Trên đời này cái ngu nhiều lắm, có khi phải đến hàng trăm hàng ngàn kiểu ngu khác nhau. Mà người sống trên đời ai cũng có lúc ngu, dù mức độ nhiều ít thì không phải ai cũng như ai. Vậy tại sao các cụ lại nhắc đến bốn cái ngu trên? Chắc hẳn chúng phải có gì đó đặc biệt!
1. Làm mai
Cái ngu đầu tiên – làm mai, nghĩa là làm ông mai bà mối, mà ở đây là làm mai mối nghiệp dư, toàn người thân quen với nhau, chứ không phải dịch vụ mai mối ăn tiền. Nếu như dịch vụ mai mối chuyên nghiệp như thời hiện đại bây giờ thì đó là khôn chứ đâu có ngu. Nhưng thời xưa chưa có dịch vụ chuyên nghiệp, người đứng ra mai mối thường là một người trong làng, quen biết cả hai nhà. Để tiện việc đi lại, gia đình có thể gửi ông mai bà mối vài chục đồng uống nước, mà nhà ai nghèo quá thì thôi.
Làm cái nghề này lợi thì ít mà hại thì nhiều. Người ta nên duyên chồng vợ thì không sao, lỡ mà không nên chuyện, mình cũng khó ăn nói với đôi bên, gặp nhau sẽ có đôi chút sượng sùng. Nên duyên chồng vợ xong cũng chưa hẳn là xong. Đến chồng bát chồng đĩa còn có lúc chạm nhau nữa là chồng vợ. Những lúc đó, người ta có khi lại nghĩ đến mình mà mắng thầm cũng nên. Đã lỡ đi làm mai cho người khác là dại rồi. Đó là chưa kể đôi khi ông mai bà mối nhận phải những “nghiệp vụ” quá khó không biết giải quyết làm sao như trai quá đẹp lấy gái quá xấu, gái giỏi giang lấy trai thiểu năng…
Tóm lại, nghiệp vụ mai mối dù chỉ tốn một ít nước bọt nhưng công sức thì có vẻ nhiều, phần “thù lao” chẳng được bao nhiêu và lắm trường hợp bị chửi xối xả, bị cả dâu rể và gia đình đôi bên “ném đá” đến hoa lá tả tơi. Vì vậy, cha ông ta mới xếp cái ngu làm mai lên đứng đầu bốn cái ngu của thiên hạ.
2. Lãnh nợ
Cái ngu thứ hai là lãnh nợ. Sở dĩ gọi là ngu vì đang yên đang lành lại đứng ra làm trung gian giữa hai người vay nợ nhau. Cuối cùng bạn gây thù chuốc oán với cả hai bên. Người đòi nợ đòi mãi không được thì họ oán bạn, mà người vay nợ bị đòi riết quá thì lại trách bạn sao không nói giúp cho họ. Lúc này bạn giúp bên này thì mất lòng bên kia, mà không giúp ai cả thì mất lòng cả hai. Đồng tiền vốn chẳng quan trọng, nhưng tự nhiên vì mấy đồng vặt mà anh em bạn bè nhìn nhau bằng đôi mắt khác, không còn tự nhiên như trước được nữa.
Cũng có khi lãnh nợ là nói về việc bạn đứng ra vay tiền giùm hoặc trả nợ giùm người ta. Đã biết người ta chây lỳ, không muốn trả tiền cho chủ nợ mà bạn còn nhảy vào “lãnh nợ” thì đúng là ngu chứ còn gì nữa. Nói rộng ra, lãnh nợ không chỉ gói gọn trong việc tiền bạc mà đôi khi còn bao hàm cả việc bạn lấy uy tín, danh dự của mình ra để bảo đảm cho người khác. Cuối cùng người ta gây ra tai họa thì bạn lại phải trả giá bằng chính danh dự, uy tín của mình.
3. Gác cu
Thời xưa và thời nay thì ''gác cu'' chính là một trong những thú vui đồng ruộng của người dân. Nghĩa của từ ''gác cu'' chính là thú vui bẫy và chơi chim cu. Muốn bẫy được chim cu, người “gác cu” phải tốn khá nhiều công, nhiều của và thời gian để chọn, nuôi và thuần dưỡng được 1 con chim mồi của mình để làm mồi bẫy con chim khác. Mặc dù chỉ là một thú chơi nhưng tất cả những công đoạn này đều tiêu tốn rất nhiều thời gian và công sức.
Những ''gác cu'' không phải là cái ngu lớn, mà lý do chính là nếu không cẩn thận thì con chim sẽ sổ lồng và bay mất mà không hề nhìn lại để nhớ lại cái công của người chăm sóc nuôi dưỡng nó. Vì cái tính vô ơn, bạc nghĩa của chim cu khiến người nuôi bị mang tiếng là “ngu”.
4. Cầm chầu
Việc cầm chầu là một hoạt động đặc trưng trong ca trù hoặc hát ả đào, khi người thính giả được tham gia một cách trực tiếp vào canh hát. Tức là ngồi trước cái trống chầu, đánh trống để khen chê đào kép trong đêm hát bội, một thú chơi tốn tiền.
Người cầm chầu xưa thường không phải là thành viên trong đoàn hát mà là người nghe có hiểu biết về lĩnh vực này do làng chọn. Anh ta tham gia canh hát với tư cách một thính giả đặc biệt, sử dụng trống để chấm câu sau mỗi câu hát, khổ đàn, và cũng để khen, chê ca nương, kép đàn.
Khen chê đúng thì không sao, nhỡ khen chê sai thì hay bị nói là ngu thế mà cũng cả gan cầm chầu.
Ngu nào là lớn nhất trong 4 cái ngu trên?
Làm mai được xếp lên đầu, được xem là cái ngu dại lớn nhất. Có nghĩa là người nào làm việc này thì sớm rước họa. Bởi thế nên muốn cuộc sống an yên thì tốt nhất là đừng dại đi làm 4 việc trên. Lợi đâu chưa rõ nhưng hại thì kéo đền ùn ùn.
