Cá viên chiên là món ăn vặt được học sinh, sinh viên yêu thích và bán nhiều trước các cổng trường và quán ăn vỉa hè. Tuy nhiên, đằng sau hương vị thơm ngon là quy trình sản xuất từ nguyên liệu giá rẻ, chất phụ gia không rõ nguồn gốc, tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe.
Nhiều cơ sở chế biến thực phẩm theo kiểu gia truyền bức xúc cho biết một số cơ sở làm ăn theo kiểu chụp giật, sử dụng phế phẩm, hương liệu, chất điều vị sản xuất sản phẩm kém chất lượng bán ra thị trường. Cơ quan chức năng tại TP HCM đã từng kiểm mẫu và phát hiện sản phẩm bò viên của một thương hiệu khá nổi tiếng không chứa hàm lượng thịt bò hoặc có với tỉ lệ rất thấp so với công bố.
Ông Ngô Văn Tam – chủ cơ sở chế biến thực phẩm ở Quận 6 cho biết trên Người Lao Động, tại Tp.HCM nhiều đầu nậu tổ chức đường dây kinh doanh loại hình thức ăn đường phố như cá viên, bò viên, xúc xích chiên… trên xe đẩy, xe kéo. Họ đầu tư trọn gói từ xe, dụng cụ chế biến đến nguyên liệu và người bán. Các đầu nậu thu mua sản phẩm giá rẻ cung cấp cho hệ thống bán dạo. Một cây 5 viên: bò viên, cá viên, tôm viên, cua viên, xúc xích, đồng giá 10.000 đồng, người đi bán được ăn chia tỷ lệ 50:50 với đầu nậu. Vì vậy, người bán có thể bỏ túi 400.000-500.000 đồng/ngày.
Nhiều loại xiên bán đầy vỉa hè được làm từ phế phẩm và hóa chất phụ gia độc hại
Ông Trần Thanh Tùng - chủ lò sản xuất chả lụa, chả viên tại quận 8, TP HCM - cho biết quy trình chuẩn để sản xuất chả lụa, chả viên là sử dụng 100% thịt heo "nóng" mới ra lò quết nhuyễn để tạo độ dai giòn, thơm ngon đặc trưng cho sản phẩm. Nếu sử dụng đúng nguyên liệu, cộng tất cả chi phí thì 1 kg chả lụa làm ra phải bán trên dưới 200.000 đồng mới có lãi. Tuy nhiên, do cạnh tranh, không ít cơ sở sử dụng nguyên liệu trôi nổi kết hợp với hương liệu rẻ tiền, sản phẩm ra lò vẫn thơm ngon, hấp dẫn, bán dưới 100.00 đồng/kg vẫn có lãi.
"Nhiều cơ sở sản xuất không cần dùng tới nguyên liệu chính, sản phẩm làm ra có thể gọi là giả nhưng vẫn đầy đủ mùi vị như thật" - ông Tùng bức xúc.
Theo giới kinh doanh, một số cơ sở sản xuất đồ ăn đường phố này sử dụng phế phẩm thu mua từ các công ty chế biến thủy sản xuất khẩu hoặc cá vụn với giá khoảng 10.000 đồng/kg. Sau đó, trộn cá vụn với bột và hương liệu, cho ra nhiều sản phẩm với giá rẻ từ 30.000-35.000 đồng/kg. Thậm chí, có cơ sở còn bán rẻ hơn vài nghìn đến cả chục nghìn đồng mỗi cân. Ngoài ra, sản phẩm siêu rẻ này để ở nhiệt độ thường không hề bị hư hỏng.
Sau những vụ bê bối về thực phẩm, người tiêu dùng cần đề cao cảnh giác hơn với những món đồ ăn giá rẻ
Khu vực chợ Kim Biên, Quận 5, “thủ phủ” bày bán đủ loại hóa chất để chế biến thực phẩm. Các chất tạo độ dai, giòn, bột nở giá chỉ vài chục ngàn đồng/kg. Các loại hương chế biến thực phẩm như chả lụa, chả bò, xúc xích, nước mắm, cá hồi… giá trên dưới 200.000 đồng/kg. Các chất tạo độ dai, giòn, bột nở giá chỉ vài chục nghìn đồng mỗi cân.
Người bán hàng bật mí về cách pha chế hương liệu bằng câu trả lời không thể đơn giản hơn: "Cứ cho vài muỗng canh pha với bột, không cần cân đo đong đếm gì"!
TS Phạm Thành Quân, Phó Giám đốc Văn phòng Chương trình Khoa học Công nghệ cấp quốc gia phát triển bền vững vùng Tây Nam Bộ, cho biết tình trạng các cơ sở sản xuất thực phẩm sử dụng nguyên liệu kém chất lượng hoặc những chất không được phép sử dụng trong thực phẩm đã tồn tại nhiều năm nay, gây khó cho cơ quan quản lý. Việc lấy mẫu kiểm nghiệm, phân tích thành phần để xác định nhà sản xuất sử dụng chất gì rất tốn kém. Các chất độc hại nếu bị lạm dụng đưa vào thực phẩm sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng, làm tổn hại thần kinh, gan, thận, dạ dày và thay đổi vị giác.
Tại Tp.HCM cơ quan chức năng tại từng kiểm mẫu và phát hiện sản phẩm bò viên của một thương hiệu khá nổi tiếng không chứa hàm lượng thịt bò hoặc có với tỷ lệ rất thấp so với công bố.
Bác sĩ Trương Hoài Anh cho biết trên Pháp Luật Tp.HCM, người dân sử dụng các loại bò viên, cá viên kém chất lượng, không rõ nguồn gốc có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ. Nếu dùng loại làm từ nguyên liệu thịt ôi thiu, phẩm màu… dễ dẫn tới ngộ độc thực phẩm, không được xử trí kịp thời thậm chí có thể tử vong. Do đó chúng ta nên dùng thực phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.
Ngoài ra, theo luật sư Đặng Thành Trí, đoàn luật sư Tp.HCM, trường hợp sử dụng phụ gia thực phẩm không có nguồn gốc, xuất xứ; hết hạn sử dụng, không có trong danh mục phụ gia thực phẩm cho phép sử dụng, không bảo đảm an toàn, sẽ bị phạt tiền từ 3.000.000 đồng-50.000.000 đồng. Trường hợp sử dụng phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm chứa chất độc hại bị phạt từ 70.000.000 đồng-100.000.000 đồng.
Năm 2015, phát hiện vụ làm bò viên bẩn lớn nhất Bình Chánh, cơ sở này làm bò viên từ thịt ôi thiu với thành phần chính từ gà đông lạnh đã hết hạn sử dụng xay lẫn với mỡ, vụn heo, vụn bò, tinh bột sắn và các phụ gia Trung Quốc tạo mùi, màu, chống mốc.
Năm 2016, sự việc công ty Việt Sin có hành vi sản xuất gian dối bị cơ quan chức năng “lật tẩy” khiến người tiêu dùng như bị gội “gáo nước lạnh”, hóa ra những sản phẩm quảng cáo là chất lượng an toàn lại hoàn toàn bẩn. Theo đó, 2 mẫu bò viên nhãn hiệu Go Go và Merlion có thành phẩn từ thịt heo bẩn, thịt trâu, cá và cá phụ gia, hóa chất tạo màu, không đảm bảo quy định an toàn thực phẩm và không còn giá trị sử dụng.
