Núi rừng Việt Nam phong phú với nhiều loại cây ăn quả hoang dại, mà ngỡ như không thể sử dụng, nhưng thực tế lại là nguyên liệu chế biến các món ăn nổi tiếng. Một trong số đó chính là cây dây cứt quạ.
Theo thông tin thu thập, dây cứt quạ còn được gọi là mướp đất hay cây cứt trâu, với tên khoa học là Gymnopetalum integrifolium. Đây là loại cây dây leo có thể dài lên tới 5 mét. Người dân địa phương cho biết, lá của dây cứt quạ có hình chia thùy, mặt dưới lá phủ nhiều lông tơ, và có thể hái lá non để chế biến thành món luộc hoặc nấu canh. Quả của cây này có hình elip, ban đầu có màu xanh, nhưng khi chín sẽ chuyển sang màu vàng cam. Phần ruột bên trong quả chuyển sang màu đen, điều này là lý do mà loại quả này được gọi là cứt quạ.
Cả lá và quả của dây cứt quạ đều có vị đắng nhẹ, nhưng khi được chế biến thành món ăn, chúng lại mang đến hương vị rất đặc trưng và thơm ngon. Thời gian từ tháng 7 đến tháng 9 hàng năm là lúc dây cứt quạ vào mùa. Trước đây, người dân tộc thường vào rừng để hái loại cây này về sử dụng. Hiện nay, khi rau dại trở nên phổ biến ở các đô thị, dây cứt quạ mới bắt đầu được nhiều người biết đến hơn, như chị Giàng từ Đắk Nông chia sẻ.
Quả dây cứt quạ có thể được dùng để kho cá hoặc nấu canh cá. Trong quá trình chuẩn bị món ăn này, người ta thường bóc xương cá, chỉ giữ lại phần thịt. Hương vị thơm ngon, mằn mặn của thịt cá biển hòa quyện với vị đắng nhẹ của quả dây cứt quạ tạo nên một món ăn độc đáo. Nhiều người đã thử và rất thích thú với hương vị đặc sắc của món ăn này.
Chị Giàng cho biết, không chỉ để chế biến thành các món ăn thú vị, dây cứt quạ còn có tác dụng giải nhiệt và tiêu độc. Người dân địa phương thường hái lá, quả và rễ để phơi khô, sau đó sắc nước uống dần trong năm. Mặc dù có vị hơi đắng, nhưng loại thảo dược này giúp tiêu hóa tốt, mang lại cảm giác ngon miệng, hỗ trợ giải cảm và bổ máu.
Hiện nay, một số nhà hàng và quán ăn tại Đắk Nông đã bắt đầu đưa dây cứt quạ vào thực đơn chế biến món ăn, thu hút sự quan tâm của nhiều du khách muốn khám phá hương vị mới lạ.
Chia sẻ về loại rau này trên các trang mạng xã hội, chị Vinh (từ Tây Nguyên) cho biết, nhiều người thường nhầm lẫn dây cứt quạ với quả mướp đắng rừng. Thật ra, rau cứt quạ có vị đắng nhẹ hơn so với mướp đắng, và quả của nó có bề mặt trơn nhẵn, không có gai góc hay xù xì. Bên cạnh Đắk Nông, cây dại này còn được tìm thấy ở các tỉnh như Kon Tum, Gia Lai, và Lâm Đồng.
Chị cho biết: "Mình thường đăng bán cả quả tươi và quả khô trên chợ mạng. Nhiều người tò mò hỏi về tên gọi và cách chế biến. Quả tươi dùng để nấu nướng, còn quả khô thì được sắc uống. Từ một loại cây mọc hoang trong tự nhiên, hiện nay, nhiều người dân đã đi hái về phơi khô và bán. Giá mua sỉ tại nơi thu hoạch chỉ khoảng vài nghìn đồng mỗi kg, nhưng khi bán qua mạng xã hội, giá có thể tăng lên đến 30.000 đồng mỗi kg vào thời điểm khan hiếm.
Tôi thường xuyên gửi hàng cho khách ở TP.HCM và Đà Nẵng", chị Vinh cho biết thêm.