Theo TS.BS Nguyễn Trọng Hưng từ Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cá là một nguồn thực phẩm rất tốt cho sức khỏe, bất kể là cá biển hay cá nước ngọt, và mọi người nên bổ sung vào chế độ ăn uống thường xuyên. Bác sĩ Hưng nhấn mạnh rằng ngoài việc cung cấp protein, cá còn chứa nhiều loại vitamin và khoáng chất quan trọng, đặc biệt là một nguồn cung cấp dồi dào omega-3.
Mặc dù cá có chứa một lượng chất béo tương đối cao, nhưng loại chất béo này lại có lợi cho cơ thể, đặc biệt là cho sức khỏe tim mạch. Điều này hoàn toàn khác với mỡ từ các loại động vật khác, khi tiêu thụ nhiều có thể gây tăng cân và ảnh hưởng xấu đến tim mạch, dẫn đến việc tăng mức mỡ trong máu.
Tuy nhiên, mặc dù cá mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, các chuyên gia cũng khuyến cáo rằng khi tiêu thụ cần phải cẩn trọng. Cá nuôi có thể được cho ăn thức ăn công nghiệp và sống trong môi trường bùn, đất, điều này làm tăng nguy cơ nhiễm kim loại nặng, đặc biệt là ở những khu vực có đất và nước bị ô nhiễm.
Mặc dù cá mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, các chuyên gia cũng khuyến cáo rằng khi tiêu thụ cần phải cẩn trọng
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ Thực phẩm tại Trường Đại học Bách Khoa, chia sẻ rằng việc cá nhiễm kim loại nặng là điều khó tránh khỏi, đặc biệt là với những loại cá sống ở tầng đáy và cá ăn tạp.
Theo ông Thịnh, mặc dù các thớ thịt cá có thể chứa một lượng nhỏ kim loại nặng, nhưng phần lớn kim loại nặng thường tập trung ở một số bộ phận cụ thể trên cơ thể cá. Vì vậy, việc sơ chế kỹ lưỡng và tránh ăn những bộ phận này là rất quan trọng.
Nhiều người cho rằng mật và ruột cá là những phần chứa nhiều kim loại nhất và nên tránh ăn. Tuy nhiên, ông Thịnh chỉ ra rằng đầu cá và đặc biệt là mang cá mới là những bộ phận bẩn nhất và có nguy cơ chứa nhiều kim loại nặng nhất. Mang cá có chức năng hô hấp, vì vậy khi sống trong môi trường ô nhiễm, mang dễ dàng nhiễm và tích tụ kim loại nặng. Do đó, khi sơ chế cá, cần loại bỏ mang để giảm thiểu độc tố còn tồn đọng. Ngoài ra, mang cá cũng chứa nhiều tạp chất, vi khuẩn và ký sinh trùng, và là bộ phận phân hủy đầu tiên khi cá chết.
Đầu cá và đặc biệt là mang cá mới là những bộ phận bẩn nhất và có nguy cơ chứa nhiều kim loại nặng nhất
Bên cạnh mang cá, ông Thịnh cũng khuyên nên loại bỏ phần màng ở bụng cá, dù là màng đen hay màng trắng. Đây là lớp màng ngăn cách giữa nội tạng và thịt cá, chứa nhiều độc tố và có mùi tanh khó chịu.
Theo ông Nguyễn Duy Thịnh, chuyên gia về công nghệ thực phẩm, nội tạng cá mặc dù có thể bị coi là phần bẩn nhất, nhưng nếu được làm sạch kỹ càng thì vẫn có thể tiêu thụ được. Đặc biệt, gan và trứng cá mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, ruột cá cần được làm sạch hoàn toàn, đặc biệt là loại bỏ chất nhầy bên trong, vì đây là bộ phận tiêu hóa và có nguy cơ cao tồn đọng hóa chất từ thức ăn chăn nuôi.
Khi sơ chế cá, cần loại bỏ mang để giảm thiểu độc tố còn tồn đọng
Về phần mỡ nội tạng của cá, ông Thịnh khẳng định rằng nó hoàn toàn an toàn để ăn và không gây hại như mỡ nội tạng của một số loài động vật lớn khác. Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là cá phải còn tươi sống. Khi cá chết, phần nội tạng dễ bị phân hủy và vi khuẩn từ ruột có thể xâm nhập vào mỡ, gây nguy cơ ngộ độc nếu tiêu thụ.
Ông Thịnh cũng lưu ý rằng, để đảm bảo an toàn và lợi ích sức khỏe, cách chế biến cá tốt nhất là hấp, luộc hoặc nấu canh thay vì chiên rán. Bởi lẽ, thịt cá vốn dễ tiêu hóa, nhưng khi chiên rán ở nhiệt độ cao và sử dụng nhiều dầu mỡ, các chất trong cá có thể biến đổi và dẫn đến các tác dụng ngược không tốt cho sức khỏe.
