Trong hành trình nuôi dạy con, tình yêu thương là nền tảng nhưng chiều chuộng con cái quá mức lại có thể gây tác động ngược, khiến trẻ ỷ lại, thiếu tự lập và khó thích nghi với thử thách. Nhiều chuyên gia tâm lý cho rằng, để con phát triển toàn diện, cha mẹ cần biết yêu thương đúng cách, đặt kỳ vọng hợp lý và trao cho con cơ hội rèn luyện sự kiên cường.
1. Yêu Thương Nhưng Không Chiều Chuộng Quá Mức
Theo tác giả sách bán chạy và chuyên gia giáo dục Esther Wojcicki, sự nuông chiều thái quá sẽ khiến trẻ mất đi khả năng tự lập. Ngược lại, những đứa trẻ kiên cường thường có thể đứng dậy sau thất bại, biết chấp nhận rủi ro nhưng với sự chuẩn bị tốt hơn.
Cha mẹ nên giao cho con những nhiệm vụ phù hợp với lứa tuổi như làm việc nhà, tự lựa chọn hoạt động sau giờ học. Esther Wojcicki nhấn mạnh: “Cha mẹ càng tin tưởng để con tự làm, trẻ càng có khả năng tự chủ và được trao quyền nhiều hơn.” Khi cha mẹ chiều chuộng quá mức thì con trẻ càng mất đi tính tự lập và kỹ năng càng bị hạn chế. Bởi thế keo kiệt sự chiều chuộng trong tình huống này là phù hợp.
2. Không Trừng Phạt Sau Khi Con Thất Bại
Nhà trị liệu tâm lý Amy Morin cảnh báo rằng, trừng phạt khi trẻ mắc sai lầm thất bại có thể khiến chúng nghĩ thất bại là điều đáng xấu hổ, thay vì là cơ hội học hỏi.
Thay vì trách phạt, cha mẹ hãy cùng con phân tích nguyên nhân, tìm cách khắc phục và khen ngợi nỗ lực sửa sai. Bạn có thể chia sẻ câu chuyện bản thân từng vấp ngã và vượt qua thế nào, hoặc giới thiệu cho con những tấm gương kiên trì trong sách báo.
Sự trừng phạt không giúp cho trẻ thêm tiến bộ mà khiến chúng càng sợ hành động. Vì thế hãy cùng con giải quyết vấn đề, phân tích và động viên con trẻ.
3. Tránh Mang Tới Cảm Xúc Bi Quan, Hãy Truyền Cảm Hứng Lạc Quan
Theo chuyên gia Michele Borba, trẻ lạc quan sẽ coi trở ngại chỉ là tạm thời và sẽ có nhiều sức mạnh vượt qua. Nếu cha mẹ thường xuyên than vãn, bi quan, gieo vào đầu trẻ những tâm lý sợ hãi thì trẻ dễ bị ảnh hưởng và mang tâm lý tiêu cực, nhụt chí.
Khi con gặp chuyện buồn, thay vì thở dài, hãy động viên: “Không sao đâu, mẹ ở đây rồi”. Thái độ lạc quan của cha mẹ sẽ là tấm gương để con hình thành tư duy tích cực.
4. Tôn Trọng Sự Tò Mò và Câu Hỏi Của Con
Trẻ nhỏ thường đặt nhiều câu hỏi – đó là dấu hiệu của não bộ đang hoạt động mạnh mẽ. Nghiên cứu cho thấy, khi trẻ tò mò và được giải đáp, chúng sẽ học nhanh hơn và ghi nhớ lâu hơn.
Cha mẹ nên khuyến khích con khám phá thế giới, giải thích hoặc cùng tìm câu trả lời. Điều này giúp nuôi dưỡng tư duy phản biện và sự ham học hỏi.
Đừng trách con hỏi nhiều quá mà hãy khuyến khích con hỏi nhiều hơn nữa.
5. Phản Ứng Quá Mức Với Chuyện Của Con
Lo lắng cho con là bình thường, nhưng phản ứng thái quá trước những vấn đề nhỏ như điểm kém, xích mích với bạn hay biếng ăn có thể khiến trẻ căng thẳng, mặc cảm và thu mình.
Nỗi lo của cha mẹ đôi khi vô tình gây áp lực tâm lý, làm giảm động lực và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần của trẻ. Hãy giữ bình tĩnh, lắng nghe và đồng hành cùng con thay vì làm mọi thứ trở nên nghiêm trọng.
Nuôi dạy con là một hành trình dài đòi hỏi sự kiên nhẫn và tinh tế. Bằng cách tránh những sai lầm thường gặp như chiều chuộng quá mức, trừng phạt khi con thất bại hay phản ứng thái quá, cha mẹ có thể giúp con phát triển tính tự lập, khả năng phục hồi và sự tự tin – những yếu tố quan trọng cho thành công trong tương lai.
