấm cùng nước sốt đã làm.
10. Đậu đũa luộc rưới sốt mè
- Đậu đũa đem rửa sạch rồi cắt thành từng khúc dài từ 6 - 8cm. Đem đậu đã sơ chế luộc chín rồi ngâm trong nước đá để đậu xanh và giòn hơn.
- Cho một thìa mè rang cùng sốt mè vào bát nhỏ. Thêm một chút nước rồi khuấy đều tay cho tới khi tạo thành một hỗn hợp nhuyễn.
- Đậu đũa vớt ra để cho ráo rồi trộn cùng nước tương, muối, dấm, dầu mè, đường, sốt mè.
Cuối cùng, bạn chỉ cần xếp đậu đũa ra đĩa rồi rưới hỗn hợp sốt mè lên trên để hoàn thành món ăn.
Bài viết mang tính chất tham khảo dành cho những người quan tâm!
