Tỉnh Tây Ninh cùng các tỉnh Nam Bộ nổi tiếng với một loại rau độc đáo mà ai đã từng thử qua đều khó lòng quên được - rau sao nhái. Trước kia, loài rau này thường mọc tự nhiên dọc các con đường, trên đồng ruộng, trong vườn nhà hoặc trên những mảnh đất ẩm ướt. Khi ấy, người ta thường nhổ bỏ vì không nhận thấy giá trị của nó. Tuy nhiên, ngày nay, rau sao nhái đã trở thành một loại đặc sản được nhiều người ưa chuộng nhờ vào hương vị độc đáo và khó quên của nó.
Rau sao nhái, còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như rau nhái, rau sao nhái rừng hay cúc chuồn, mang tên khoa học là Cosmos caudatus và có nguồn gốc từ các vùng nhiệt đới của Nam Mỹ. Thuộc chi Cúc Tây, rau sao nhái được phân thành ba nhánh chính: sao nhái hồng (Cosmos caudatus), sao nhái tím (Cosmos bipinnatus) và sao nhái vàng (Cosmos sulphureus).
Hoa của rau sao nhái thường mọc đơn lẻ hoặc tụ thành từng cụm ở đỉnh cây. Mỗi bông hoa có 8 cánh và nhụy hoa vàng rực ở trung tâm. Trong ba loại rau này, sao nhái hồng được ưa chuộng nhất do hàm lượng dinh dưỡng cao hơn so với hai loại còn lại.
Cây rau sao nhái có chiều cao dao động từ 30cm đến 2m, đôi khi có thể phát triển tới 3m. Thân cây thẳng đứng, mọc thành từng bụi, với những chiếc lá màu xanh nhạt pha ánh tía, có dạng kép ba lần và xếp so le như những ngọn giáo. Cuống lá phát triển thành bẹ, dài từ 10 đến 20cm.
Cây rau sao nhái có chiều cao dao động từ 30cm đến 2m, đôi khi có thể phát triển tới 3m
Lá rau sao nhái tỏa mùi thơm nhẹ, giữ được độ mềm mại dù ở bất kỳ độ tuổi nào, và có thể ăn được. Loại rau này thường được dùng như rau sống, kết hợp với các loại rau tập tàng khác, hoặc cuốn bánh tráng thịt heo, ăn kèm với các món cá kho, mắm kho hay thịt kho.
Rau sao nhái không chỉ xuất hiện trong các món ăn truyền thống như bánh xèo, mà còn được biến tấu thành nộm, gỏi, xào tỏi, nấu canh và nhúng lẩu. Khi ăn sống, rau sao nhái mang vị ngọt ngọt, chua chua và chút nhẫn đắng; khi luộc hoặc xào, nó lại mang đến vị bùi đậm đà của rau xanh.
Ngoài hương vị độc đáo, rau sao nhái còn là một nguồn dinh dưỡng dồi dào với các vitamin A, C, polyphenol và chất chống oxy hóa, góp phần mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Cụ thể, rau sao nhái giúp thanh lọc và tăng cường máu, chống lão hóa và ngăn ngừa loãng xương.
Rau sao nhái thường bị nhầm lẫn với hoa sao nhái, còn được gọi là hoa cánh bướm. Tuy nhiên, đây là hai loài hoàn toàn khác biệt. Hoa cánh bướm có hoa lớn hơn nhiều so với hoa sao nhái rừng, và lá của nó không có mùi thơm đặc trưng như rau sao nhái rừng, đồng thời cũng không thể ăn được. Thực tế, hoa cánh bướm chủ yếu được trồng để làm cảnh.
Do đó, để tránh nguy cơ gây hại cho sức khỏe, nếu không rõ cách phân biệt giữa các loài hoa sao nhái, bạn nên thận trọng, không tự ý hái hoặc ăn.
Để tránh nguy cơ gây hại cho sức khỏe, nếu không rõ cách phân biệt giữa các loài hoa sao nhái, bạn nên thận trọng, không tự ý hái hoặc ăn
Để bắt đầu trồng rau sao nhái, bạn có thể mua giống từ cửa hàng hoặc sử dụng hạt giống có sẵn. Với phương pháp gieo hạt, hãy rắc hạt trực tiếp lên đất ẩm, phủ nhẹ một lớp đất mỏng và duy trì độ ẩm cho đất.
Nếu không có giống hoặc hạt, phương pháp giâm cành là một lựa chọn khác. Hãy chọn cành từ cây sao nhái trưởng thành, cắt thành đoạn dài khoảng 15-20 cm và giâm vào đất. Đảm bảo đoạn giâm có ít nhất 1-2 mắt mầm chạm đất.
Sau khoảng 1-2 tuần, hạt hoặc cành giâm sẽ nảy mầm và bén rễ.
Khi chăm sóc rau sao nhái, bạn cần lưu ý những yếu tố sau:
- Đất trồng: Cây ưa đất tơi xốp, thoát nước tốt và giàu dinh dưỡng. Nên trộn đất với phân hữu cơ hoặc phân chuồng hoai mục. Nếu thiếu không gian, có thể trồng trong chậu hoặc thùng xốp.
Cây ưa đất tơi xốp, thoát nước tốt và giàu dinh dưỡng. Nên trộn đất với phân hữu cơ hoặc phân chuồng hoai mục
- Ánh sáng: Rau sao nhái ưa sáng, nên trồng ở nơi có ánh sáng đầy đủ. Nếu trồng trong chậu, hãy chọn vị trí râm mát vào buổi trưa để tránh cây bị cháy nắng.
- Tưới nước: Duy trì độ ẩm cho đất nhưng tránh để đất ngập úng. Tưới nước đều đặn, đặc biệt vào những ngày nắng nóng.
- Bón phân: Khi cây ra lá non, bổ sung dinh dưỡng bằng phân hữu cơ hoặc phân NPK, bón định kỳ mỗi tháng.
Chăm sóc đúng cách sẽ giúp cây phát triển mạnh mẽ và ra lá non sau khoảng 1-2 tháng. Khi cây cao khoảng 30-40 cm và có lá non, bạn có thể thu hoạch lá để sử dụng.
